Nhiễm trùng máu là một tình trạng nguy hiểm có thể tiến triển nhanh chóng và đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc thực hiện các xét nghiệm nhiễm trùng máu không chỉ giúp xác định nguyên nhân gây bệnh mà còn hỗ trợ bác sĩ trong việc đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất. Vậy, có những xét nghiệm nào mà người bệnh cần biết rõ?
Nhiễm trùng máu là tình trạng nguy hiểm, có thể diễn biến nhanh chóng và đe dọa tính mạng nếu không được kiểm soát kịp thời. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo nên thực hiện xét nghiệm càng sớm càng tốt:
Nếu xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu trên, hãy liên hệ cơ sở y tế ngay lập tức để thực hiện các xét nghiệm cần thiết như cấy máu, CRP, PCT hoặc các xét nghiệm đánh giá chức năng gan, thận nhằm xác định chính xác tình trạng bệnh và có phương án điều trị kịp thời.
Việc phát hiện sớm và chính xác tình trạng bệnh đóng vai trò quyết định trong quá trình điều trị và giảm thiểu nguy cơ tử vong. Dưới đây là những xét nghiệm nhiễm trùng máu hiệu quả và thường được sử dụng:
Mỗi loại xét nghiệm máu đều có vai trò riêng biệt trong việc xác định nguyên nhân, đánh giá mức độ nghiêm trọng và theo dõi tiến triển của bệnh. Dưới đây là vai trò cụ thể của các xét nghiệm thường được sử dụng:
Cấy máu là xét nghiệm quan trọng nhất để xác định nhiễm khuẩn huyết, giúp xác định chính xác tác nhân gây bệnh. Phương pháp này giúp bác sĩ lựa chọn loại kháng sinh phù hợp dựa trên kháng sinh đồ, số ngày điều trị dự kiến nếu kết quả cho ra là dương tính.
Tổng phân tích tế bào máu ngoại vi (CBC) là phương pháp hỗ trợ phát hiện sớm tình trạng nhiễm trùng trong thời gian chờ kết quả nuôi cấy máu. Xét nghiệm này giúp đánh giá số lượng và tình trạng của bạch cầu, hồng cầu và tiểu cầu. Bạch cầu tăng cao hoặc giảm đột ngột có thể chỉ ra nhiễm trùng nghiêm trọng hoặc suy giảm miễn dịch.
Ngoài ra xét nghiệm độ rộng phân bố bạch cầu đơn nhân (MDW) trong kết quả tổng phân tích tế bào máu ngoại vi cũng hỗ trợ phát hiện sớm nhiễm trùng máu trong giai đoạn đầu. Phương pháp này giúp đo sự thay đổi về kích thước và hình dạng của bạch cầu đơn nhân khi nhiễm trùng. Khi MDW tăng cao có thể là dấu hiệu sớm của nhiễm khuẩn huyết ngay cả khi các chỉ số khác chưa rõ ràng.
Xét nghiệm Pro-calcitonin (PCT) là phương pháp chẩn đoán chính xác, giúp đánh giá mức độ và phân biệt nhiễm khuẩn với các nguyên nhân khác gây viêm như bệnh tự miễn hoặc virus. Ngoài ra, PCT còn được sử dụng để theo dõi điều trị bằng việc xác định PCT, nếu PCT giảm dần chứng tỏ điều trị hiệu quả, từ đó cũng hỗ trợ quyết định tiếp tục hay ngừng sử dụng kháng sinh.
Phương pháp protein phản ứng C (CRP) giúp theo dõi hiệu quả điều trị và mức độ tiến triển của nhiễm trùng. Protein phản ứng C (CRP) đánh giá mức độ viêm nhiễm trong cơ thể. Nếu CRP tăng cao là gợi ý về tình trạng viêm nhiễm cấp (phản ứng viêm mạnh), có thể do nhiễm trùng hoặc các nguyên nhân khác như viêm khớp.
Xét nghiệm lactate là phương pháp thực hiện đo nồng độ lactate để đánh giá tình trạng giảm tưới máu tổ chức, thiếu oxy mô và chuyển hóa yếm khí trong cơ thể. Hiện nay nó được đưa vào tiêu chuẩn lâm sàng về sốc nhiễm khuẩn (Sepsis 3).
Xét nghiệm thời gian Prothrombin (PT và APTT) giúp cảnh báo nguy cơ chảy máu không kiểm soát ở bệnh nhân nhiễm trùng máu. Phương pháp này đánh giá khả năng đông máu của cơ thể. PT và APTT kéo dài có thể chỉ ra rối loạn đông máu do nhiễm trùng nặng hoặc sốc nhiễm trùng.
Xét nghiệm máu đánh giá chức năng gan thận giúp điều chỉnh liều lượng thuốc và hạn chế tác động phụ khi điều trị, được thực hiện nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của nhiễm trùng đến gan và thận qua các chỉ số như AST, ALT, creatinin, ure. Chỉ số tăng cao có thể chỉ ra tổn thương cơ quan do nhiễm trùng hoặc sốc nhiễm trùng.
Xét nghiệm khí máu động mạch giúp đánh giá tình trạng rối loạn chuyển hóa, hỗ trợ điều chỉnh thở máy và hồi sức hiệu quả. Phương pháp này thực hiện đánh giá pH, PaO2, PaCO2 và cân bằng kiềm-toan trong máu. Rối loạn kiềm-toan có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng và suy hô hấp.
Để chẩn đoán và đánh giá chính xác tình trạng nhiễm trùng máu, các phương pháp chuyên sâu như nội độc tố, Multiplex PCR. Ngoài ra xét nghiệm nước tiểu cũng là một trong những giải pháp quan trọng định hướng đường vào có thể từ đường tiết niệu để bác sỹ lâm sàng cho kháng sinh kinh nghiệm hợp lí.
Xét nghiệm nội độc tố (Endotoxin Test) là phương pháp chẩn đoán nhanh, phát hiện sớm nhiễm khuẩn Gram âm, giúp bác sĩ chỉ định kháng sinh phù hợp kịp thời, đồng thời nó còn giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả của kháng sinh đã dùng và điều chỉnh phác đồ nếu cần thiết. Nội độc tố có thể phát hiện sự hiện diện của nội độc tố (endotoxin) – một thành phần của màng tế bào vi khuẩn Gram âm được giải phóng khi chúng chết. Đánh giá mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng máu do vi khuẩn Gram âm gây ra.
Xét nghiệm Multiplex PCR xác định tác nhân làm máu nhiễm trùng bằng cách phát hiện ADN hoặc ARN của tác nhân gây bệnh trong máu. Đồng thời, phân tích nhiều tác nhân gây bệnh trong cùng một mẫu máu, đặc biệt là một số vi khuẩn không điển hình không thể xác định bằng phương pháp nuôi cấy máu. Xét nghiệm Multiplex PCR có thể chẩn đoán nhanh (trong 1–6 giờ), giúp xác định nhanh tác nhân gây bệnh so với cấy máu (mất 24–72 giờ).
Phương pháp này cũng giúp định hướng điều trị, giúp bác sĩ lựa chọn kháng sinh sớm và đúng loại, giảm thiểu nguy cơ kháng thuốc. Ngoài ra, phương pháp này còn giúp theo dõi sự tiến triển trong phương pháp điều trị bằng cách kiểm tra sự giảm dần ADN/ARN của tác nhân gây bệnh.
Xét nghiệm nước tiểu có thể phát hiện nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) – một nguyên nhân phổ biến gây nhiễm trùng máu, đặc biệt ở người già và bệnh nhân có ống thông tiểu.
Xét nghiệm này có thể giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn huyết ngược dòng qua việc xác định nguồn nhiễm trùng như nhiễm trùng đường tiết niệu. Ngoài ra, phương pháp này còn giúp đánh giá tác động của nhiễm khuẩn huyết lên thận và điều chỉnh điều trị phù hợp, tránh xảy ra biến chứng.
Phương pháp này giúp đánh giá tình trạng chức năng thận và các dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân.
Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác và phản ánh đúng tình trạng sức khỏe, bệnh nhân cần lưu ý những điều sau:
Để xác định tình trạng máu bị nhiễm khuẩn, các bác sĩ dựa vào lâm sàng và nhiều loại xét nghiệm khác nhau. Thông thường, bác sĩ sẽ đưa ra kết quả dựa vào các yếu tố sau:
Nếu tất cả các chỉ số đều bình thường, khả năng mắc bệnh rất thấp. Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu nghi ngờ, nên tái khám và làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu.
Chi phí xét nghiệm nhiễm trùng máu tại các bệnh viện có thể dao động tùy thuộc vào phương pháp cụ thể, cơ sở y tế thực hiện và gói dịch vụ mà bệnh nhân lựa chọn. Bệnh nhân nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín và phù hợp với nhu cầu để nhận được kết quả chính xác và dịch vụ tốt nhất.
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một địa chỉ uy tín để thực hiện xét nghiệm nhiễm trùng máu nhờ trang thiết bị hiện đại, đội ngũ chuyên gia đầu ngành, giàu kinh nghiệm với phác đồ điều trị tiên tiến. Trung tâm Xét nghiệm của Tâm Anh có các bộ phận chuyên môn như Huyết học – Truyền máu, Hóa sinh – Miễn dịch, Vi sinh – Ký sinh trùng và Sinh học phân tử, đảm bảo thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu với độ chính xác cao.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Xét nghiệm nhiễm trùng máu đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các trường hợp nhiễm khuẩn huyết nguy hiểm. Việc lựa chọn các xét nghiệm phù hợp như cấy máu, Procalcitonin, CRP, và các xét nghiệm chuyên sâu khác không chỉ giúp xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh mà còn hỗ trợ bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả.
