Máy đo chức năng hô hấp là gì? Vai trò và nguyên lý hoạt động

Máy đo chức năng hô hấp là thiết bị hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý đường hô hấp. Vậy quy trình vận hành thiết bị đo chức năng hô hấp ra sao? Vai trò của dụng cụ này là gì?

Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Máy đo chức năng hô hấp là gì?

Máy đo chức năng hô hấp là thiết bị dùng để đo lưu lượng khí trong một chu trình hít vào và thở ra. Cụ thể, máy ghi nhận các chỉ số liên quan đến chức năng của đường hô hấp như thể tích khí hít vào thở ra, khả năng lưu giữ khí, dung tích phổi… (1)

Đây là thiết bị an toàn, không xâm lấn và không gây đau đớn trong quá trình thực hiện. Từ kết quả đo chức năng hô hấp, bác sĩ chuyên khoa có thể đánh giá hoạt động của đường hô hấp, đặc biệt là phổi. Qua đó chẩn đoán, theo dõi các bệnh lý liên quan (nếu có) và đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Vai trò của máy đo chức năng hô hấp

Vai trò của máy đo chức năng hô hấp rất quan trọng trong việc chẩn đoán, theo dõi và quản lý các bệnh lý liên quan đến hô hấp. Dưới đây là những vai trò chính:

1. Đối với nội khoa

Thiết bị đo chức năng hô hấp đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi các bệnh hay vấn đề sức khỏe đường hô hấp, ví dụ:

• Kiểm tra đường hô hấp hoạt động bình thường hay mắc các bệnh lý như phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), hen suyễn, xơ phổi…
• Phân loại mức độ nghiêm trọng của bệnh hô hấp dựa trên trị số FEV1 và PEF.
• Theo dõi diễn tiến bệnh và đánh giá hiệu quả điều trị để điều chỉnh phương án điều trị (nếu cần).
• Theo dõi và phát hiện những thay đổi của chức năng phổi để chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị thích hợp.
• Trị số FEV1 giúp tiên lượng thời gian sống còn của người mắc COPD.
• Chẩn đoán phân biệt giữa các bệnh lý do tim, phổi hay giữa các loại bệnh phổi.
• Kiểm tra việc tiếp xúc với hóa chất và khói bụi ở nơi làm việc có ảnh hưởng đến chức năng phổi hay không.

2. Trong phẫu thuật

Bên cạnh chẩn đoán bệnh, máy đo chức năng hô hấp cũng được sử dụng để đánh giá nguy cơ biến chứng trước khi thực hiện các phẫu thuật. Những đối tượng có thể được chỉ định đo chức năng hô hấp gồm: người gặp vấn đề tim mạch hoặc phổi, người hút thuốc thường xuyên, người có triệu chứng hô hấp không điển hình như khó thở… (2)

3. Trong giám định y khoa

Sử dụng máy đo chức năng hệ hô hấp kết hợp phương pháp đánh giá khả năng khuếch tán của phổi hỗ trợ phân loại mức độ chức năng hô hấp. Qua đó đánh giá ảnh hưởng đối với khả năng làm việc của người bệnh.

4. Trong y học lao động

Thiết bị đo chức năng hô hấp được dùng trong các chương trình kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm phát hiện sớm những bệnh lý liên quan. Đồng thời, máy cũng được ứng dụng trong quá trình tuyển dụng lao động làm việc ở các công trường, nhà máy xử lý rác thải…

5. Một số ứng dụng khác

Máy đo chức năng hô hấp còn được ứng dụng trong những lĩnh vực khác như:

• Dịch tễ học: xác định tần số mắc các bệnh đường hô hấp, ví dụ như tần số bệnh COPD ở người hút thuốc lá nhiều.
• Tai mũi họng: đánh giá có xảy ra tắc nghẽn đường hô hấp trên hay không.
• Các chuyên khoa khác: máy được sử dụng trong chẩn đoán các bệnh thần kinh, da liễu, ung thư… nhằm đánh giá tác động trực tiếp hoặc gián tiếp của các bệnh lý trên lên phổi.

Cấu tạo máy đo chức năng hô hấp

Tùy theo nhà sản xuất mà cấu tạo của từng thế hệ máy sẽ có khác biệt. Nhìn chung, thiết bị đo chức năng hô hấp thường được thiết kế nhỏ gọn, dễ mang theo với những thành phần cơ bản gồm:

• Ống ngậm
• Màn hình cảm ứng
• Kẹp mũi chuyên dụng
• Pin sạc
• Cáp USB kết nối với máy tính
• Máy in nhiệt
• Túi đựng máy

Quy trình vận hành máy đo chức năng hô hấp

Máy đo chức năng hô hấp chỉ được sử dụng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên có chuyên môn. Người bệnh cần mặc trang phục thoải mái, không đeo trang sức hoặc những đồ vật có thể ảnh hưởng tới kết quả kiểm tra. Đồng thời, đảm bảo ăn no khoảng 2 tiếng và không hút thuốc trong vòng 24 tiếng trước khi đo.

Kế đến, bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ kẹp mũi người bệnh bằng dụng cụ chuyên dụng. Người bệnh ngồi đúng tư thế, ngậm chặt ống thở và thực hiện các động tác:

• Hít vào thở ra bình thường 3 lần rồi gắng sức hít vào nhiều nhất có thể và thở ra nhanh, mạnh.
• Hít vào thở ra bình thường rồi gắng sức hít thật sâu và thở ra nhanh, mạnh, tiếp tục thở ra khoảng 6 giây.

Quy trình đo chức năng hô hấp có thể kéo dài khoảng 15-30 phút tùy theo thiết bị đo và người bệnh có sử dụng thuốc giãn phế quản hay không. Bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện lại trong trường hợp xảy ra chênh lệch quá lớn giữa các lần đo.

Chỉ định sử dụng máy đo chức năng hô hấp

Bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng máy đo chức năng hô hấp trong những trường hợp sau:

• Người bệnh có triệu chứng ho, ho có đờm, khó thở, thở khò khè, tức ngực không rõ nguyên nhân…
• Sàng lọc nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến phổi, những đối tượng nguy cơ cao như hút thuốc nhiều, hệ miễn dịch kém, làm việc trong môi trường tiếp xúc với bụi bẩn và chất độc hại, sinh hoạt thiếu khoa học…
• Đánh giá chức năng phổi cho các vận động viên hoặc những người tham gia hoạt động đòi hỏi sức bền cao.
• Đánh giá mức độ đáp ứng của phổi trước và sau khi thực hiện phẫu thuật liên quan nhằm hạn chế tối đa rủi ro.
• Theo dõi hiệu quả của các phương pháp điều trị như dùng thuốc, thông khí cơ học, liệu pháp oxy…
• Theo dõi và đánh giá mức độ diễn tiến của bệnh và khả năng hồi phục của người bệnh.

Chống chỉ định sử dụng thiết bị đo chức năng hô hấp

Máy đo chức năng hô hấp có thể chống chỉ định với những trường hợp (mọi trường hợp sẽ được bác sĩ chỉ định cụ thể):

• Người vừa phẫu thuật mắt, bụng hoặc ngực.
• Người bị đau ngực hoặc đau tim nhưng chưa được kiểm soát.
• Người bị phình động mạch ở vùng bụng, ngực hoặc não.
• Người đang điều trị bệnh lao hoặc mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp như cảm lạnh, cảm cúm.

Kết quả đo chức năng hô hấp có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố như sử dụng thuốc giãn phế quản, thuốc giảm đau, thực phẩm chức năng, mang thai, bị đầy hơi, mệt mỏi… Nếu gặp tình trạng này, người bệnh nên thông báo cho bác sĩ trước khi thực hiện.

Các loại máy đo chức năng hô hấp

Một số loại máy hay thiết bị đo chức năng hô hấp có thể được dùng bao gồm:

1. Thiết bị đo chức năng hô hấp cầm tay

Thiết bị đo chức năng hô hấp cầm tay có thiết kế nhỏ gọn nên dễ sử dụng ở các cơ sở y tế. Máy có các thông số kỹ thuật cơ bản gồm:

• Phạm vi lưu lượng: ±16L/s.
• Độ chính xác thể tích: ±3% hoặc 50ml.
• Độ chính xác lưu lượng: ±5% hoặc 200mL/s.
• Pin nguồn: Pin Lithium có thể sạc lại.
• Màn hình LCD cảm ứng.
• Thông số đo: FVC, FEV1, FEV1/FVC%, FEV3, FEV3/FVC%, FEV6, FEV1/FEV6%, PEF, FEF25%, FEF50%, FEF75%, FEF25%-75%, FET, Vext, Lung Age (tuổi của phổi)…

2. Ống thổi máy đo chức năng hô hấp

Ống thổi máy đo chức năng hô hấp được làm từ chất liệu nhựa, có thể tái sử dụng sau khi vệ sinh và khử khuẩn. Ống có thể tương thích với nhiều dòng máy của các hãng khác nhau. Thiết bị có các thông số kỹ thuật gồm:

• Đường kính ngoài: 30mm.
• Đường kính trong: 28mm.
• Chiều dài ống: 66mm.

3. Dụng cụ đo chức năng hô hấp KOKO

Dụng cụ đo chức năng hô hấp KOKO sử dụng công nghệ hiện đại, giúp đo lường các chỉ số hô hấp nhanh chóng và chính xác nhất. Thiết bị được kết nối với hệ thống máy tính, hỗ trợ lưu trữ kết quả lâu dài. Máy có thiết kế thao tác dễ dàng. Các thông số cơ bản của máy gồm:

• Phạm vi lưu lượng: 16L/s.
• Độ chính xác: ±3% hoặc 100ml.
• Thang thể tích: 16L.
• Thông số đo: FVC, FEV0.5, FEV0.5/FVC%, FEV1, FEV1/FVC%, FEV3, FEV3/FVC%, FEV6, FEV6/FVC%, FIVC, FIV0.5, FIV0.5/FIVC, FIV1/FIVC, FIV3, FIV3/FIVC…

4. Thiết bị đo chức năng hô hấp Spirolab

Đây là thiết bị đo chức năng hô hấp do hãng MIR (Italia) sản xuất. Cảm biến lưu lượng dùng loại tua bin 2 chiều và được tích hợp bộ bù trừ nhiệt. Màn hình màu cảm ứng 7 inch cho phép đo và in kết quả độc lập. Các thông số cơ bản của máy gồm:

• Phạm vi lưu lượng: ± 16 Ls-1/ 10L, BTPS.
• Độ chính xác lưu lượng: ± 5% hoặc 200 mL/s.
• Cảm biến nhiệt độ bên trong: 0 – 45 độ C.
• Màn hình màu cảm ứng FSTN 240 x 320 pixel.
• Thông số đo: FVC, FEV1, FEV1%, FEV6, FEV6%, FEV1/ FEV6%, PEF, FEF25-75%, FEF25%, FEF50%, FEF75%…

5. Thiết bị đo chức năng hô hấp Spirolab III

Thiết bị đo chức năng hô hấp Spirolab III được trang bị màn hình màu có độ phân giải cao, cho phép xem 8 biểu đồ cùng lúc. Đồng thời, máy có khả năng lưu trữ lên đến 6.000 kết quả kiểm tra phổi. Thiết kế bàn phím giúp người dùng dễ dàng nhập liệu trong quá trình kiểm tra. Máy nhỏ gọn, có thể di chuyển thuận tiện. Máy có các thông số cơ bản gồm:

• Phạm vi lưu lượng: ± 16 L/s.
• Độ chính xác lưu lượng: ± 5% hoặc 200 mL/s.
• Cảm biến nhiệt độ: chất bán dẫn 0 – 45 độ C.
• Màn hình màu cảm ứng FSTN 320 x 240 pixel.
• Thông số đo: FVC, FEV1, FEV1/FVC%, FEV3, FEV3/FVC%, FEV6, FEV1/ FEV6%, PEF, FEF25-75%, FEF25%, FEF50%, FEF75%, FET, Vext, Lung Age, FIVC, FIV1, FIV1/FIVC%…

Hướng dẫn sử dụng máy đo chức năng hô hấp

Cách thực hiện đo chức năng hô hấp bằng máy như sau:

• Kỹ thuật viên lắp ống thổi vào máy, đảm bảo ống được gắn thật chặt.
• Khởi động màn hình cảm ứng, nhập thông tin của người bệnh và chọn chế độ kiểm tra phù hợp.
• Kỹ thuật viên đưa ống ngậm và hướng dẫn người bệnh cách hít thở để đo chức năng hô hấp.
• Kiểm tra và ghi nhận các chỉ số đo chức năng hô hấp hiển thị trên màn hình.

*Lưu ý: Quy trình đo chức năng hô hấp nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của nhân viên y tế để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tốt nhất.

Hệ thống máy đo chức năng hô hấp của BVĐK Tâm Anh

Khoa Nội Hô hấp, Nội Tổng hợp, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ được nhiều người tin tưởng lựa chọn để thăm khám và điều trị các bệnh hô hấp, trong đó gồm đo chức năng hô hấp. Bệnh viện đầu tư hệ thống thiết bị hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài để phục vụ tốt nhất cho công tác khám, chẩn đoán và điều trị.

Tiêu biểu nhất là máy đo hô hấp HI 801 của hãng CHEST (Nhật Bản). Máy được trang bị màn hình màu LCD lớn và tích hợp máy in bên trong. Thẻ nhớ không chỉ có dung lượng lớn mà còn có thể tháo lắp dễ dàng. Máy được ứng dụng để đo áp lực đường hô hấp, sức đề kháng hô hấp, Oximete, Rhinomanometry… Qua đó chẩn đoán sớm các bệnh lý hen suyễn, xơ hóa phổi, khí phế thũng, COPD, lao phổi… đồng thời đánh giá hiệu quả điều trị các bệnh lý này.

Bên cạnh đó, Khoa Nội Hô hấp còn ứng dụng nhiều thiết bị hiện đại khác như máy đo đa ký hô hấp Alice NightOne (Mỹ), hệ thống chụp X-quang treo trần DigiRAD-FP (Hàn Quốc), ống nội soi màng phổi ống mềm LTF-160 (Nhật Bản)…

Bệnh viện còn quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm khám và điều trị cho đa dạng đối tượng trong đó có bệnh lý đường hô hấp. Quy trình thăm khám khoa học đi kèm chi phí hợp lý, có thanh toán đầy đủ bảo hiểm. Nếu có nhu cầu thăm khám bệnh hô hấp ở Bệnh viện Tâm Anh, hãy liên hệ hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789 (HCM), 024 3872 3872 – 024 7106 6858 (Hà Nội) để đặt lịch thăm khám.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Máy đo chức năng hô hấp đóng vai trò quan trọng trong khám, chẩn đoán và đánh giá hiệu quả điều trị các bệnh lý về hô hấp. Việc sử dụng máy cần có chỉ định, hướng dẫn từ bác sĩ/ kỹ thuật viên có chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho người bệnh.