Trẻ bị hen phế quản nên ăn gì và kiêng gì là thắc mắc chung của rất nhiều phụ huynh có con mắc phải tình trạng này. Chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng dưỡng chất có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh và giảm các triệu chứng của bệnh hen phế quản ở trẻ. Cùng tìm hiểu rõ hơn về vai trò và những lưu ý về chế độ dinh dưỡng giúp kiểm soát tốt tình trạng hen phế quản ở trẻ qua bài viết.
Dinh dưỡng trong chế độ ăn uống là một yếu tố có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh hen phế quản. Chế độ dinh dưỡng không lành mạnh khi tiêu thụ nhiều thực phẩm đồ ăn chứa nhiều chất axit béo bão hòa, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhiều đường,… có khả năng thúc đẩy tình trạng viêm mãn tính ở trẻ hen phế quản ở trẻ.
Theo nghiên cứu, axit béo omega-3, cá, rau tươi, trái cây và axit béo bão hòa thấp có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hen phế quản và cải thiện khả năng kiểm soát bệnh hen phế quản đã mắc. Đặc biệt, việc bổ sung axit béo omega-3 được chứng minh là quan trọng bằng cách điều chỉnh cơ chế chống viêm. Ngoài ra, việc bổ sung axit béo omega-3 trước khi hoạt động thể chất có thể trung hòa các triệu chứng hen phế quản.
Do đó, việc xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh phù hợp với nhu cầu và tình trạng hen phế quản ở trẻ là một trong những liệu pháp giúp kiểm soát hiệu quả bệnh hen phế quản ở trẻ.
Khi trẻ bị hen phế quản, chế độ ăn đóng vai trò hỗ trợ rất lớn trong việc giảm triệu chứng, tăng cường hệ miễn dịch và hạn chế các đợt hen tái phát. Dưới đây là những nhóm thực phẩm nên ăn cho trẻ bị hen phế quản:
Giải đáp cho thắc mắc trẻ bị hen phế quản nên ăn gì thì việc tiêu thụ trái cây giàu vitamin C, ngay cả ở mức tiêu thụ thấp, có thể làm giảm các triệu chứng thở khò khè ở trẻ em bị hen phế quản, đặc biệt là ở những người dễ mắc bệnh. Vitamin C (axit ascorbic), một chất chống oxy hóa mạnh tan trong nước có trong nhiều loại trái cây và rau quả. Vitamin C có đặc tính điều hòa miễn dịch như ức chế prostaglandin, chống oxy hóa, chống viêm từ đó có thể giúp ngăn ngừa và cải thiện tình trạng hen phế quản ở trẻ. (1)
Một số thực phẩm giàu vitamin C như: Ớt chuông, cam, ổi, nho, cải xoăn, kiwi, bông cải xanh…
Vitamin D là một chất dinh dưỡng và hormone đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa canxi và phốt pho. Tác dụng điều hòa miễn dịch của vitamin D giúp bảo vệ cơ thể, điều hòa miễn dịch và chống lại các bệnh dị ứng. Hầu hết các nghiên cứu đều chỉ ra rằng vitamin D có tác dụng bảo vệ cơ thể, giúp ngăn ngừa bệnh hen phế quản chuyển biến nghiêm trọng, phục hồi chức năng phổi và cải thiện tình trạng khò khè.
Vitamin D chủ yếu được hấp thụ thông qua tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, với chế độ ăn uống (ví dụ như cá béo và các sản phẩm từ sữa) và các chất bổ sung là nguồn thứ cấp.
Theo nhận định của những chuyên gia y tế, bệnh hen phế quản nặng, quá trình sản xuất các chất trung gian chuyên biệt proresoling (SPM: protectin, resolvins và maresin) bị suy yếu. Do đó, bằng cách tạo ra SPM, các axit béo omega-3 như EPA và DHA giúp chống lại tình trạng viêm ái toan đường thở và thúc đẩy quá trình giải quyết tình trạng viêm trong cơ thể sống từ đó có thể làm giảm các triệu chứng hen phế quản ở trẻ.
Một số thực phẩm giàu omega-3 có thể kể đến như: Hạt lanh, hạt chi, hạt óc chó, hạt cây gai dầu, cá thu, cá hồi, cá trích…
Ở các đầu mút thần kinh vận động cholinergic, magie làm giảm khả năng kích thích của sợi cơ bằng cách ức chế giải phóng acetylcholine. Cuối cùng, magie kích thích tổng hợp oxit nitric và prostacyclin, có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh hen phế quản.
Những thực phẩm giàu magie nên bổ sung cho trẻ hen phế quản bao gồm: cải xoăn, rau bina, rau củ cải, hải sản, cá béo, đậu nành, chuối, sữa chua,…
Tình trạng thiếu vitamin A ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của phổi và thúc đẩy tình trạng tăng phản ứng đường thở và có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen phế quản. Khi cơ thể hấp thụ hàm lượng lớn vitamin A sẽ giúp cải thiện chức năng phổi và giảm nguy cơ mắc bệnh hen phế quản. (2)
Các thực phẩm giàu vitamin A bao gồm: Cá ngừ, cá hồi, cá trích, khoai lang, trứng, gan động vật, khoai lang, cà rốt, rau bina, bí ngô, ớt chuông, cà chua, bông cải xanh…
Theo nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em không ăn đủ trái cây và rau quả có thể có nguy cơ mắc bệnh hen phế quản cao hơn 53%. Do đó, để giải đáp cho thắc mắc trẻ bị hen phế quản nên ăn gì thì trái cây và rau quả được biết đến như một thành phần cơ bản của chế độ ăn uống lành mạnh và được khuyến nghị tăng cường trong mỗi bữa ăn.
Chúng cung cấp nhiều chất dinh dưỡng và hợp chất hoạt tính sinh học có thể thúc đẩy sức khỏe tốt và có khả năng điều chỉnh tình trạng viêm và ngăn ngừa các bệnh mãn tính, đặc biệt là tình trạng viêm đường thở mãn tính do hen phế quản gây ra.
Có thể tăng cường những loại rau xanh, củ quả có màu sắc sau vào bữa ăn cho trẻ: cải cầu vồng, rau bó xôi, súp lơ xanh, măng tây, cải thảo, atisô, bí ngô, ớt chuông, củ dền, dưa hấu, dâu tây, lựu, mâm xôi,…
Chi hành (Alliums) được biết đến với đặc tính chống viêm và giúp làm sạch đường thở trong phổi. Chi hành chứa các hóa chất với đặc tính làm giảm tình trạng sưng, viêm giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh hen phế quản. Nó cũng có thể làm giảm cholesterol và hạ đường huyết.
Bổ sung chất chống oxy hóa có thể điều chỉnh tác động của việc tiếp xúc với ozone lên đường thở nhỏ của trẻ em bị hen phế quản từ trung bình đến nặng. Những thực phẩm giàu chất chống oxy hóa giúp phòng ngừa hen phế quản ở trẻ bao gồm: Trà xanh, hoa Atiso, ớt chuông đỏ, dâu tây, lựu, nho, việt quất, quả kỷ tử…
Khi trẻ bị hen phế quản, ngoài việc bổ sung các thực phẩm có lợi, việc kiêng kị một số thực phẩm dễ gây kích ứng hoặc làm nặng thêm triệu chứng cũng rất quan trọng. Dưới đây là danh sách những thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh cho trẻ:
Khi lượng tiêu thụ thực phẩm nhiều calo, nhiều chất béo tăng lên, tỷ lệ mắc các bệnh dị ứng và hen phế quản ở trẻ em cũng tăng lên. Đặc biệt là ở những trẻ thừa cân béo phì có tỷ lệ mắc hen phế quản cao hơn so với trẻ không thừa cân.
Ngược lại, chế độ ăn dựa trên thực vật nhấn mạnh vào lượng trái cây, rau và ngũ cốc cao và lượng thịt béo và các sản phẩm từ sữa thấp có thể giúp ngăn ngừa và kiểm soát hiệu quả các triệu chứng hen phế quản ở trẻ.
Các chất kích thích đặc biệt là khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ trẻ em mắc bệnh hen phế quản. Những yếu tố nguy cơ điển hình gây nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở trẻ em là trẻ hít phải không khí ô nhiễm, tiếp xúc với khói thuốc thụ động,…
Tiếp xúc với các chất kích thích có thể gây ra các cơn hen phế quản thường xuyên hơn và nghiêm trọng hơn ở trẻ em bị hen phế quản.
Thực phẩm có ga có thể dẫn đến tình trạng đầy hơi, tức ngực từ đó kích hoạt các cơn hen phế quản và làm cho các triệu chứng hen phế quản trở nên tồi tệ hơn. Trẻ em tiêu thụ nhiều soda, đồ uống có ga, khoai tây chiên và đồ ăn nhanh có nguy cơ mắc bệnh hen phế quản cao hơn so với những trẻ tiêu thụ ít hoặc không tiêu thụ.
Giải đáp cho vấn đề bé bị hen phế quản kiêng ăn gì thì chất bảo quản thực phẩm là một trong những tác nhân có thể gây ra cơn hen phế quản và làm các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn.
Các chất phụ gian như natri bisulfit, kali bisulfit, natri metabisulfit, kali metabisulfit và natri sunfit, thường được sử dụng trong chế biến hoặc chuẩn bị thực phẩm và có thể được tìm thấy trong các loại thực phẩm như: Trái cây hoặc rau quả sấy khô, khoai tây (đóng gói và một số đã chế biến), rượu và bia, nước ép chanh hoặc chanh đóng chai, tôm (tươi, đông lạnh hoặc chế biến), thực phẩm ngâm chua…
Theo nghiên cứu việc bị dị ứng thực phẩm khi còn nhỏ có liên quan đến bệnh hen phế quản và suy giảm chức năng phổi sau này ở trẻ em. Phản ứng dị ứng nghiêm trọng với thực phẩm có thể gây ra phản vệ, đây là trường hợp cấp cứu y tế. Nếu một trẻ bị hen phế quản do dị ứng thực phẩm hoặc hóa chất thực phẩm (màu hoặc chất bảo quản) có thể gây ra các cơn hen phế quản và làm tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn.
Thực phẩm mặn, chứa nhiều muối có thể làm tăng khả năng mắc chứng quá mẫn phế quản và các triệu chứng hen phế quản ở trẻ em lên hơn 4,8 lần. Trẻ em cần một lượng muối vừa đủ trong chế độ ăn để có hệ thần kinh và cơ khỏe mạnh nhưng việc tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều muối có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe trẻ sau này như loãng xương, sỏi thận, huyết áp cao…
Thực phẩm đông lạnh chứa chất bảo quản và phẩm màu nhân tạo có thể gây viêm và kích thích cơ thể từ đó khiến cơn hen phế quản hình thành. Do đó, giải đáp cho thắc mắc trẻ bị hen phế quản kiêng an gì thì kem, đồ uống lạnh và các đồ lạnh khác chính là một trong những thực phẩm cần loại bỏ trong chế độ ăn của trẻ, bởi nó có thể gây co thắt phế quản, tăng dịch nhầy ở những trẻ bị hen phế quản.
Thực phẩm đóng gói thường chứa nhiều chất phụ gia, chất bảo quản và một số loại thực phẩm đóng hộp có thể chứa sulfite. Sulfite, được sử dụng để ngăn chặn sự đổi màu, quá chín và hư hỏng, được biết là có thể gây ra các cơn hen phế quản. Do đó, hãy thận trọng với bất kỳ thực phẩm đóng gói, đồ hộp trước khi cho trẻ sử dụng.
Omega-6 và chất béo chuyển hóa (trans fat) có thể kích thích cơ thể sản sinh ra các hóa chất gây viêm phổi, dịch nhầy tăng lên dẫn tới co thắt phổi, đây là đặc trưng của bệnh hen phế quản ở trẻ. Do đó, giải đáp cho thắc mắc trẻ bị hen phế quản cần kiêng gì để hạn chế sự phát triển của bệnh, cha mẹ cần hạn chế hoặc không sử dụng những thực phẩm chứa trans fat và omega 6 như: bánh quy, bánh cookies, bánh nướng, bánh ngọt, pizza…
Thực phẩm ngâm chua có thể chứa chất sulfite, đây là một trong những chất phụ gia thực phẩm có tác dụng làm chậm quá trình đổi màu và thâm đen. Khoảng 3-10% những trẻ bị hen phế quản có tình trạng nhạy cảm với sulfite. Giải đáp cho thắc mắc trẻ bị hen phế quản nên kiêng ăn gì thì cha mẹ cần không cho trẻ sử dụng thực phẩm ngâm chua có chứa Sulfite, bởi nó có thể gây ra các triệu chứng hen phế quản và làm chúng trở nên trầm trọng hơn.
Để kiểm soát tốt tình trạng hen phế quản ở trẻ, cha mẹ cần chú ý đến việc xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ dưỡng chất. Một số điều cần lưu ý khi lên chế độ ăn cho trẻ bị hen phế quản, bao gồm:
Nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa Hô hấp, BVĐK Tâm Anh về chế độ ăn uống cho trẻ hen phế quản. Điều này không chỉ giúp đảm bảo chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất cho trẻ mà còn giúp trẻ có một chế độ ăn uống lành mạnh giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng hen phế quản mà trẻ đang gặp phải.
Việc tham bác sĩ chuyên khoa hen phế quản không chỉ giúp cha mẹ lựa chọn được chế độ ăn phù hợp với tình trạng thực tế mà trẻ đang gặp phải. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đưa ra những lời khuyên về một số hoạt động thể chất vào thói quen hàng ngày tốt với tình trạng hen phế quản của trẻ.
Nếu có thêm những thắc mắc liên quan đến trẻ bị hen phế quản nên ăn gì và kiêng gì hoặc gặp phải vấn đề trong quá trình trong sóc trẻ cần được hỗ trợ có thể liên hệ đến BVĐK Tâm Anh theo phương thức:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bên trên là những thông tin giải đáp cho thắc mắc trẻ bị hen phế quản nên ăn gì và kiêng gì. Hy vọng, qua những nội dung được chia sẻ trong bài sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của chế độ dinh dưỡng và biết cách lựa chọn những thực phẩm giúp cải thiện và ngăn ngừa tình trạng hen phế quản ở trẻ.
![Trẻ bị hen phế quản có nguy hiểm không? [Chuyên gia giải đáp]](https://tamanhhospital.vn/wp-content/uploads/2025/03/tre-bi-hen-phe-quan-co-nguy-hiem-khong.jpg)
