Bệnh lý màng phổi là một nhóm các bệnh liên quan đến lớp màng phổi bao phủ bề mặt phổi. Nếu không được chẩn đoán và điều trị, các bệnh màng phổi có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong. Dưới đây là các bệnh lý màng phổi thường gặp nên biết sớm để điều trị kịp thời.
Màng phổi là lớp màng thanh mạc gồm hai lớp (màng phổi thành và màng phổi tạng) bao bọc bên ngoài phổi và lót bên trong thành ngực, với khoang màng phổi nằm ở giữa. Để hiểu rõ vai trò của màng phổi, trước tiên cần nắm được cấu tạo và chức năng của nó. Chính cấu trúc đặc biệt này không chỉ bảo vệ phổi mà duy trì hoạt động hô hấp.
Lớp màng phổi tạng: Bao phủ bề mặt lá phổi, phế quản, mạch máu cùng các dây thần kinh và kéo dài đến các rãnh liên thùy. Lớp màng phổi tạng sẽ quặt ngược ra tại vị trí rốn phổi (nơi vào ra của các thành phần cấu tạo phổi), sau đó liên tiếp với màng phổi thành.
Lớp màng phổi thành: Bao phủ bề mặt phía trong lồng ngực, tiếp xúc với các bộ phận trên cơ thể và được chia nhỏ theo vị trí tiếp xúc. Gồm có: Màng phổi trung thất, màng phổi cổ, màng phổi sườn và màng phổi cơ hoành.
Giữa hai lớp là khoang màng phổi, đây là một khoang ảo có chứa một lượng dịch sinh lý nhỏ khoảng 10-15ml. Khoang màng phổi là một bộ phận quan trọng của hệ hô hấp, đóng vai trò như lớp đệm bảo vệ, giúp giảm ma sát giữa phổi và thành ngực trong quá trình hô hấp.
Bên cạnh những chức năng đã đề cập, màng phổi còn đảm nhiệm vai trò phân chia giữa các cơ quan trong cơ thể, ngăn chúng can thiệp vào chức năng của phổi và ngược lại. Đồng thời, do cấu tạo khép kín, màng phổi còn là một lớp bảo vệ tự nhiên. Nhờ đó, màng phổi giúp ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm giữa phổi và các bộ phận khác trong cơ thể.
Các bệnh lý màng phổi có thể chia thành ba nhóm chính bao gồm viêm màng phổi, tràn khí màng phổi và tràn dịch màng phổi. Dưới đây là các bệnh lý phổ biến nằm trong ba nhóm bệnh màng phổi được tìm kiếm nhiều nhất trên Internet.
Tràn dịch màng phổi là tình trạng tích tụ dịch trong khoang màng phổi vượt quá mức bình thường (nhiều hơn 20ml). Bệnh được phân thành 2 loại chủ yếu là: tràn dịch màng phổi dịch thấm và tràn dịch màng phổi dịch tiết. (1)
Để hiểu rõ hơn về bệnh tràn dịch màng phổi, trước hết, cần phải nắm rõ các nguyên nhân gây ra bệnh lý này, bao gồm:
Triệu chứng: Đau ngực ở bên tràn dịch, khó thở nhiều cấp độ từ nhẹ tới nặng, ho khan hoặc ho có đờm. Nếu xuất hiện tình trạng nhiễm trùng, người bệnh có thể kèm theo triệu chứng sốt cao. Trường hợp tràn dịch màng phổi cấp tính số lượng nhiều có thể gây suy hô hấp đe dọa tính mạng.
Tràn khí màng phổi là tình trạng xảy ra khi không khí tích tụ trong khoang màng phổi, khiến phổi bị xẹp một phần hoặc hoàn toàn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh lý này, bao gồm:
Các dấu hiệu của tràn khí màng phổi bao gồm cảm giác đau ở ngực và khó thở. Người bệnh có thể khó thở một cách đột ngột hoặc tăng dần cơn khó thở, tùy theo mức độ và tốc độ phát triển của bệnh.
Tràn máu màng phổi là một biến chứng xảy ra khi khoang màng phổi bị tích tụ máu. Nguyên nhân chủ yếu của dẫn đến tình trạng này là chấn thương ngực vùng ngực và các vết thương xuyên thấu ở ngực. Triệu chứng tràn máu màng phổi thường là khó thở, tuy nhiên hầu hết không rõ ràng hoặc khó có thể đánh giá ban đầu với những bệnh nhân gặp chấn thương nặng.
Tình trạng mủ dồn ứ trong khoang màng phổi được gọi là tràn mủ màng phổi. Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân gây nên như viêm phổi, nhiễm trùng máu, chấn thương lồng ngực, áp-xe.
Triệu chứng: Khó thở, thở nhanh; ho khan hoặc ho có đờm mủ; ngực đau thắt đặc biệt khi hít thở, sốt cao, mệt mỏi và suy nhược cơ thể.
Tràn bạch huyết màng phổi hay còn gọi là tràn dưỡng chấp màng phổi là một biến chứng nghiêm trọng hiếm gặp. Triệu chứng sớm của tràn bạch huyết màng phổi là khó thở khi dịch bạch huyết tích tụ trong khoang ngực và chèn ép phổi.
Đây là hậu quả của sự tích tụ dịch trong màng phổi do các bệnh như tràn dịch màng phổi, viêm màng phổi gây nên. Khi dày dính màng phổi, sự co giãn của phổi bị hạn chế, gây khó khăn trong quá trình thở.
Viêm màng phổi là bệnh lý đặc trưng bởi sự viêm nhiễm của lớp màng bao quanh phổi. Bệnh gây ra những cơn đau do sự cọ xát giữa hai lá phổi bị viêm, cơn đau sẽ dễ nhận thấy hơn khi bệnh nhân ho, hắt hơi hoặc hít thở sâu.
Lao màng phổi là bệnh lý do nhiễm vi khuẩn lao người (Mycobacterium tuberculosis hominis), sau đó đến vi khuẩn lao bò (Mycobacterium bovis) và vi khuẩn lao chim (Mycobacterium avium). Bệnh lao màng phổi thường xuất hiện ở người trẻ và là nguyên nhân chính gây ra tình trạng tràn dịch màng phổi.
Ung thư màng phổi là tình trạng xuất hiện khối u ác tính trong khoang màng phổi hoặc dọc theo màng phổi. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến ung thư màng phổi là do ung thư phổi di căn hoặc gặp ung thư nguyên phát của màng phổi. Bệnh có triệu chứng không đặc hiệu, thường biểu hiện bằng tràn dịch màng phổi số lượng nhiều.
Một số bệnh lý thuộc các nhóm bệnh hệ thống như: Lupus ban đỏ hệ thống, xơ cứng bì, viêm khớp dạng thấp,… đều có nguy cơ biến chứng thành bệnh màng phổi với biểu hiện triệu chứng thường gặp là tràn dịch màng phổi.
Để chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến màng phổi, bác sĩ có thể áp dụng các phương pháp sau cho bệnh nhân: (2)
Mỗi bệnh lý màng phổi có nguyên nhân khác nhau dẫn tới các biện pháp điều trị cũng không giống nhau. Thông thường các phương án điều trị sẽ bao gồm: (3)
Để phòng các bệnh lý màng phổi và các bệnh lý liên quan, cần tránh những nơi ô nhiễm không khí và giữ vệ sinh nhà cửa sạch sẽ. Chế độ dinh dưỡng đầy đủ vitamin và khoáng chất sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, phòng ngừa bệnh ra vi khuẩn gây ra; khám sức khỏe định kỳ, không hút thuốc lá và thường xuyên tập thể dục là những thói quen tốt để bảo vệ sức khỏe.
Đối với trẻ nhỏ, cha mẹ nên cho con tiêm phòng vắc xin ngừa bệnh viêm phổi và các bệnh hô hấp khác để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh trong tương lai.
Khoa Hô hấp, BVĐK Tâm Anh là địa chỉ y tế được nhiều người dân tìm đến để thăm khám và điều trị bệnh lý màng phổi, cũng như các bệnh khác liên quan đến phổi. Với đội ngũ y bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm cùng với cơ sở vật chất và trang thiết bị y tế hiện đại, người bệnh sẽ được chẩn đoán, điều trị, hạn chế tối đa biến chứng.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, bệnh lý màng phổi ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp. Hãy cảnh giác ngay khi cảm thấy có dấu hiệu bất thường như khó thở, đau ngực khi ho và hắt hơi, ho khan kéo dài,… Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời bệnh lý màng phổi đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh.
