Tiểu lắt nhắt ở nữ: Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị, phòng ngừa

Tiểu lắt nhắt ở nữ có thể đơn thuần do uống nhiều nước, nhiều chất lợi tiểu như caffeine có trong trà, cà phê, sô cô la,… Đôi khi, tiểu lắt nhắt ở nữ là dấu hiệu của một số vấn đề sức khỏe tiết niệu đáng lo. Bài viết này, bác sĩ CKI Nguyễn Văn Nghĩa, Đơn vị Niệu nữ, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ tư vấn về bệnh tiểu lắt nhắt ở nữ, nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị cũng như phòng ngừa bệnh.

Tiểu lắt nhắt ở nữ là gì?

Tiểu lắt nhắt ở nữ là tình trạng thường xuyên phải đi tiểu, tiểu cấp bách hơn và lượng nước tiểu ít hơn so với bình thường. Cảm giác buồn tiểu thường xuyên, đột ngột, thôi thúc có thể khiến người bệnh mất kiểm soát bàng quang và gây tiểu không tự chủ.

Đi tiểu thường xuyên ở nữ có thể đến từ việc uống quá nhiều nước nhưng đôi khi cũng là triệu chứng của bàng quang hoạt động quá mức (bàng quang tăng hoạt – OAB). Theo Tổ chức Chăm sóc tiết niệu Hoa Kỳ, tiểu lắt nhắt là khi việc đi tiểu thường xuyên diễn ra ít nhất 8 lần/24 giờ. Giải quyết nguyên nhân cơ bản được xem là chìa khóa trong điều trị tiểu lắt nhắt ở nữ. (1)

Dấu hiệu tiểu lắt nhắt ở nữ giới

Dấu hiệu chính của tiểu lắt nhắt ở nữ giới là tần suất đi tiểu nhiều hơn 8 lần mỗi ngày. Bên cạnh đó, người bệnh còn có thêm các triệu chứng sau: (2)

• Nước tiểu đổi màu, như: đỏ, hồng hoặc màu coca. Đây là triệu chứng tiểu máu – dấu hiệu cho thấy đường tiết niệu đang bị viêm loét.
• Cảm thấy buồn tiểu đột ngột, mạnh mẽ, đôi khi không kiểm soát được làm nước tiểu bị rò rỉ ra ngoài.
• Không thể làm rỗng bàng quang, không thể tiểu hết trong 1 lần, dòng nước tiểu yếu, cảm giác chỉ làm rỗng được 1 phần của bàng quang.
• Són tiểu, tiểu không tự chủ.,
• Cảm giác đau hoặc nóng rát khi đi tiểu.

Nguyên nhân tiểu lắt nhắt ở nữ

Các nguyên nhân gây tiểu lắt nhắt ở nữ được xác định gồm:

1. Rối loạn bàng quang

Một số rối loạn bàng quang như: bàng quang hoạt động quá mức, nhiễm trùng bàng quang và u nang bàng quang,… có thể gây tiểu lắt nhắt, nhiều lần kèm các triệu chứng nhiễm trùng khác như sốt, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu máu.

Bàng quang hoạt động quá mức, còn được gọi là OAB, gây ra cảm giác muốn đi tiểu đột ngột, thôi thúc, có thể khó kiểm soát được khiến nước tiểu rò rỉ ra (són tiểu). Người mắc bàng quang tăng hoạt có nguy cơ cao bị nhiễm trùng tiểu, ảnh hưởng đến hoạt động thường ngày và cảm thấy tự ti khi quan hệ.

Nhiễm trùng bàng quang có thể dẫn đến viêm bàng quang (viêm bàng quang). Các triệu chứng bao gồm đau buốt khi đi tiểu, tăng tần suất đi tiểu và đôi khi đau bụng. Viêm bàng quang kéo dài trên 3 tháng gọi là viêm bàng quang mạn tính hay viêm bàng quang kẽ, có thể tái phát nhiều lần, gây đau vùng chậu, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và sinh lý nữ, cần được can thiệp điều trị để kiểm soát các đợt viêm bàng quang kẽ bùng phát.

U nang bàng quang là những khối u hình thành ở niêm mạc bàng quang. Trong các khối u này chứa đầy không khí, dịch mủ hoặc các dịch lỏng khác, chúng có thể có kích thước khác nhau, chèn ép lên cổ bàng quang (đường thoát nước tiểu từ bàng quang đến niệu đạo) hoặc làm giảm sức chứa của bàng quang, gây các triệu chứng như tiểu không tự chủ, tiểu lắt nhắt cả ngày lẫn đêm.

2. Nhiễm trùng tiểu

Nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc UTI là nhiễm trùng ở bất kỳ phần nào của đường tiết niệu. Đây là 1 trong những vấn đề sức khỏe phổ biến ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm, đặc biệt là phụ nữ, do có cấu tạo niệu đạo ngắn, dễ bị nhiễm trùng tấn công hơn so với nam giới. UTI có thể ảnh hưởng đến bất kỳ phần nào của đường tiết niệu gây viêm, bao gồm: (3)

• Viêm niệu đạo: là nhiễm trùng của niệu đạo – ống rỗng mang nước tiểu từ bàng quang ra bên ngoài cơ thể.
• Viêm bàng quang: thường do vi khuẩn từ niệu đạo lan lên đến bàng quang và gây kích ứng, viêm tại lớp niêm mạc bàng quang.
• Viêm thận: do nhiễm trùng đường tiết niệu tấn công lên thận hoặc do tắc nghẽn trong đường tiết niệu gây ứ đọng nước tiểu. Viêm thận nếu không điều trị kịp thời nguy cơ cao gây các tổn thương thận không thể phục hồi.
• Áp xe đường tiết niệu: là biến chứng nguy hiểm do nhiễm trùng tiểu gây ra.

Hầu hết các bệnh do nhiễm trùng đường tiểu thường gây các triệu chứng rõ rệt khi đi tiểu gồm: tiểu lắt nhắt, tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu có mùi tanh nồng, màu đục, có lẫn máu khi có màu coca, màu đậm như nước trà, màu nâu,… kèm các triệu chứng toàn thân như sốt cao, nôn và buồn nôn.

3. Chế độ ăn uống

Uống nhiều nước có thể gây tình trạng tiểu lắt nhắt ở cả nam lẫn nữ. Nhiều người có thói quen tiêu thụ nhiều chất lỏng nói chung như nước lọc, nước ép trái cây,… đặc biệt là trà và cà phê vì chứng nhiều caffein – đây được xem là chất lợi tiểu tự nhiên, khi tiêu thụ các loại thức uống này, người bệnh có xu hướng đi tiểu nhiều hơn bình thường.

4. Tác dụng phụ của thuốc

Nhiều loại thuốc điều trị có tác dụng hoặc tác dụng phụ là lợi tiểu, khiến người bệnh phải đi lắt nhắt khi sử dụng. Các loại thuốc này bao gồm thuốc lợi tiểu (thuốc chẹn alpha), thuốc an thần, thuốc kháng histamine thế hệ cũ, thuốc chống trầm cảm 3 vòng.

5. Các bệnh khác

Các bệnh có thể gây tiểu lắt nhắt ở nữ bao gồm:

• Sỏi bàng quang.
• Bệnh tiểu đường.
• Giảm tiết estrogen (do bệnh do tuổi tác).
• Cơ quan sàn chậu yếu gây sa bàng quang.

6. Mang thai

Mang thai cũng là nguyên nhân gây tiểu lắt nhắt ở nữ. Trên thực tế, trong suốt thai kỳ, phụ nữ thường phải đối mặt với tình trạng tiểu lắt nhắt, đây là điều bình thường. Thai càng lớn, tình trạng tiểu lắt nhắt càng nặng vì tử cung phát triển gây áp lực lên bàng quang và niệu đạo, sự thay đổi hormone và nhu cầu tăng lưu lượng máu đến vùng chậu kích thích thận hoạt động nhiều hơn, đôi khi thận phải “làm việc ngoài giờ” để đáp ứng nhu cầu lọc chất thải của cơ thể thai phụ.

       Tìm hiểu thêm chi tiết: Tiểu lắt nhắt khi mang thai tại đây!

7. Thời kỳ mãn kinh

Thời kỳ mãn kinh là thời gian khi kinh nguyệt của người phụ nữ dừng lại vĩnh viễn và không còn khả năng thụ thai tự nhiên. Đây là 1 phần tự nhiên của quá trình lão hóa đối với phụ nữ và thường xảy ra trong độ tuổi từ 45 – 55. Khi này, nội tiết tố thay đổi, cơ thể ngừng sản xuất estrogen – hormone có tác động trực tiếp đến lớp lót bàng quang và niệu đạo, điều này gây tiểu lắt nhắt và són tiểu.

8. Đã từng sinh con qua đường tự nhiên

Phụ nữ đã từng trải qua mang thai và sinh nở qua đường tự nhiên (sinh thường) làm suy yếu cơ sàn chậu – nhóm cơ nâng đỡ bàng quang, tử cung, niệu đạo,… về sau dễ bị sa sinh dục, sa bàng quang, gây các triệu chứng khó chịu như tiểu lắt nhắt, tiểu không tự chủ, đau khi quan hệ,…

Trong quá trình sinh nở tự nhiên, đôi khi phụ nữ bị tổn thương các dây thần kinh trong bàng quang, phải rạch và khâu tầng sinh môn làm tăng nguy cơ bị tiểu lắt nhắt, tiểu không tự chủ do bàng quang mất kiểm soát sau sinh hoặc các triệu chứng này sẽ xuất hiện sau nhiều năm sau đó.

Biến chứng tiểu lắt nhắt ở nữ khi không được điều trị kịp thời

Biến chứng của tiểu lắt nhắt ở nữ khi không được điều trị kịp thời phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản gây ra tình trạng này. Ví dụ, nếu tiểu lắt nhắt do nhiễm trùng đường tiết niệu, nếu không được can thiệp điều trị kịp thời, nhiễm trùng tiến triển nặng, lan rộng và tấn công toàn bộ hệ thống tiết niệu, làm hư thận, có thể dẫn đến suy thận cấp tính hoặc mạn tính và thu hẹp niệu đạo.

Hơn nữa, nếu tiểu lắt nhắt không được điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, làm gián đoạn các sinh hoạt hàng ngày và hoạt động tình dục, e ngại tham gia các hoạt động xã hội. Khi bị tiểu lắt nhắt, đặc biệt vào ban đêm người bệnh sẽ bị gián đoạn giấc ngủ, điều này kéo dài gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Tiểu lắt nhắt cần gặp bác sĩ khi người bệnh cảm thấy các triệu chứng của tiểu lắt nhắt ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày của mình hoặc có các triệu chứng của nhiễm trùng đường tiết niệu, gồm:

• Sốt cao.
• Mệt mỏi.
• Đau khi đi tiểu.
• Nước tiểu có màu hồng, màu đậm như nước trà, màu nâu như màu coca do có lẫn máu.
• Đau ở vùng xương chậu.

Phương pháp chẩn đoán tiểu lắt nhắt ở phụ nữ

Phương pháp chẩn đoán tiểu lắt nhắt ở phụ nữ chủ yếu là khám lâm sàng để xác định nguyên nhân gây bệnh. Bác sĩ sẽ bắt đầu chẩn đoán các nguyên nhân tiềm ẩn bằng cách đặt câu hỏi về các tình trạng hiện tại, gồm:

• Cảm giác trước và sau khi đi tiểu? Ví dụ như người bệnh có thấy đau nhức khi đi tiểu hay cảm giác muốn đi tiểu đột ngột không?
• Các triệu chứng của tiểu lắt nhắt đầu khi nào? Ví dụ như tiểu lắt nhắt sau khi phát hiện có thai.
• Điều gì khiến các triệu chứng trở nên tệ hơn? Có điều gì khiến chúng trở nên tốt hơn không? Ví dụ như uống nhiều nước thì triệu chứng tiểu buốt giảm đi.
• Người bệnh hiện đang dùng thuốc gì? Nếu đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, người bệnh có thể mang theo để đưa cho bác sĩ xem.
• Lượng thức ăn và đồ uống trung bình hàng ngày của người bệnh là bao nhiêu?
• Có bất kỳ triệu chứng bất thường nào khi đi tiểu không, như đau, nóng rát hoặc cảm giác không làm rỗng bàng quang hoàn toàn?

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định lấy mẫu nước tiểu để xét nghiệm xem có sự hiện diện của tế bào hồng cầu, cũng như các hợp chất khác không nên có trong nước tiểu có thể chỉ ra nhiễm trùng tiềm ẩn. Xét nghiệm khác có thể bao gồm cả sinh thiết tế bào khối u bàng quang nếu nghi ngờ ung thư, đo áp lực bàng quang hoặc nội soi bàng quang,… Các phương pháp chẩn đoán khác có thể phụ thuộc vào các triệu chứng cụ thể của người bệnh.

Cách điều trị bệnh tiểu lắt nhắt ở nữ giới

Cách điều trị tiểu lắt nhắt ở nữ giới cụ thể phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Về cơ bản, có thể chia các cách điều trị bệnh tiểu lắt nhắt ở nữ giới thành 2 dạng là điều trị nguyên nhân không do nhiễm trùng và điều trị nguyên nhân do nhiễm trùng. Cụ thể:

1. Điều trị tiểu lắt nhắt ở nữ nguyên nhân không do nhiễm trùng

Dưới đây là cách điều trị và phòng ngừa tiểu lắt nhắt ở nữ nguyên nhân không do nhiễm trùng:

• Thay đổi lối sống: Tránh các loại thực phẩm và đồ uống gây kích ứng bàng quang có thể giúp phụ nữ ít bị tiểu tiện thường xuyên hơn. Ví dụ như tránh caffeine, rượu, đồ uống có ga, sô cô la, chất tạo ngọt nhân tạo, đồ ăn cay và đồ ăn có nguồn gốc từ cà chua.
• Điều chỉnh thói quen uống nước: Tránh uống quá nhiều nước trước khi đi ngủ có thể làm giảm khả năng thức dậy vào ban đêm để đi vệ sinh, chẳng hạn.
• Rèn luyện lại bàng quang: Rèn luyện lại bàng quang là một phương pháp khác giúp giảm số lần phụ nữ đi vệ sinh mỗi ngày. Để thực hiện được điều này, chị em sẽ đi tiểu theo lịch trình đều đặn thay vì luôn đợi đến khi cảm thấy cần đi tiểu.

2. Điều trị tiểu lắt nhắt ở nữ nguyên nhân do nhiễm trùng

Đối với các trường hợp mắc tiểu lắt nhắt ở nữ có nguyên nhân do nhiễm trùng, bác sĩ thường can thiệp điều trị bằng kháng sinh đường uống hoặc tiêm/truyền tĩnh mạch đối với các trường hợp nghiêm trọng. Loại kháng sinh và thời gian điều trị phụ thuộc vào loại vi khuẩn gây nhiễm trùng và tiền sử bệnh hoặc bệnh nền. Các loại kháng sinh thường dùng cho nhiễm trùng đường tiểu gây tiểu lắt nhắt ở nữ gồm:

• Thuốc dùng cho UTI đơn thuần (không đi kèm các bệnh nền hoặc thứ phát sau sỏi,…) gồm: Trimethoprim, sulfamethoxazole (Bactrim, Bactrim DS), Fosfomycin (Monurol).
• Với trường hợp cần điều trị chuyên sâu, do bệnh tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể sử dụng nhóm kháng sinh fluoroquinolones bao gồm: ciprofloxacin (CIPRO), levofloxacin và các loại khác. Với những lo ngại về tác dụng phụ, bác sĩ cần có phác đồ và liều lượng để kiểm soát tình trạng này.
• Trong trường hợp nhiễm trùng UTI hoặc thận phức tạp, không có lựa chọn điều trị nào khác, bác sĩ có thể chọn kháng sinh nhóm fluoroquinolones.

Thông thường các triệu chứng tiểu lắt nhắt ở nữ sẽ thuyên giảm trong vài ngày điều trị nhiễm trùng UTI. Nhưng điều này không có nghĩa là nhiễm trùng đã biến mất. Người bệnh cần tiếp tục dùng thuốc đến hết liệu trình để đảm bảo bệnh đã khỏi hẳn. Trong một vài trường hợp, bác sĩ có thể sử dụng phương pháp tiêm botulinum (Botox) vào bàng quang để cải thiện tình trạng co thắt bàng quang. Từ đó làm giảm tần suất đi tiểu lắt nhắt, thôi thúc, tiểu không tự chủ.

Địa chỉ khám và điều trị tiểu lắt nhắt ở nữ giới hiệu quả, uy tín

Đơn vị Niệu nữ, Khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh và Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là địa chỉ khám và điều trị tiểu lắt nhắt ở nữ giới hiệu quả, uy tín.

Tại đây có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa về sức khỏe và giải phẫu đường tiểu nữ, áp dụng các công nghệ chẩn đoán hiện đại như đo áp lực bàng quang, siêu âm 3D, 4D, chụp cắt lớp vi tính CT, chụp cộng hưởng từ MRI, hệ thống Trung tâm Xét nghiệm chuyên sâu, khép kín, giúp bác sĩ chẩn đoán nhanh và điều trị tiểu lắt nhắt ở nữ hiệu quả.

Hiện, Đơn vị Niệu nữ, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM đã được cấp phép và điều trị thành công nhiều trường hợp mắc tiểu không tự chủ, tiểu lắt nhắt bằng liệu pháp tiêm botox vào bàng quang, niệu đạo. Phương pháp này được đánh giá là an toàn, ít xâm lấn, hiệu quả điều trị ổn định, khoảng cách giữa các lần tiêm nhắc lại xa, tối ưu chi phí điều trị.

Biện pháp phòng ngừa tiểu lắt nhắt ở nữ giới

Biện pháp phòng ngừa tiểu lắt nhắt ở nữ giới bao gồm các lưu ý sau:

• Hạn chế các chất gây kích thích bàng quang như caffeine và rượu.
• Duy trì cân nặng hợp lý, vì thừa cân, béo phì cũng góp phần tăng nguy cơ bị tiểu lắt nhắt và nhiều vấn đề về sức khỏe tiết niệu khác.
• Tập luyện các bài tập sàn chậu (bài tập Kegel) mỗi ngày để duy trì sức khỏe cơ sàn chậu.
• Đến gặp bác sĩ nếu có các triệu chứng bất thường khi đi tiểu như: tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu tanh nồng, có mùi đục,… hoặc bất kỳ triệu chứng tiểu lắt nhắt nào kéo dài để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng.

Như vậy, tiểu lắt nhắt ở nữ cũng tương tự như trường hợp tiểu lắt nhắt nói chung, nguyên nhân có thể do nhiễm trùng niệu, các bất thường về bàng quang, chế độ ăn uống và tác dụng phụ của thuốc. Việc mang thai, sinh nở bằng đường tự nhiên, có rạch và khâu tầng sinh môn cũng khiến nữ giới sau 30 tuổi hoặc giai đoạn tiền mãn kinh dễ xuất hiện các bất thường về sức khỏe tiết niệu, trong đó có chứng tiểu lắt nhắt.