Viêm đường tiết niệu tiểu ra máu​ nguyên nhân do đâu? Có nguy hiểm không?

Viêm đường tiết niệu là bệnh nhiễm khuẩn đường tiểu thường gặp, nhưng khi xuất hiện thêm triệu chứng tiểu ra máu lại khiến nhiều người lo lắng. Vậy, tình trạng viêm đường tiết niệu tiểu ra máu ẩn chứa điều gì? có nguy hiểm không? bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc.

Viêm đường tiết niệu tiểu ra máu là gì?

Viêm đường tiết niệu tiểu ra máu là tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) kèm theo sự xuất hiện của máu trong nước tiểu. Máu này có thể nhìn thấy rõ bằng mắt thường (tiểu máu đại thể) hoặc chỉ phát hiện được khi xét nghiệm nước tiểu dưới kính hiển vi (tiểu máu vi thể).

Tiểu máu đại thể (Gross hematuria) khiến nước tiểu có màu hồng, đỏ, hoặc nâu sẫm như nước coca. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy có máu trong nước tiểu và thường khiến người bệnh rất lo lắng. Trường hợp khác là tiểu máu vi thể (Microscopic hematuria), loại này mắt thường không nhìn thấy, chỉ phát hiện khi xét nghiệm nước tiểu.⁽¹⁾

Dấu hiệu nhận biết viêm tiết niệu đi tiểu ra máu

Các dấu hiệu nhận biết viêm tiết niệu đi tiểu ra máu bao gồm:

• Nước tiểu có màu lạ: màu hồng, đỏ nhạt, là mức độ tiểu máu nhẹ nhất, nước tiểu có thể chỉ hơi ngả màu hồng. Hoặc màu nâu sẫm, màu coca hoặc màu trà đặc do máu đã bị oxy hóa, thường là khi máu đã ở trong đường tiết niệu một thời gian.
• Nước tiểu đục: có thể trông đục hơn bình thường do sự hiện diện của vi khuẩn, tế bào mủ (bạch cầu) và đôi khi cả máu.
• Nước tiểu có mùi hôi nồng: mùi hôi đặc trưng, khó chịu, khác với mùi nước tiểu bình thường.
• Có thể thấy cục máu đông nhỏ: trong một số trường hợp nặng, bạn có thể thấy những cục máu đông li ti hoặc sợi máu trong nước tiểu.
• Tiểu buốt, nóng rát: cảm giác đau, khó chịu hoặc bỏng rát khi đi tiểu, đặc biệt là ở cuối bãi.
• Tiểu rắt, tiểu nhiều lần: cảm thấy buồn tiểu liên tục, phải đi tiểu rất nhiều lần trong ngày và đêm, nhưng mỗi lần chỉ ra một lượng nước tiểu rất ít.

Viêm đường tiết niệu có tiểu ra máu không?

Viêm đường tiết niệu có thể gây tiểu ra máu vì khi vi khuẩn xâm nhập và gây viêm nhiễm ở bất kỳ phần nào của đường tiết niệu (niệu đạo, bàng quang, niệu quản, thận). Quá trình viêm sẽ dẫn đến phản ứng viêm của cơ thể gây kích thích, sưng viêm và làm tổn thương các tế bào lót bên trong đường tiết niệu.

Các mạch máu nhỏ li ti dưới lớp niêm mạc bị viêm có thể trở nên mỏng manh, dễ vỡ, dẫn đến rò rỉ máu vào nước tiểu. Mức độ tổn thương càng nặng thì lượng máu chảy ra càng nhiều.⁽²⁾

Thông thường, viêm đường tiết niệu gây tiểu ra máu có thể liên quan đến:

• Viêm bàng quang cấp tính: là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiểu ra máu trong UTI. Viêm nặng làm bàng quang bị phù nề, xung huyết, dẫn đến máu dễ dàng thoát ra ngoài khi bàng quang co bóp hoặc khi đi tiểu. Nước tiểu có thể có màu hồng, đỏ nhạt hoặc đôi khi có những cục máu đông nhỏ.
• Viêm bể thận – thận: khi nhiễm trùng đã lan lên thận, tình trạng viêm nặng hơn có thể gây tổn thương các tiểu cầu thận hoặc ống thận, dẫn đến tiểu ra máu. Kèm theo thường là sốt cao, đau lưng dữ dội, ớn lạnh.
• Viêm niệu đạo: ít gây tiểu máu đại thể hơn, thường chỉ là vi thể do niệu đạo ít mạch máu và tổn thương do viêm thường nhẹ hơn.

Viêm đường tiết niệu tiểu ra máu có nguy hiểm không?

Viêm đường tiết niệu tiểu ra máu nguy hiểm, đây là dấu hiệu đáng báo động và cần được điều trị ngay lập tức, vì nó có thể tiềm ẩn những nguy hiểm nhất định. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng và liệu có biến chứng nào khác đi kèm hay không. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến:

1. Ảnh hưởng với sức khỏe

Đầu tiên là ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh, các biến chứng như:

• Viêm bể thận – thận cấp tính: là biến chứng nguy hiểm nhất của viêm đường tiết niệu tiểu ra máu. Nếu nhiễm trùng đã lan lên thận và gây viêm bể thận, người bệnh có thể đối mặt với:

• Tổn thương thận vĩnh viễn: nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, viêm bể thận có thể dẫn đến sẹo thận, làm suy giảm chức năng thận vĩnh viễn.
• Áp xe thận: hình thành các ổ mủ trong thận (thận ứ mủ).
• Nhiễm trùng huyết (Sepsis): là tình trạng nhiễm trùng máu toàn thân, cực kỳ nguy hiểm và đe dọa tính mạng. Vi khuẩn từ đường tiết niệu có thể xâm nhập vào máu và lan khắp cơ thể, gây sốc nhiễm trùng và suy đa cơ quan.

• Tắc nghẽn đường tiết niệu: đôi khi, cục máu đông lớn có thể hình thành và gây tắc nghẽn đường tiết niệu, dẫn đến đau dữ dội và ứ nước tiểu.

2. Ảnh hưởng với sinh sản

Ở nam giới, viêm đường tiết niệu có thể gây hẹp niệu đạo, dẫn đến khó khăn trong việc đi tiểu và xuất tinh gây đau đớn. Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể. Hiếm khi UTI dẫn đến vô sinh.

Ngoài ra, vi khuẩn từ đường tiết niệu có thể đi ngược dòng lên, hoặc lây lan sang các cơ quan sinh sản gần đó như: tử cung, ống dẫn trứng, buồng trứng gây viêm và có thể để lại sẹo ở ống dẫn trứng cản trở quá trình thụ thai.

Chẩn đoán tình trạng viêm đường tiết niệu ra máu

Để chẩn đoán tình trạng viêm đường tiết niệu tiểu ra máu, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, từ việc hỏi bệnh sử, khám lâm sàng cho đến các xét nghiệm cận lâm sàng chuyên sâu. Mục tiêu là xác định xem có phải là nhiễm trùng đường tiết niệu hay không, mức độ nghiêm trọng, nguyên nhân gây tiểu máu và loại trừ các bệnh nguy hiểm khác.

• Thăm khám lâm sàng và khai thác bệnh sử: bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về các triệu chứng bạn đang gặp phải như: đặc điểm nước tiểu, màu sắc (hồng, đỏ, nâu sẫm), có đục không, có mùi lạ không, có cục máu đông không? Có tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu gấp, tiểu nhiều lần, tiểu không kiểm soát hay không? Tiền sử nhiễm khuẩn hay viêm đường tiết niệu trước đây,…
• Khám thể chất: bác sĩ có thể tiến hành khám vùng bụng, vùng thận để kiểm tra có điểm đau, căng tức hay không. Đối với nữ giới có thể khám phụ khoa, nam giới có thể khám tuyến tiền liệt (nếu cần thiết).
• Xét nghiệm nước tiểu: gồm tổng phân tích nước tiểu và nuôi cấy nước tiểu để xác định loại vi khuẩn gây nhiễm khuẩn đường tiết niệu để lựa chọn phác đồ phù hợp.
• Xét nghiệm máu: đôi khi cần thiết để đánh giá mức độ nhiễm trùng, chức năng thận cũng như tìm kiếm các dấu hiệu nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Chẩn đoán hình ảnh (nếu cần thiết): như siêu âm, chụp X-quang, CT, MRI,… được chỉ định khi nghi ngờ có biến chứng, bệnh nền hoặc nhiễm trùng tái phát nhiều lần, nhằm tìm kiếm các nguyên nhân khác gây tiểu máu hoặc đánh giá mức độ tổn thương đường tiết niệu.

Khi bị viêm đường tiết niệu tiểu ra máu nên làm gì?

Khi bị viêm đường tiết niệu tiểu ra máu cần được điều trị ngay lập tức. Tình trạng tiểu ra máu cho thấy nhiễm trùng có thể đã nặng hoặc có biến chứng, thậm chí là dấu hiệu của một bệnh khác nghiêm trọng hơn (như sỏi, khối u bàng quang,…). Việc tự ý dùng thuốc (đặc biệt là kháng sinh) có thể làm tình trạng bệnh nặng hơn, gây kháng thuốc, hoặc bỏ lỡ cơ hội chẩn đoán sớm các bệnh nguy hiểm.

Bác sĩ sẽ thăm khám, yêu cầu làm các xét nghiệm cần thiết (như tổng phân tích nước tiểu, cấy nước tiểu, xét nghiệm máu, siêu âm…) để xác định nguyên nhân chính xác gây tiểu máu và mức độ nhiễm trùng. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Nếu đang gặp phải tình trạng này, đừng chần chừ. Hãy chủ động thăm khám và điều trị y tế ngay. Bạn có thể tin tưởng tìm đến khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM hoặc Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 để được chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị hiệu quả, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng, gây biến chứng nguy hiểm.

Cách phòng ngừa viêm đường tiết niệu tiểu ra mau

Phòng ngừa viêm đường tiết niệu tiểu ra máu thực chất là tập trung vào việc phòng ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) ngay từ đầu và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Vì khi UTI đã xảy ra và nặng đến mức gây tiểu ra máu, thì việc phòng ngừa đã chuyển sang giai đoạn điều trị cấp tính. Dưới đây là một số cách giúp bạn phòng ngừa hoặc giảm nguy cơ mắc UTI:

• Uống đủ nước: vì nước giúp pha loãng nước tiểu và thúc đẩy việc đi tiểu thường xuyên, từ đó rửa trôi vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu, ngăn chúng có thời gian bám dính và sinh sôi.
• Lau từ trước ra sau (đối với nữ giới): sau khi đi vệ sinh (tiểu tiện và đại tiện), luôn lau từ âm đạo ra phía sau hậu môn. Điều này cực kỳ quan trọng để ngăn vi khuẩn từ đường ruột lây lan sang niệu đạo.
• Vệ sinh vùng kín hàng ngày: dùng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, không mùi, không gây kích ứng. Tránh các sản phẩm có chất tạo mùi, thuốc xịt vệ sinh phụ nữ có thể gây mất cân bằng pH và kích ứng.
• Đi tiểu ngay khi có nhu cầu: đừng nhịn tiểu quá lâu. Nước tiểu ứ đọng trong bàng quang là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.
• Đi tiểu trước và sau khi quan hệ tình dục: giúp rửa trôi vi khuẩn có thể xâm nhập vào niệu đạo trong quá trình quan hệ.
• Kiểm soát tiểu đường: bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Điều trị sỏi thận, sỏi bàng quang: sỏi có thể gây tắc nghẽn dòng chảy nước tiểu và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Giải quyết các bất thường cấu trúc: nếu có các dị tật bẩm sinh hoặc vấn đề về cấu trúc đường tiết niệu, cần được bác sĩ đánh giá và can thiệp nếu cần.

Tiểu ra máu, dù ít hay nhiều, luôn là một dấu hiệu cảnh báo cơ thể bạn đang gặp vấn đề và cần được y tế can thiệp. Đừng chủ quan hay trì hoãn việc thăm khám.

Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn giải đáp thắc mắc về việc viêm đường tiết niệu tiểu ra máu nguyên nhân do đâu? Mức độ nguy hiểm cũng như cách chẩn đoán và điều trị tình trạng này.