Phẫu thuật cắt dịch kính được nghiên cứu ở Việt Nam vào khoảng năm 1991. Nhờ ứng dụng kỹ thuật và trang thiết bị máy móc hiện đại, cắt bỏ dịch kính đã trở nên đơn giản hơn. Trong lĩnh vực y khoa, chúng ta đã đạt được nhiều thành tự trong các lĩnh vực nghiên cứu cắt dịch kính bán phần trước, bán phần sau và cắt dịch kính trên mắt có bong võng mạc. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc tìm hiểu sâu hơn về công dụng, chỉ định và quy trình của phương pháp này.
Cắt dịch kính (Vitrectomy) là phẫu thuật loại bỏ dịch kính bị đục, giúp điều trị một số bệnh lý dịch kính võng mạc. Phẫu thuật cắt dịch kính bao gồm các thao tác phẫu thuật tính từ trong buồng dịch kính, loại trừ dịch kính bệnh lý, thay vào đó là dung dịch nước muối sinh lý, từ đó ngăn chặn tình trạng giảm thị lực hoặc các tổn thương dịch kính võng mạc gây các nguy cơ như xuất huyết, bong võng mạc…
Cắt dịch kính là phương pháp tốt nhất để điều trị những bệnh lý võng mạc thường bao gồm bệnh bong võng mạc, rách võng mạc, thoái hóa võng mạc, võng mạc tiểu đường, bệnh tăng sinh võng mạc… nhằm ngăn chặn nguy cơ gây giảm thị lực và các tổn thương dịch kính [1].
Cắt dịch kính không phù hợp với tất cả mọi người, dưới đây các trường hợp được chỉ định và chống chỉ định.
Cắt dịch kính được chia thành 2 loại: Phẫu thuật cắt dịch kính trước và phẫu thuật cắt dịch kính sau [2].
Mục đích: Cắt dịch kính bán phần trước nhằm loại trừ những phần dịch kính đục, co kéo hay bất thường về vị trí và gây hậu quả bệnh lý, thường kết hợp trong lấy thể thủy tinh, đục vỡ, đục lệch…
Kỹ thuật: Phẫu thuật cắt dịch kính trước thường đi qua rìa giác mạc bằng một đường mở hẹp. Tuy nhiên, nên đi qua pars plana vì đi qua rìa không lấy hết được chất thể thủy tinh nằm sau mống mắt, cũng như không xử lý được hết co kéo của vùng nền dịch kính, và không lấy được những mảnh chất nhân rơi vào buồng dịch kính. Việc xử lý những tổn thương của dịch kính và bán phần sau cũng rất khó khăn.
Do đó, nên mở đường hẹp qua pars plana, có thể dùng kim nước đặt cạnh đầu cắt. Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành lấy dịch kính ở tiền phòng và phần trước của dịch kính. Tuy nhiên phương pháp này cần thực hiện khéo để tránh gây quấn tổ chức và gây co kéo nhiều.
Phẫu thuật cắt dịch kính qua pars plana điều trị các tình trạng ảnh hưởng đến phần sau của mắt. Pars plana là phần phẳng của thể mi ở mắt. Phần sau chứa võng mạc, biểu mô sắc tố võng mạc, màng mạch và củng mạc. Vị trí này cũng chứa khoang thủy tinh thể và thủy tinh thể.
Cắt dịch kính là một phẫu thuật phức tạp, cần đảm bảo các nguyên tắc như sau:
>> Tìm hiểu về các phương pháp: Điều trị vẩn đục dịch kính
Trước phẫu thuật cắt dịch kính, người bệnh nên lưu ý một số vấn đề sau:
Bác sĩ nhãn khoa trực tiếp thăm khám và tư vấn cho người bệnh trước phẫu thuật cắt dịch kính. Đồng thời nói rõ hơn về phương pháp cắt dịch kính, kết quả đạt được cũng như các rủi ro có thể gặp trong và sau quá trình phẫu thuật.
Trước phẫu thuật khoảng 1 giờ [3], bác sĩ sẽ tiến hành tra thuốc giãn đồng tử cho người bệnh.
Người bệnh được sát khuẩn quanh vùng mắt và tiêm tê cạnh nhãn cầu. Lúc tiêm người bệnh có cảm giác hơi đau, nhưng cảm giác này sẽ hết sau 3 – 5 phút khi thuốc phát huy tác dụng.
Trong một số trường hợp đặc biệt, người bệnh cần thực hiện thay thủy tinh thể đồng thời với phẫu thuật cắt dịch kính.
Một dụng cụ có tên gọi là Troca sẽ thông với buồng dịch kính, bác sĩ sẽ được đặt tại 3 – 4 vị trí cạnh rìa giác mạc. Một vị trí khác đặt đinh nước để duy trì hình dạng của nhãn cầu, vị trí thứ 2 bác sĩ sẽ đặt thiết bị chiếu sáng, vị trí thứ 3 để dành đặt thiết bị cắt dịch kính, cũng có thể là đầu laser (nếu cần).
Bác sĩ thực hiện cắt dịch kính và thực hiện các thủ thuật chuyên môn khác nhau tùy vào từng loại bệnh lý mà người bệnh mắc phải.
Trong phẫu thuật, bác sĩ có thể sẽ kết hợp một trong các thủ thuật sau: Bơm thuốc nhuộm để làm rõ dịch kính hoặc màng trước võng mạc, lạnh đông – quang đông võng mạc nếu cần…
Bác sĩ sẽ thực hiện bơm nước (dung dịch BSS) đầy buồng dịch kính và kết thúc phẫu thuật sau khi đã cắt dịch kính, đồng thời thực hiện xong các thủ thuật trong võng mạc.
Sau phẫu thuật, người bệnh nên chăm sóc và theo dõi vết thương vùng mắt theo đúng chỉ định của bác sĩ. Cụ thể như sau:
Ngay sau phẫu thuật cắt dịch kính, người bệnh được đưa về phòng hậu phẫu để được các bác sĩ, y tá và điều dưỡng chăm sóc, theo dõi. Bác sĩ nhãn khoa trực tiếp theo dõi và kiểm tra tình trạng mắt sau phẫu thuật. Trong trường hợp phát hiện thấy các dấu hiệu bất thường, bác sĩ sẽ đưa ra phương án xử lý và điều trị kịp thời.
Người bệnh đến bệnh viện tái khám, kiểm tra tình trạng mắt sau 1-3 ngày phẫu thuật cắt dịch kính. Hoặc có thể sớm hơn nếu phát hiện thấy các dấu hiệu bất thường sau phẫu thuật.
Đối với các trường hợp cắt dịch kính thành công, tái khám thấy vết thương vùng mắt hồi phục nhanh, kết quả điều trị như mong đợi. Người bệnh sẽ không cần điều trị hỗ trợ sau phẫu thuật.
Tuy nhiên, một số trường hợp tái khám, phát hiện các biến chứng sau phẫu thuật như: Chảy máu dịch kính võng mạc, đục thủy tinh thể, bong võng mạc hoặc tăng nhãn áp, teo nhãn cầu, tăng sinh dịch kính võng mạc, u hạt kết mạc… Lúc này cần điều trị hỗ trợ sau phẫu thuật.
Phẫu thuật cắt dịch kính là bước đột phá trong lĩnh vực nhãn khoa. Mặc dù áp dụng nhiều phương pháp hiện đại, nhưng những rủi ro trong mọi phẫu thuật là khó tránh khỏi.
Các biến chứng trong phẫu thuật cắt dịch kính thường bao gồm:
Bất kỳ cuộc phẫu thuật nào cũng có rủi ro. Những rủi ro hoặc biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật cắt dịch kính bao gồm:
Cắt dịch kính có nguy hiểm không? Cắt dịch kính là một phẫu thuật phức tạp bao gồm nhiều thao tác phẫu thuật từ trong buồng dịch kính nhằm điều trị những bệnh lý dịch kính võng mạc. Nhờ ứng dụng kỹ thuật hiện đại, phẫu thuật cắt dịch kính hiện nay đã trở nên đơn giản hơn và hạn chế tối đa rủi ro biến chứng. Tỷ lệ thành công ở các ca phẫu thuật tại Việt Nam và thế giới khá cao. Để đảm bảo an toàn, người bệnh nên thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ về phương pháp điều trị, ý thức được những rủi ro, biến chứng tiềm ẩn trong và sau phẫu thuật.
Cắt dịch kính là phẫu thuật cần nhiều thời gian nghỉ ngơi để giúp ổn định vết thương. Vết thương vùng mắt sẽ lành và ổn định sau khoảng 2 – 4 tuần. Nếu phải lái xe, bạn nên đợi cho vết thương vùng mắt lành hẳn, thị lực đã được khôi phục để đảm bảo an toàn giao thông khi di chuyển.
Chi phí phẫu thuật cắt dịch kính tùy thuộc vào nhiều yếu tố: Đơn vị cắt dịch kính, tình trạng bệnh ở mỗi người. Chi phí có thể cao hoặc thấp, tuy nhiên cắt dịch kính là một phẫu thuật được hỗ trợ thanh toán bảo hiểm y tế. Do đó, người bệnh khi cắt dịch kính sẽ được giảm một phần chi phí do bảo hiểm chi trả.
Sau khi cắt bỏ dịch kính, một số trường hợp có khả năng tái phát. Tái phát sớm có thể xảy ra trong vòng 6 tuần sau phẫu thuật đầu tiên và tái phát muộn hơn 6 tuần sau đó. Nguyên nhân tái phát có thể do điều trị không đúng cách, và bệnh lý tăng sinh dịch kính võng mạc là nguyên nhân gây tái phát sớm. Các trường hợp tái phát muộn chủ yếu do lực kéo dịch kính, nhưng chiếm tỉ lệ khá ít.
Thời gian hồi phục sau phẫu thuật cắt dịch kính kéo dài khoảng từ 2 – 4 tuần, nhanh hoặc chậm hơn tùy cơ địa mỗi người. Tuy nhiên, người bệnh cần tuân thủ chăm sóc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ để quá trình hồi phục diễn ra nhanh hơn.
Để đặt lịch khám bệnh với chuyên gia, bác sĩ nhãn khoa hoặc cần tư vấn các vấn đề liên quan đến phẫu thuật cắt dịch kính hoặc các bệnh lý khác về mắt tại Trung tâm Mắt CNC Tâm Anh, quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Phẫu thuật cắt dịch kính đã đạt được những thành tựu vô cùng quan trọng trong lĩnh vực y khoa. Nhờ có phẫu thuật này mà nhiều bệnh lý về dịch kính võng mạc được điều trị khỏi và cho tỉ lệ thành công cao. Ngày nay, với kỹ thuật và máy móc công nghệ hiện đại, phẫu thuật cắt dịch kính đã trở nên dễ dàng và cho hiệu điều trị quả tối ưu hơn.
