Ung thư tai: Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán bệnh

Ung thư tai là căn bệnh hiếm gặp nhưng nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến khả năng nghe và lan rộng bắt đầu từ ống tai ngoài vào tai giữa hoặc tai trong nếu không được phát hiện sớm. Trong bài viết này, ThS.BS.CKI Phạm Thị Phương, Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ chia sẻ nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán bệnh thông qua bài viết dưới đây.

Ung thư tai là gì?

Ung thư tai là u ác tính hiếm gặp có thể phát triển từ bất kỳ cấu trúc hoặc vị trí nào trong tai. Tai được chia thành ba phần: tai ngoài, tai giữa và tai trong. Cơ quan này có vai trò tiếp nhận và truyền âm thanh, đồng thời giúp duy trì sự thăng bằng cho cơ thể.

Ung thư tai thường xuất phát từ ung thư da vùng tai, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tế bào ung thư có thể xâm lấn vào ống tai, màng nhĩ và di căn đến xương xung quanh, gây ra tổn thương nghiêm trọng và ảnh hưởng lớn đến chức năng nghe và thăng bằng của người bệnh.

Phân loại ung thư tai

Các loại ung thư tai ngoài thường gặp là ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư tế bào hắc tố, ung thư biểu mô nang VA và ung thư tuyến mang tai.

1. Ung thư biểu mô tế bào vảy

Đây là loại ung thư tai phổ biến nhất, xảy ra khi các tế bào vảy (lớp tế bào phẳng ở tầng ngoài cùng của da) phát triển bất thường và tăng sinh nhanh chóng. Tình trạng này xuất hiện do tai tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời.

2. Ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC)

Là loại ung thư da phổ biến thứ hai, ung thư biểu mô tế bào đáy xuất hiện khi lớp tế bào dưới cùng của biểu bì bị tổn thương bởi tia UV từ ánh nắng mặt trời. Dù tiến triển chậm và ít lan rộng sang bộ phận khác, loại ung thư này nếu không được phát hiện sớm vẫn có thể gây biến chứng nghiêm trọng.

3. Ung thư tế bào hắc tố (U hắc tố)

Ung thư tế bào hắc tố (u hắc tố ác tính) là loại ung thư xuất phát từ các tế bào melanocyte, những tế bào sản sinh sắc tố nằm ở lớp đáy của biểu bì. Tế bào melanocyte tạo ra sắc tố màu đen hoặc nâu khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Mặc dù ung thư hắc tố ít gặp hơn so với các loại ung thư biểu mô tế bào vảy và tế bào đáy, nhưng đây vẫn được coi là một trong những dạng ung thư da nguy hiểm nhất do khả năng di căn cao. Tỷ lệ ung thư hắc tố ở tai chiếm khoảng 1% trong tổng số các ca ung thư hắc tố. (1)

4. Ung thư biểu mô bọc tuyến

Loại ung thư này khá hiếm và thường tác động đến tuyến nước bọt, sau đó có thể lan đến vùng mang tai. Theo báo cáo thống kê năm 2013 cho thấy, các khối u ác tính này chỉ chiếm khoảng 5% trong tổng số ca ung thư ở ống thính giác ngoài, khu vực dẫn đến màng nhĩ.

5. Ung thư tuyến mang tai

Ung thư tuyến mang tai là sự hình thành của khối u ác tính ở tuyến nước bọt lớn nhất trong cơ thể, nằm gần tai. Khi khối u này phát triển, nó có thể di căn và lan rộng đến ống tai.

Ai có nguy cơ cao mắc ung thư tai?

​Người có nguy cơ cao mắc ung thư tai thường có một hoặc nhiều yếu tố sau đây:

• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư: Những người có người thân trong gia đình đã từng mắc ung thư tai sẽ có nguy cơ cao hơn do yếu tố di truyền.
• Người có làn da trắng: Người da trắng có xu hướng mắc ung thư tai cao hơn so với người da màu, đặc biệt là khi tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời.
• Người cao tuổi: Ung thư tai có xu hướng xuất hiện nhiều hơn ở người lớn tuổi. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng ung thư biểu mô tế bào vảy ở tai, đặc biệt là ở xương thái dương, thường gặp ở những người trên 65 tuổi. (2)
• Người mắc các bệnh viêm tai tái phát: Những người có cơ thể phản ứng kháng viêm với nhiễm trùng tai có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các tế bào bất thường và ung thư.

Nguyên nhân gây ung thư tai

Ung thư tai xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, liên quan đến các yếu tố môi trường, thói quen sinh hoạt và tình trạng sức khỏe. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến có thể dẫn đến ung thư tai:

• Những người làm việc trong môi trường tiếp xúc với các chất gây ung thư như asen, amiang hay hóa chất độc hại trong công nghiệp có thể có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Người mắc nhiễm trùng tai kéo dài: Các trường hợp nhiễm trùng tai mạn tính sẽ gây ra những biến đổi tế bào trong tai, làm tăng nguy cơ mắc ung thư.
• Người tiếp xúc với tiếng ồn lớn: Những người làm việc trong môi trường ồn ào như công nhân xây dựng hoặc nhạc sĩ, có thể tăng khả năng mắc ung thư tai do ảnh hưởng lâu dài từ tiếng ồn.
• Thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mà không dùng kem chống nắng hoặc che chắn cẩn thận, có thể gây tổn thương tế bào da vùng tai ngoài và dẫn đến sự hình thành các khối u ác tính.
• Hút thuốc và lạm dụng rượu bia: Dù không phải là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư tai như ở nhiều bộ phận khác, nhưng chính các độc chất từ khói thuốc và rượu lại có thể gây ảnh hưởng gián tiếp đến hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho sự hình thành khối u ác tính ở tai.
• Tiền sử tiếp xúc với bức xạ: Nếu trước đây bạn từng được xạ trị ở vùng đầu – mặt – cổ hoặc đã tiếp xúc với các loại bức xạ mạnh (ion hóa), có khả năng đã làm thay đổi gen trong tế bào, khiến chúng dễ trở thành tế bào ung thư ở tai hơn.

Triệu chứng của ung thư tai

Ung thư tai có thể biểu hiện theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào vị trí phát triển của khối u trong cấu trúc tai. Các triệu chứng ung thư tai​ dễ nhầm lẫn với những bệnh về tai thông thường, khiến việc chẩn đoán sớm trở nên khó khăn. Dưới đây là các dấu hiệu ung thư tai phổ biến theo từng vùng:

1. Ung thư tai ngoài (vành tai, ống tai ngoài, màng nhĩ)

Khối u ở tai ngoài có thể dễ nhận biết hơn do nằm gần bề mặt da. Một số triệu chứng bao gồm:

• Bong tróc da tai kéo dài, dù đã chăm sóc và dưỡng ẩm kỹ lưỡng.
• Xuất hiện khối u nhỏ dưới da, có màu trắng ngà hoặc hồng nhạt.
• Tổn thương da lâu lành, thường xuyên bị loét hoặc chảy máu.
• Vùng tai bị viêm, đau hoặc sưng bất thường.

Khi ung thư phát triển sâu hơn vào ống tai, người bệnh có thể gặp những biểu hiện như:

• Dịch tiết lẫn máu hoặc mủ từ trong tai.
• Suy giảm thính lực một bên tai.
• Đau trong ống tai.

2. Ung thư tai giữa (hòm nhĩ, xương con thính giác, cơ xương con)

Tai giữa giúp khuếch đại sóng âm thanh và truyền đến tai trong. Khi bị ung thư tai giữa, sẽ xuất hiện các dấu hiệu:

• Chảy máu.
• Đau nhức liên tục hoặc đau âm ỉ trong tai.
• Mất thính lực dần dần.
• Cảm giác đau lan đến đầu hoặc vùng thái dương.

3. Ung thư tai trong (mê đạo xương và mê đạo màng)

Dấu hiệu của ung thư tai trong như:

• Ù tai kéo dài.
• Chóng mặt, mất thăng bằng.
• Mất thính lực.
• Đau đầu không rõ nguyên nhân.

Phương pháp chẩn đoán ung thư tai

Có 3 phương pháp chẩn đoán ung thư tai phổ biến hiện nay:

1. Kiểm tra lâm sàng

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi kỹ về các triệu chứng mà người bệnh gặp phải như đau tai kéo dài, chảy dịch, mất thính lực hay chảy máu tai. Đồng thời, người bệnh cũng sẽ được kiểm tra tai ngoài bằng ống soi tai để phát hiện các bất thường như khối u, vết loét hay tổn thương mô.

Kiểm tra chức năng nghe: thính lực đồ, nhĩ lượng đồ.

2. Sinh thiết

Bác sĩ sẽ lấy mẫu mô nhỏ từ vùng nghi ngờ và đem phân tích dưới kính hiển vi để phát hiện tế bào ung thư.

• Với ung thư tai ngoài, người bệnh cần gây tê tại chỗ để thực hiện.
• Với ung thư tai giữa hoặc tai trong, người bệnh có thể cần gây mê toàn thân do vị trí lấy mẫu phức tạp.

Trong trường hợp không thể thực hiện sinh thiết (ví dụ như khối u nằm quá sâu), các kỹ thuật chẩn đoán thông qua hình ảnh (chụp CT hoặc MRI) sẽ được chỉ định.

3. Chụp CT hoặc MRI

Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như CT và MRI giúp xác định:

• Vị trí chính xác của khối u.
• Kích thước và mức độ xâm lấn của ung thư.
• Tình trạng khối u di căn sang các cơ quan lân cận như xương thái dương, hạch bạch huyết cổ, tuyến nước bọt…

Trong một số trường hợp, PET-CT cũng được sử dụng để đánh giá mức độ di căn toàn thân.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nên đến gặp bác sĩ nếu bạn có các triệu chứng sau:

• Đau tai kéo dài, không cải thiện dù đã điều trị bằng thuốc thông thường.
• Chảy dịch có mùi hôi hoặc chảy máu từ tai.
• Mất thính lực một bên tai mà không rõ nguyên nhân.
• Loét, viêm dai dẳng hoặc xuất hiện khối u ở vành tai, ống tai ngoài.
• Ù tai, chóng mặt, đau đầu đi kèm với các dấu hiệu bất thường ở tai.

Điều trị bệnh ung thư tai

Điều trị ung thư tai phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, vị trí khối u (tai ngoài, tai giữa hay tai trong). Phát hiện sớm là yếu tố then chốt giúp tăng hiệu quả điều trị, hạn chế biến chứng và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

1. Phẫu thuật

Phẫu thuật là lựa chọn hàng đầu trong điều trị ung thư tai, đặc biệt với những trường hợp phát hiện sớm và chưa di căn.

1.1 Ung thư tai ngoài

Các phương pháp phổ biến bao gồm:

• Cắt bỏ u: Cắt toàn bộ khối u và một phần mô lành xung quanh để giảm nguy cơ tái phát. Nếu phải cắt bỏ phần lớn tai ngoài, người bệnh có thể được phẫu thuật tái tạo bằng mô sống hoặc dùng tai giả.
• Cắt bỏ hạch bạch huyết: Trong trường hợp ung thư đã lan đến hạch vùng cổ hoặc quanh tai.

1.2 Ung thư tai giữa và tai trong

Phẫu thuật nhằm cắt bỏ:

• Ống tai.
• Tai giữa.
• Một phần hoặc toàn bộ xương thái dương.
• Màng nhĩ, xương nhỏ trong tai.

Trường hợp nặng có thể cần cắt bỏ xương thái dương bên, dẫn đến mất thính lực. Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định dùng máy trợ thính hỗ trợ một phần.

2. Xạ trị

Xạ trị sử dụng tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp này thường được chỉ định:

• Sau phẫu thuật (để loại bỏ tế bào ung thư còn sót).
• Khi không thể phẫu thuật.
• Kết hợp với hóa trị trong các trường hợp bệnh tiến triển.

3. Hóa trị

Hóa trị được chỉ định nhằm:

• Thu nhỏ khối u trước phẫu thuật.
• Điều trị bổ trợ sau phẫu thuật.
• Làm giảm triệu chứng ung thư tai ở giai đoạn tiến triển.

Phòng ngừa ung thư tai

Bạn có thể giảm nguy cơ mắc ung thư tai bằng cách thực hiện những biện pháp phòng ngừa sau:

• Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời (từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều) vì đây là lúc tia cực tím hoạt động mạnh nhất.
• Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên và thoa lại sau 4 tiếng nếu thường xuyên hoạt động ngoài trời.
• Ưu tiên ở những nơi râm mát để giảm tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng.
• Mặc quần áo che chắn như mũ rộng vành hoặc áo dài tay,để bảo vệ vùng tai khỏi tia UV.
• Tránh sử dụng giường tắm nắng hoặc đèn chiếu UV, vì chúng cũng phát ra tia cực tím có hại cho da.
• Tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ,…
• Ngưng hút thuốc lá và rời xa môi trường có nhiều khói thuốc.
• Theo dõi da tai thường xuyên, nếu nhận thấy bất kỳ vết loét, nốt ruồi thay đổi màu sắc hoặc hình dạng bất thường nên đi khám ngay.
• Thăm khám định kỳ tại chuyên khoa Tai Mũi Họng để được kiểm tra kỹ lưỡng, phát hiện sớm bất thường và bảo vệ sức khỏe thính giác toàn diện.

Thắc mắc thường gặp

1. Ung thư tai có nguy hiểm không?

Có. Ung thư tai rất nguy hiểm, tiến triển và di căn nhanh nếu không được phát hiện sớm.

2. Ung thư tai có di truyền không?

Ung thư tai hiếm khi di truyền, nhưng các yếu tố di truyền như hội chứng u xơ thần kinh loại 2 (NF2) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

3. Ung thư tai có lây không?

Không. Ung thư tai không lây truyền từ người sang người.

Tại Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Tai Mũi Họng, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7, cung cấp dịch vụ tầm soát, chẩn đoán và điều trị ung thư tai với cơ sở hạ tầng hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao.

Trung tâm được trang bị các máy móc công nghệ cao nhập khẩu chính hãng từ các nước Âu Mỹ, bao gồm: Máy nội soi Xion công nghệ Đức, Hệ thống kính vi phẫu mổ tai Zeiss (Đức), Hệ thống nội soi Karl Storz (Đức), Hệ thống khoan tai Skeeter của hãng Medtronic (Mỹ), Hệ thống máy cắt đốt Coblator của hãng Smith Nephew (Mỹ), Máy khoan bào mô của hãng Medtronic (Mỹ)…

Đặc biệt, Trung tâm với đội ngũ bác sĩ hàng đầu với chuyên môn sâu và kinh nghiệm dày dặn, kết hợp cùng các phác đồ điều trị tiên tiến, mang đến kết quả điều trị tối ưu và hiệu quả vượt trội cho người bệnh.

Ung thư tai tuy hiếm gặp nhưng nếu phát hiện sớm sẽ dễ điều trị hơn. Vì vậy, nếu có dấu hiệu bất thường kéo dài, bạn nên đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.