Chạy thận nhân tạo là quá trình điều trị lâu dài, có thể phải kéo dài đến suốt đời để duy trì sự sống cho người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối. Trong quá trình điều trị bằng chạy thận, người bệnh cần được chăm sóc kỹ cùng chế độ dinh dưỡng riêng biệt. Bài viết dưới đây, bác sĩ CKI Mạch Thị Chúc Linh, khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ chia sẻ về các hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo.
Bệnh nhân chạy thận nhân tạo cần được chăm sóc kĩ càng vì trong suốt quá trình chạy thận, người bệnh phải đối mặt với nhiều vấn đề về sức khỏe như: chuột rút cơ, huyết áp thấp, suy nhược, chóng mặt, buồn nôn, mất máu và mệt mỏi,… nên cần được chăm sóc cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, giúp người bệnh có thể vượt qua những áp lực trong quá trình điều trị.
Hơn nữa, khi chạy thận nhân tạo, người bệnh cũng đối mặt với một số rủi ro, biến chứng nhất định, nên việc chăm sóc tốt có thể giúp quản lý rủi ro, ngăn ngừa các biến chứng chạy thận lâu dài nguy hiểm, có thể xảy ra như: (1)
Tuy nhiên, một số biến chứng cấp tính như thuyên tắc khí, tan máu, xuất huyết não và các phản ứng dị ứng nghiêm trọng, hiện nay rất hiếm xảy ra do những tiến bộ về tính năng an toàn trên máy lọc máu, tuân thủ các quy trình an toàn nghiêm ngặt, nhất là nước trong lọc máu và đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ chuyên gia lọc máu.
So với những biến chứng, các triệu chứng như chuột rút, buồn nôn, nôn và đau đầu xảy ra thường xuyên hơn. Những triệu chứng này làm người bệnh suy nhược và có thể dẫn đến việc người bệnh chán nản, sợ hãi với việc chạy thận, có xu hướng bỏ cuộc hoặc bỏ lỡ các đợt điều trị tiếp theo, làm nguy cơ tử vong tăng cao. Ngoài ra, các biến chứng về thể chất của chạy thận có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống liên quan đến sức khỏe và tinh thần. Do đó, việc chăm sóc và theo dõi, hỗ trợ người bệnh trong quá trình lọc máu rất quan trọng.
Quy trình chạy thận nhân tạo gồm những bước sau đây: (2)
Trước khi bắt đầu chạy thận nhân tạo, người bệnh sẽ phải thực hiện phẫu thuật để giúp tiếp cận dòng máu dễ dàng hơn, như:
Các lỗ rò và mảnh ghép AV mở rộng động mạch và tĩnh mạch được kết nối, giúp việc lọc máu dễ dàng hơn, giúp máu lưu thông vào và ra khỏi cơ thể nhanh hơn. Nếu quá trình lọc máu cần diễn ra ngay, bác sĩ có thể đặt cầu tay chạy thận (ống thông vào tĩnh mạch) ở cổ, hoặc đùi để lọc máu tạm thời khi chưa có lỗ rò động tĩnh mạch. Bác sĩ sẽ hướng dẫn cách ngăn ngừa nhiễm trùng ở lỗ rò hoặc mảnh ghép, ống thông người bệnh cần tuân thủ các hướng dẫn này.
Quy trình lọc máu trong mỗi phiên diễn ra như sau:
Một số người bị hạ huyết áp trong khi chạy thận nhân tạo. Người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, chóng mặt hoặc ngất xỉu, cần theo dõi thêm các triệu chứng dưới đây:
Nếu có bất kỳ triệu chứng nào kể trên, người bệnh cần báo ngay cho bác sĩ điều trị để can thiệp xử lý kịp thời.
Trong quá trình chăm sóc người bệnh chạy thận nhân tạo, người chăm sóc và cả người bệnh có thể đối mặt với các vấn đề về thể chất sau đây:
Quá trình chạy thận nhân tạo có áp lực lớn, làm gánh nặng đè lên thể chất của bệnh nhân, khiến người bệnh mệt mỏi vì:
Người bệnh chạy thận phải chịu gánh nặng cao, điều này ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của họ. Những người chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo phải chịu gánh nặng chăm sóc do vai trò của họ, điều này có tác động tiêu cực đến cuộc sống của cả người chăm sóc.
Các vấn đề tâm lý có thể có tác động tiêu cực đến việc điều trị của người bệnh chạy thận nhân tạo. Trầm cảm, lo lắng và căng thẳng rất phổ biến ở những người đang chạy thận, tạo cảm giác ám ảnh, sợ hãi đối với điều trị và có xu hướng trốn tránh hoặc từ bỏ các đợt chạy thận nhân tạo tiếp theo.
Chỉ cần bỏ lỡ lọc máu trong một số buổi hoặc ăn quá nhiều thực phẩm chứa kali cũng có thể đe dọa tính mạng. Điều này tạo áp lực rất lớn lên người chăm sóc vì người bệnh mắc các rối loạn về tâm lý, rất khó để cởi mở, giao tiếp với những người chăm sóc họ, thậm chí họ có xu hướng từ chối tiếp xúc cả người thân, bạn bè.
Vì người bệnh chạy thận nhân tạo cần được chạy thận từ 3 – 4 lần mỗi tuần, mỗi lần chạy thận kéo dài 3 – 4 giờ. Điều này có thể gây nhiều bất tiện cho sinh hoạt và ảnh hưởng đến lịch trình sinh hoạt của cả người bệnh và người chăm sóc.
Dưới đây là những hướng dẫn chi tiết về cách chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo, bạn có thể tham khảo:
Chế độ dinh dưỡng cho người chạy thận nhân tạo được các bác sĩ Nội thận – Lọc máu khuyên nên áp dụng, gồm:
Tốt nhất, người bệnh nên hỏi bác sĩ điều trị về lượng chất lỏng mình có thể nạp vào và hỏi về chế độ dinh dưỡng cho trường hợp của mình để có kế hoạch xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp, tuân thủ các chỉ định về dinh dưỡng để cơ thể khỏe hơn giữa các đợt chạy thận.
Trong suốt quá trình điều trị, bác sĩ yêu cầu theo dõi các chỉ số xét nghiệm máu để đảm bảo thời gian và loại phương pháp điều trị lọc máu phù hợp, hiệu quả. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ định lọc máu đúng cách sẽ cải thiện sức khỏe, ngăn ngừa các biến chứng và kéo dài thời gian sống sót. Xét nghiệm máu được thực hiện ít nhất 1 lần mỗi tháng và việc điều chỉnh liều lọc máu có thể được thực hiện dựa trên kết quả xét nghiệm.
Theo dõi trọng lượng cơ thể vì thận bị suy không thể loại bỏ đủ chất lỏng ra khỏi cơ thể nên việc lọc máu phải thực hiện nhiệm vụ này. Hầu hết người bệnh sẽ được kiểm tra cân nặng trước và sau khi lọc máu và sẽ được yêu cầu theo dõi cân nặng hàng ngày tại nhà. Nếu cân nặng tăng nhiều hơn bình thường giữa các lần điều trị, cần liên hệ với bác sĩ để can thiệp điều trị, tránh tình trạng phù nề ảnh hưởng đến tim mạch.
Người bệnh chạy thận nhân tạo có đặc điểm là ít hoạt động thể chất và tỷ lệ việc làm thấp, dẫn đến dễ mắc các rối loạn tâm lý như trầm cảm. Đi bộ là hoạt động được khuyến khích cho người bệnh chạy thận nhân tạo. Hoạt động thể chất nhẹ nhàng giúp tác động tích cực đến sức khỏe và tâm lý người bệnh.
Chăm sóc cầu tay, đường vào lọc máu là điều rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng. Các biến chứng có thể xảy ra ngay cả khi cẩn thận nhưng sẽ ít gặp hơn nếu thực hiện một số biện pháp phòng ngừa:
Chăm sóc sức khỏe tinh thần cũng là điều cần thiết vì bên cạnh gánh nặng về thể chất trong quá trình điều trị lọc máu, người bệnh cũng đối mặt với các vấn đề về sức khỏe tinh thần, các rối loạn tâm lý như trầm cảm, sợ hãi, mệt mỏi,…
Tạo môi trường tinh thần tích cực cho người bệnh bằng cách cùng họ đi bộ, nói chuyện và gặp gỡ bạn bè, người thân, dần dần người bệnh sẽ cởi mở hơn. Nói chuyện nhiều hơn với họ về những triệu chứng, khó khăn mà họ gặp phải trong suốt quá trình chạy thận để người bệnh cảm thấy được thấu hiểu, chia sẻ và thoải mái hơn.
Chạy thận là quá trình điều trị lâu dài, dễ tạo ra áp lực và gánh nặng tài chính cho người bệnh. Bảo hiểm y tế, bảo hiểm tư nhân, người thân, bạn bè có thể chia sẻ phần nào gánh nặng tài chính cho người bệnh trong thời gian điều trị.
Chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo chu kỳ cần lưu ý những điều sau đây:
Chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo là rất quan trọng, giúp người bệnh giảm bớt các gánh nặng về thể chất, tinh thần trong quá trình điều trị. Đồng thời giúp chăm sóc người bệnh tốt hơn và phát hiện, can thiệp sớm các rủi ro, biến chứng trong quá trình điều trị.
Điều trị chạy thận nhân tạo tại khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh và Đơn vị Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 để được các bác sĩ thăm khám và tư vấn về các lựa chọn chạy thận nhân tạo, chăm sóc tích cực và túc trực theo dõi trong suốt quá trình lọc máu.
Hệ thống nước R.O trong chạy thận nhân tạo được áp dụng tại khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Nội thận – Lọc máu, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 giúp hạn chế tối đa các rủi ro, biến chứng do nhiễm trùng trong suốt quá trình chạy thận.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng, với những chia sẻ về hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo đã giúp bạn có thêm những thông tin hữu ích, giúp chăm sóc tốt hơn cho những người thân đang phải chạy thận nhân tạo lâu dài.
