Trẻ bị hen phế quản có nguy hiểm không? [Chuyên gia giải đáp]

Trẻ bị hen phế quản có nguy hiểm không là thắc mắc chung của rất nhiều cha mẹ có con bị hen phế quản. Hen phế quản là một bệnh lý viêm mạn tính của đường hô hấp, đặc trưng bởi tình trạng tắc nghẽn đường thở có hồi phục và tăng đáp ứng phế quản. Bệnh biểu hiện qua các triệu chứng như ho, khò khè, khó thở và tức ngực, thường xuất hiện theo từng cơn và nặng lên khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích (dị nguyên, nhiễm trùng, thời tiết thay đổi, gắng sức…).

Nếu trẻ bị hen phế quản không được kiểm soát đúng cách có thể gây tổn thương phổi và đe dọa đến tính mạng. Cùng tìm hiểu lời giải đáp cho thắc mắc trẻ bị hen phế quản có nguy hiểm không qua bài viết.

Trẻ bị hen phế quản có nguy hiểm không?

Hen phế quản ở trẻ em là một tình trạng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý đúng cách. Hơn 50% trẻ em bị hen phế quản lên cơn và có tới 20% đến khoa cấp cứu ít nhất một lần một năm để chăm sóc hô hấp.

Hen phế quản là một căn bệnh mạn tính gây viêm ở phổi, dẫn đến thở khò khè, ho và khó thở. Hen phế quản ở trẻ em có thể hình thành do nhiều nguyên nhân và triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ. Tình trạng thở khò khè ở trẻ em dưới 5 tuổi thường do nhiễm trùng đường hô hấp dưới, còn ở những trẻ lớn hơn, tình trạng thở khò khè có thể là dấu hiệu của bệnh hen phế quản hoặc dị ứng. (1)

Biến chứng hen phế quản ở trẻ em

Hen phế quản ở trẻ em là bệnh nguy hiểm bởi nếu bệnh không được kiểm soát tốt, nó có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe và biến chứng nguy hiểm. Một số biến chứng hen phế quản ở trẻ em có thể xảy ra nếu kiểm soát không tốt, bao gồm:

1. Giảm chức năng phổi

Hen phế quản ở trẻ em làm suy yếu quá trình trưởng thành bình thường của phổi, cản trở chức năng phổi đỉnh cao ở tuổi vị thành niên, làm giảm chức năng phổi ở tuổi trưởng thành và làm tăng nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Do đó, để cải thiện chức năng phổi, phòng ngừa COPD khi trưởng thành, cần ức chế sớm tình trạng viêm đường thở ở trẻ em và phòng ngừa các đợt kịch phát hen phế quản có thể gây ảnh hưởng đến quá trình trưởng thành của phổi ở trẻ.

2. Tràn khí màng phổi

Hen phế quản ở trẻ có thể gây tràn khí màng phổi. Tràn khí màng phổi là một biến chứng phổ biến và đe dọa tính mạng trong cơn hen phế quản cấp tính. Trong cơn hen phế quản bùng phát, co thắt phế quản và tình trạng ứ khí làm tăng áp lực màng phổi, có thể dẫn đến vỡ bóng khí màng phổi và tràn khí màng phổi. (2)

3. Suy hô hấp

Các cơn hen phế quản cấp tính nghiêm trọng, thường dẫn đến suy hô hấp, thiếu oxy tiến triển do chức năng trao đổi và cung cấp oxy cho cơ thể bị ảnh hưởng trầm trọng. Mặc dù có thể nghiêm trọng và đôi khi đe dọa đến tính mạng, nhưng suy hô hấp cấp tính thường có thể được kiểm soát, điều trị hiệu quả, hầu hết trẻ em sẽ hồi phục và không bị hậu quả gì thêm sau cơn suy hô hấp cấp, và chúng cũng không có khả năng bị tái phát. Tuy nhiên, tình trạng này cần được can thiệp kịp thời và đúng cách.

4. Hen phế quản cấp nặng

Hen phế quản cấp nặng khởi phát bởi một tác nhân gây co thắt phế quản và tăng sản xuất chất nhầy, do đó làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen phế quản như thở khò khè, ho, khó thở và suy hô hấp. Từ đó khiến trẻ thở rít, nặng ngực,… và có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được kiểm soát đúng cách và kịp thời.

Đợt cấp của bệnh hen phế quản có liên quan đến nhiều yếu tố nguy cơ bao gồm chất gây dị ứng, nhiễm trùng do vi-rút, chất gây ô nhiễm, thuốc, béo phì, căng thẳng về mặt cảm xúc, viêm mũi, viêm xoang, trào ngược dạ dày thực quản và kinh nguyệt.

5. Giãn phế quản phế nang

Giãn phế quản là tình trạng giãn đường thở vĩnh viễn có thể hình thành do hen phế quản không được kiểm soát tốt. Giãn phế quản có liên quan đến mức độ nghiêm trọng của bệnh hen phế quản, tình trạng khạc đờm mãn tính, tiền sử viêm phổi và nồng độ FeNO thấp hơn. Tỷ lệ mắc bệnh giãn phế quản ở những bệnh nhân hen phế quản là 2,2%. Ngược lại, giãn phế quản có thể là yếu tố nguy cơ gây hen phế quản nếu không được kiểm soát.

6. Các biến chứng khác

Ngoài những biến chứng trên, tình trạng hen phế quản ở trẻ nếu không được kiểm soát tốt cũng có thể gây ra một số biến chứng như:

• Căng thẳng, lo âu và trầm cảm.
• Sự chậm trễ trong quá trình phát triển hoặc dậy thì.
• Đường hô hấp bị tổn thương và nhiễm trùng phổi.
• Các cơn đau dữ dội, đôi khi dẫn đến việc phải đến phòng cấp cứu hoặc nằm viện.
• Luôn cảm thấy mệt mỏi và không có sức lực tham gia vào các hoạt động.
• Tử vong.

Yếu tố nguy cơ mắc bệnh hen phế quản ở trẻ em

Theo nhận định của các chuyên gia y tế thì không thể xác định chính xác nguyên nhân gây ra bệnh hen phế quản ở trẻ, nhưng bệnh thường phát triển trong thời thơ ấu khi hệ thống miễn dịch của trẻ vẫn đang phát triển. Nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ hen phế quản ở trẻ. Bao gồm:

• Di truyền: Tiền sử gia đình về mặt sinh học, chẳng hạn như cha mẹ bị hen phế quản.
• Chất gây dị ứng: Những thứ trong môi trường ảnh hưởng đến con bạn, chẳng hạn như mạt bụi, phấn hoa, nấm mốc hoặc khói thuốc lá.
• Nhiễm trùng do virus ở trẻ nhỏ: Nhiễm trùng đường hô hấp ảnh hưởng đến quá trình hô hấp, chẳng hạn như cảm lạnh thông thường.

Ngoài ra, có nhiều yếu tố nguy cơ gây ra bệnh hen phế quản ở trẻ em. Bao gồm:

• Trẻ nhẹ cân khi sinh.
• Tiếp xúc với khói thuốc lá trước và sau khi sinh.
• Là nam giới sẽ dễ mắc phải hen phế quản hơn nữ giới.
• Sống ở khu vực nội thành hoặc gần nơi có mức độ ô nhiễm không khí cao.

Cách chữa trị bệnh hen phế quản ở trẻ em

Dựa trên tiền sử bệnh hen phế quản của trẻ và mức độ nghiêm trọng của bệnh hen phế quản, bác sĩ sẽ lập kế hoạch chăm sóc cùng phác đồ điều trị phù hợp. Trong quá trình điều trị bác sĩ có thể sử dụng các loại thuốc để kiểm soát tình trạng hen phế quản, có hai loại thuốc điều trị hen phế quản chính, bao gồm:

Thuốc làm giảm nhanh giúp giảm các triệu chứng đột ngột, cải thiện nhanh chóng cơn hen phế quản. Trẻ cần luôn mang theo thuốc này bên mình và sử dụng khi có triệu chứng. Thuốc làm giảm nhanh triệu chứng các cơn hen phế quản bao gồm:

• Thuốc chủ vận beta2 tác dụng ngắn dạng hít (SABA), mở đường thở để không khí có thể lưu thông dễ dàng hơn. Thuốc này có thể có tác dụng phụ, chẳng hạn như run và nhịp tim nhanh.
• Thuốc kháng cholinergic tác dụng ngắn, mở đường thở nhanh chóng. Thuốc này có thể không hiệu quả bằng SABA, nhưng được sử dụng cho những người gặp vấn đề với tác dụng phụ.
• Corticosteroid dạng hít có tác dụng làm giảm sưng ở đường hô hấp.

Thuốc tác dụng kéo dài ngăn ngừa viêm đường hô hấp và kiểm soát bệnh hen phế quản. Trẻ có thể sẽ dùng loại thuốc này hàng ngày. Các loại thuốc kiểm soát thông thường bao gồm:

• Corticosteroid dạng uống (steroid dạng uống) để chống viêm.
• Thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài dạng hít, chẳng hạn như thuốc chủ vận beta2 tác dụng kéo dài (LABA) hoặc thuốc đối kháng muscarinic tác dụng kéo dài (LAMA), giúp ngăn ngừa tình trạng đường thở bị hẹp.
• Thuốc kháng Leukotriene, giúp giảm viêm và giữ cho đường thở thông thoáng. Đây thường là thuốc uống chứ không phải thuốc hít.
• Thuốc ổn định tế bào mast dạng hít, giúp ngăn ngừa tình trạng viêm ở đường thở khi trẻ phải tiếp xúc với các chất gây dị ứng hoặc những thứ khác gây ra bệnh hen phế quản.
• Thuốc sinh học giúp kiểm soát bệnh hen phế quản khó kiểm soát, thường là thuốc bào chế dạng tiêm.
• Tiêm dị ứng (còn gọi là liệu pháp miễn dịch dưới da), giúp giảm phản ứng với chất gây dị ứng nên trẻ không bị lên cơn hen phế quản nhiều.

Phòng ngừa biến chứng hen phế quản ở trẻ em

Không thể ngăn ngừa bệnh hen phế quản ở trẻ em vì nguyên nhân chính xác của tình trạng này vẫn chưa được xác định rõ. Ngoài ra, trẻ có thể bị hen phế quản nếu hệ thống miễn dịch của trẻ vẫn đang phát triển.

Mặc dù bệnh hen phế quản ở trẻ em không thể phòng ngừa được, nhưng cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp để giảm nguy cơ mắc bệnh hen phế quản ở trẻ như:

• Tiêm vacxin phòng cúm và các loại vacxin khác theo khuyến cáo.
• Tránh tiếp xúc với chất gây kích ứng, các dị nguyên khởi phát cơn hen.
• Luôn chú ý vệ sinh sạch sẽ nơi trẻ sinh sống tránh nấm mốc và ẩm ướt.
• Không để trẻ tiếp xúc với vật nuôi, mạt bụi, phấn hoa.
• Không cho trẻ ở trong môi trường ô nhiễm không khí.
• Chú ý đến chế độ dinh dưỡng lành mạnh, đầy đủ dưỡng chất để duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Mặc dù bệnh hen phế quản ở trẻ thường được kiểm soát tốt nếu điều trị đúng cách, nhưng đây vẫn là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Đây là lý do tại sao, bác sĩ luôn khuyến cáo cha mẹ về việc tuân thủ phác đồ điều trị và không bỏ qua các triệu chứng nếu chúng trở nên trầm trọng hơn. Do đó, cha mẹ cần tuân thủ đúng việc dùng thuốc, trong đó quan trọng là thuốc điều trị dự phòng hen, khám bệnh theo chỉ định của bác sĩ cũng rất quan trọng để kiểm soát hen phế quản hiệu quả.

Khi nào nên đưa trẻ hen phế quản đến cơ sở y tế?

Trẻ bị hen phế quản khi nào cần đưa đi bệnh viện? Cha mẹ cần đưa con đi khám nếu trẻ có các triệu chứng của bệnh hen phế quản kèm theo bất kỳ yếu tố nguy cơ nào sau đây:

• Đã từng nhập viện vì bệnh hen phế quản trong năm qua.
• Đã từng lên cơn hen phế quản đe dọa tính mạng.
• Nhu cầu sử dụng corticosteroid đường uống gần đây để điều trị hen phế quản.
• Sử dụng nhiều hơn một bình thuốc SABA dạng hít mỗi tháng.
• Một tình trạng sức khỏe tâm thần hoặc rối loạn sử dụng chất gây nghiện.
• Dị ứng thực phẩm.

Ngoài ra, cha mẹ cần tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức nếu trẻ có các biểu hiện nguy hiểm sau:

• Thở khò khè dữ dội.
• Ho dữ dội.
• Gặp khó khăn khi đi lại và nói chuyện.
• Da, môi và móng tay tím tái, chuyển màu xanh.
• Tức, đau ngực…

Nếu có thêm những thắc mắc liên quan đến trẻ bị hen phế quản có nguy hiểm không hoặc gặp phải các vấn đề trong việc chăm sóc trẻ hen phế quản cần giúp đỡ, cha mẹ có thể liên hệ đến BVĐK Tâm Anh qua phương thức:

Bên trên là những thông tin giải đáp cho thắc mắc trẻ bị hen phế quản có nguy hiểm không. Hy vọng, qua những thông tin này sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về mức độ nguy hiểm và những biến chứng có thể gặp phải nếu hen phế quản ở trẻ không được kiểm soát tốt, từ đó sẽ biết cách phòng ngừa và chăm sóc trẻ.