Hình ảnh viêm da cơ địa ở người lớn và những điều cần biết

Viêm da cơ địa ở người lớn là tình trạng viêm da mạn tính thường gặp, gây khô ráp, ngứa ngáy và dễ tái phát theo chu kỳ. Khác với trẻ em, người trưởng thành mắc bệnh thường có biểu hiện kéo dài, dễ bị bội nhiễm và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị phù hợp sẽ giúp kiểm soát hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng lâu dài. Bài viết dưới đây của bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Kim Dung, Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng bệnh.

Viêm da cơ địa có thể xảy ra ở người lớn không?

Mặc dù bệnh này thường gặp ở trẻ em, nhưng khoảng 10% người lớn cũng mắc phải. Ở người lớn, bệnh thường biểu hiện dưới dạng các mảng da dày, có vảy, sần sùi, thô ráp, ngứa nhiều và dễ bị trầy xước, nứt da. Các khu vực thường bị ảnh hưởng là các nếp gấp lớn, lòng bàn tay, bàn chân, cổ và gáy. (1)

Nguyên nhân viêm da cơ địa và yếu tố khởi phát ở người lớn

1. Yếu tố di truyền

Nếu trong gia đình có cha mẹ hoặc người thân mắc các bệnh liên quan đến dị ứng như viêm da dị ứng, hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc viêm kết mạc dị ứng, thì nguy cơ mắc viêm da cơ địa của con cháu sẽ cao hơn. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiều gen có liên quan đến bệnh, trong đó đột biến gen FLG, gen mã hóa filaggrin, yếu tố quan trọng gây ra bệnh này.

2. Rối loạn hàng rào bảo vệ da

Da được hình thành bởi các lớp thượng bì, bì và hạ bì nhằm thực hiện chức năng bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân bên ngoài, giữ nước, điều hoà thân nhiệt, tổng hợp vitamin D và chức năng nội tiết (tế bào mỡ). Ở người bệnh này, do sự thiếu hụt filaggrin, ceramide cũng như cystatin A khiến hàng rào bảo vệ da bị suy yếu, tăng mất nước, tăng khả năng bị xâm nhập bởi các tác nhân bên ngoài, kích hoạt đáp ứng miễn dịch làm xuất hiện tình trạng da khô, đỏ, tróc vảy, mụn nước, ngứa nhiều…

3. Yếu tố miễn dịch

Hệ thống miễn dịch giúp cơ thể chống lại bệnh tật, vi khuẩn và virus. Tuy nhiên, khi có sự mất cân bằng trong phản ứng miễn dịch, kết hợp với yếu tố di truyền, môi trường và sự tổn thương hàng rào bảo vệ da, sẽ làm tăng sản xuất các chất gây viêm. Điều này khởi phát phản ứng viêm và gây ra các triệu chứng mạn tính của bệnh. (2)

4. Vai trò của hệ vi sinh vật trên da

Trên da của người khỏe mạnh có rất nhiều vi sinh vật như vi khuẩn, vi nấm, và ký sinh trùng, tạo thành một hệ sinh vật cân bằng và phong phú, giúp ngăn ngừa sự phát triển của các vi sinh vật gây hại và bảo vệ da. Tuy nhiên, ở người lớn bị viêm da cơ địa, hệ vi sinh trên da bị mất cân bằng, khiến các vi khuẩn có hại như Staphylococcus aureus phát triển mạnh. Loại vi khuẩn này tiết ra độc tố, kích thích phản ứng viêm, làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Tìm hiểu thêm: Rối loạn nội tiết tố gây viêm da cơ địa: Nguyên nhân do đâu?

5. Tác động của môi trường

Các yếu tố môi trường như thời tiết khô lạnh, khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, phấn hoa, lông thú, nấm mốc, hương liệu trong sản phẩm chăm sóc da và dị ứng từ thức ăn như trứng, đậu phộng, đậu nành, lúa mì… có thể làm ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, suy yếu lớp bảo vệ da. Điều này khiến da mất độ ẩm, dễ bị kích ứng.

Triệu chứng viêm da cơ địa ở người lớn

Viêm da cơ địa ở người lớn có thể có các triệu chứng cấp tính như da đỏ, nổi mụn nước, chảy dịch, đóng mài, hoặc mạn tính như da khô, tróc vảy, dày lên và ngứa nhiều. Các triệu chứng này có thể khác nhau tùy vào độ tuổi.

Ở người lớn, bệnh thường kéo dài và gây ra nhiều tổn thương mạn tính, với các dấu hiệu sau:

• Ngứa nhiều.
• Da dày lên.
• Da có màu sậm hơn (tăng sắc tố).
• Da khô, tróc vảy.
• Da nhạy cảm, dễ kích ứng và thô ráp vì cào gãi liên tục.
• Ngoài các triệu chứng mạn tính, bệnh còn có thể bùng phát đột ngột với viêm da, da đỏ, nổi mụn nước, chảy dịch, nhiễm trùng vi khuẩn hoặc nấm.
• Các vùng da thường bị ảnh hưởng như lòng bàn tay, bàn chân, mí mắt, nếp gấp lớn hoặc có thể lan ra nhiều vùng khác trên cơ thể.
• Bệnh cũng có thể kèm theo viêm môi, tăng sắc tố quanh mắt, viêm kết mạc và chàm núm vú.
• Người mắc viêm da cơ địa thường có tiền sử gia đình hoặc bản thân bị các bệnh như hen phế quản, viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc dị ứng.

Tìm hiểu thêm: Viêm da cơ địa có lan ra vùng da xung quanh không?

Hình ảnh viêm da cơ địa ở người lớn thực tế

Phương pháp chẩn đoán viêm da cơ địa ở người trưởng thành

Bác sĩ sẽ khám lâm sàng, quan sát tình trạng da và hỏi về các triệu chứng bạn gặp phải, cũng như tiền sử bệnh của bạn và gia đình. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm vi sinh để kiểm tra xem có nhiễm khuẩn, virus, nấm hay không, hoặc đề nghị sinh thiết da để loại trừ khả năng mắc các bệnh khác. Dựa trên kết quả thu thập được, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh, xác định các yếu tố nguy cơ và đưa ra phương pháp điều trị cùng với hướng dẫn chăm sóc da phù hợp.

Cách điều trị viêm da cơ địa ở người lớn

• Thuốc thoa: phương pháp điều trị chính viêm da cơ địa ở người lớn giúp kiểm soát ngứa và phục hồi da. Các loại này có dạng kem, gel hoặc thuốc mỡ với các nồng độ khác nhau, và bạn nên thảo luận với bác sĩ để chọn loại phù hợp.
• Thuốc thoa chứa corticosteroid: thường được dùng trong giai đoạn viêm da cấp tính. Nên chọn loại thuốc có tác dụng trung bình hoặc mạnh, trừ những vùng da mỏng, nhạy cảm như mặt, nếp gấp và vùng sinh dục.
• Thuốc ức chế calcineurin: hiện có hai loại là tacrolimus (Protopic) và pimecrolimus (Elidel). Đây là các thuốc dành cho người từ 2 tuổi trở lên, thường được dùng cho những vùng da nhạy cảm như mặt, nếp gấp và vùng sinh dục. Khi sử dụng thuốc, bạn có thể cảm thấy nóng rát hoặc châm chích ở những lần đầu và tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời khi bôi thuốc.
• Thuốc thoa kháng khuẩn, kháng nấm: chỉ được sử dụng khi vùng thương tổn có dấu hiệu bội nhiễm vi trùng, vi nấm…
• Thuốc ức chế miễn dịch đường toàn thân: đối với tình trạng bệnh nặng hoặc khó điều trị, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc như corticoid, cyclosporine, methotrexate, mycophenolate mofetil (MMF) hoặc azathioprine để kiểm soát triệu chứng. Tuy nhiên, những thuốc này không nên sử dụng lâu dài vì có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng.
• Thuốc sinh học (biologics): nếu bệnh tiến triển nặng và không cải thiện với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ có thể chỉ định thuốc sinh học như dupilumab (Dupixent), đã được FDA – Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt để điều trị viêm da cơ địa vừa và nặng ở người lớn từ năm 2017.
• Liệu pháp ánh sáng: nếu bệnh nặng, lan rộng và không cải thiện với các phương pháp điều trị khác, liệu pháp ánh sáng có thể là một lựa chọn. Phương pháp này sử dụng tia cực tím UVA hoặc UVB nhân tạo chiếu trực tiếp lên vùng da bệnh, thực hiện 2-3 lần/tuần trong vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, liệu pháp ánh sáng dài hạn có thể gây một số tác dụng phụ như cảm giác châm chích, ngứa, da lão hóa sớm và tăng nguy cơ ung thư da.
• Dưỡng ẩm là bước quan trọng trong điều trị bệnh. Dưỡng ẩm đúng cách, đều đặn giúp giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh, giảm nhu cầu sử dụng thuốc và kéo dài thời gian tái phát.
  • Khi chọn sản phẩm dưỡng ẩm, hãy chọn dạng kem hoặc mỡ, không chứa hương liệu, parafin, dầu khoáng, paraben, lanolin, dầu lạc, lúa mạch… Ưu tiên các sản phẩm có thành phần kháng viêm như flavonoids, riboflavin, probiotics, và prebiotics.
  • Nên thoa dưỡng ẩm ít nhất 2 lần/ngày, với lượng tối thiểu khoảng 250g/tuần đối với người lớn. Thoa khi da còn ẩm, trong vòng 5 phút sau khi tắm hoặc rửa tay.
  • Nếu da vẫn khô và ngứa nhiều, bác sĩ có thể đề nghị liệu pháp băng ép cấp ẩm để cải thiện tình trạng viêm da.

Tham khảo thêm chi tiết: Cách dùng thuốc bôi viêm da cơ địa tốt, an toàn, hiệu quả

Biện pháp phòng ngừa viêm da cơ địa ở người lớn tái phát

Để phòng ngừa viêm da cơ địa ở người lớn, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Vệ sinh da đúng cách: rửa sạch vùng da bị bẩn hoặc sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng bằng sản phẩm làm sạch dịu nhẹ, luôn nhớ thoa dưỡng ẩm ngay sau khi rửa tay.
• Bảo vệ da tay: đeo găng tay mỗi khi tiếp xúc với hóa chất như nước rửa chén, nước giặt quần áo, thuốc nhuộm duỗi tóc, chất ăn mòn, thuốc diệt cỏ, diệt côn trùng, phân bón… Ưu tiên chọn găng tay chất liệu Nitrile thay cho Latex, hoặc thử đeo thêm một lớp găng bằng vải mỏng bên trong để bảo vệ da.
• Kiểm tra sản phẩm sử dụng: xem kỹ thành phần của mỹ phẩm, xà phòng hoặc các sản phẩm chăm sóc da, chọn những loại có nhãn dán không chứa hương liệu, không chất bảo quản… để tránh những chất dễ gây kích ứng. Tuy một số thành phần an toàn, nhưng vẫn có thể gây dị ứng với người bệnh. Để chắc chắn, bạn có thể thử sản phẩm trước bằng cách bôi một ít lên vùng da khỏe mạnh, chờ khoảng 24 giờ. Nếu da không bị đỏ, ngứa hay nổi mẩn, bạn có thể dùng sản phẩm với liều lượng và tần suất tăng dần.
• Dưỡng ẩm thường xuyên: sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc chất làm mềm da hàng ngày để phục hồi hàng rào bảo vệ da, ngăn ngừa các đợt bùng phát cấp tính của viêm da cơ địa.
• Tìm ra yếu tố gây bùng phát bệnh: mỗi người có thể bị kích ứng bởi những yếu tố khác nhau, vì vậy cần chú ý xác định nguyên nhân gây tái phát bệnh để tránh tiếp xúc. Nếu bệnh khó kiểm soát hoặc tái phát nhiều, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm như test lẩy da, test áp da hoặc xét nghiệm máu để xác định chất gây dị ứng, giúp phòng ngừa hiệu quả hơn.
• Tuân thủ điều trị: làm theo hướng dẫn của bác sĩ và tái khám đúng hẹn, ngay cả khi bệnh đã ổn định. Vì giai đoạn này, bạn vẫn cần được bác sĩ hướng dẫn cách dùng thuốc bôi phù hợp để duy trì hiệu quả điều trị và kéo dài thời gian bệnh không tái phát.

Viêm da cơ địa ở người lớn có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày nếu không được điều trị đúng cách. Hiểu rõ các dấu hiệu, nguyên nhân và áp dụng phương pháp phù hợp sẽ giúp kiểm soát và cải thiện tình trạng bệnh. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng trên, hãy đến các cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và xử trí kịp thời.