Tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh là tình trạng bất thường hô hấp nghiêm trọng, có thể xảy ra ở cả trẻ sơ sinh đủ tháng hay thiếu tháng. Nếu không được phát hiện sớm, điều trị kịp thời và đúng cách có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất, trí tuệ của trẻ sau này.
Tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh là tình trạng các mạch máu phổi không mở ra đủ rộng, khiến cho máu không thể vào phổi để lấy đủ oxy cung cấp cho não và các cơ quan khác. Hậu quả là khi trẻ sinh ra, da và môi bị tím tái lại, sự phát triển về thể chất và trí tuệ cũng sẽ bị ảnh hưởng ngay từ giai đoạn sơ sinh.
Trẻ sơ sinh đủ tháng hay sinh non đều có thể gặp phải tình trạng tăng áp phổi. Hoặc trẻ gặp các tình trạng nhiễm trùng, ngạt khi sinh cũng có thể mắc bệnh. (1)
Khi còn trong bụng mẹ, phổi của thai nhi không trao đổi oxy và carbon dioxide; thay vào đó là nhận tất cả oxy từ mẹ thông qua nhau thai. Nhau thai là một cơ quan trong tử cung của người mẹ kết nối với dây rốn. Con đường này cho phép oxy và chất dinh dưỡng đi từ máu của mẹ đến trẻ.
Tiếng khóc đầu tiên khi bé vừa chào đời sẽ tạo ra áp suất trong lồng ngực, hai lá phổi chứa đầy không khí, các mạch máu đến phổi sẽ giãn ra. Nhờ đó, oxy được vận chuyển từ phổi đến tim, não và các cơ quan khác trong cơ thể. Sau khi cắt dây rốn, áp lực trong phổi và các mạch máu sẽ giảm dần, thấp hơn so với tuần hoàn hệ thống.
Tuy nhiên, một số em bé sơ sinh gặp cản trở trong quá trình chuyển tiếp tuần hoàn bình thường sau khi chào đời, khiến các mạch máu mở ra không đúng cách, tuần hoàn của trẻ tiếp tục hướng máu ra khỏi phổi, huyết áp trong phổi vẫn ở mức cao. Đây là lý do tại sao tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh rất nguy hiểm.
Xem thêm: Tăng áp phổi sống được bao lâu? Tiên lượng sống và triển vọng điều trị
Tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh xảy ra do các mạch máu trong phổi gặp vấn đề như kém phát triển, phát triển không bình thường hoặc gặp khó khăn trong việc thích nghi với không khí bên ngoài sau khi sinh.
Ngoài ra, một số yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh như:
Tăng áp phổi ở trẻ em có thể được nhận biết trong vài giờ sau khi bé chào đời với một số triệu chứng điển hình như:
Khi trẻ sơ sinh có dấu hiệu tăng áp phổi, bác sĩ có thể thực hiện một số kiểm tra cận lâm sàng để chẩn đoán chính xác, bao gồm:
Tăng áp phổi ở những em bé mới vừa được sinh ra không phải tình trạng hiếm gặp. Lúc này, trẻ cần được can thiệp hỗ trợ để khắc phục ngay, tránh những biến chứng nguy hiểm.
Trẻ có dấu hiệu bị tăng áp phổi, nồng độ oxy trong máu thấp ngay cả khi có sự hỗ trợ từ máy thở oxy. Việc thiếu oxy sau khi chào đời ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng của tim, phổi cũng như các cơ quan khác trong cơ thể. Nhất là khi lượng oxy lên não không đủ sẽ khiến trẻ chậm phát triển về trí tuệ.
Đồng thời, sức đề kháng và thể chất của trẻ cũng yếu hơn so với trẻ sơ sinh bình thường. Một số trường hợp có thể gây bất thường về thính giác, trẻ bị giảm khả năng thực hiện các hoạt động thể chất,… Nguy hiểm hơn hết là tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến ngừng thở, suy tim, nguy hiểm đến tính mạng của bé.
Mục tiêu điều trị tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh là tăng nồng độ oxy trong máu, mở các mạch máu trong phổi và duy trì huyết áp bình thường. Phương pháp điều trị tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh, bao gồm:
Đây là phương pháp thở áp lực dương liên tục, thường được áp dụng cho những trẻ bị suy hô hấp. CPAP giúp trẻ nhanh chóng hồi phục chức năng hô hấp. Phương pháp này an toàn và hiệu quả cho cả trẻ sơ sinh, giúp nhẹ nhàng đẩy oxy vào phổi của trẻ.
Bác sĩ sẽ đặt một ống thở xuống khí quản và ống thở được nối với máy thở. Thiết bị này sẽ hỗ trợ giúp bé thở đều cho đến khi bé có thể tự thở được.
Trong trường hợp trẻ bị tổn thương phổi cấp tính, bác sĩ có thể tiến hành thở máy rung tần số cao. Loại máy thở này giúp cung cấp một luồng không khí nhanh, ngắn thông qua một ống thở. Thở máy rung tần số cao còn có khả năng tạo ra sự thông khí và trao đổi oxy đầy đủ cho những em bé sinh non, phổi còn yếu.
Thuốc để điều trị tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh sẽ được truyền qua ống thông tĩnh mạch. Những loại thuốc được sử dụng bao gồm:
Khi trẻ sơ sinh bị tăng áp phổi, mạch máu trong phổi của bé không mở ra đúng cách. Khi đó, sử dụng phương pháp oxit nitric sẽ giúp làm giãn các mạch máu này, hỗ trợ cải thiện lưu lượng máu đến phổi cho bé. (3)
Trong trường hợp trẻ vừa chào đời đã bị suy tim hoặc suy phổi ở mức độ nặng, các bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp tim phổi nhân tạo (ECMO). Thủ thuật này có tác dụng thay thế tạm thời chức năng của phổi và tim, giúp cung cấp oxy cho não cũng như các bộ khác trong cơ thể bé.
Sau khi điều trị tăng áp phổi, phổi của trẻ sơ sinh sẽ mất vài tuần hoặc thậm chí vài tháng để hồi phục hoàn toàn. Trong quá trình chăm sóc trẻ sau khi điều trị, bố mẹ nên lưu ý một số điều sau:
Trung tâm Sơ sinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm như TS.BS Cam Ngọc Phượng, TS.BS Đỗ Hữu Thiều Chương, BS.CKII Phạm Lê Mỹ Hạnh, BS.CKII Lê Tố Như…; đầu tư các trang thiết bị y tế hiện đại, hệ thống kiểm soát nhiễm khuẩn nghiêm ngặt; thực hiện các kỹ thuật khó, chuyên sâu trong nuôi dưỡng trẻ sinh thiếu tháng như: nuôi ăn đường tĩnh mạch, đặt tĩnh mạch trung tâm từ tĩnh mạch ngoại biên, thở máy SIMV qua nội khí quản, truyền máu, duy trì vận mạch, bơm Surfactant, đặt động mạch rốn để theo dõi huyết áp…
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị cho trẻ tại Trung tâm Sơ sinh, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, bố mẹ có thể liên hệ theo thông tin:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tăng áp phổi ở trẻ sơ sinh nếu được phát hiện và can thiệp ngay khi vừa chào đời, sẽ giúp bé tránh được các biến chứng ở tim, phổi, có cơ hội sống khỏe mạnh và phát triển tốt nhất. Chính vì vậy, mẹ nên theo dõi thai kỳ chặt chẽ và sinh con ở cơ sở y tế uy tín, có chuyên gia giỏi và đầy đủ trang thiết bị hiện đại để trẻ được chăm sóc tích cực ngay sau sinh.
