Thuốc xịt hen phế quản là vật dụng quen thuộc đối với người bệnh hen suyễn. Vậy, có bao những loại thuốc xịt hen phế quản phổ biến nào? Người bệnh cần sử dụng các loại thuốc xịt hen phế quản sao cho an toàn?
Thuốc xịt hen phế quản hay thuốc hít trị hen hoặc thuốc hen suyễn dạng hít là loại thuốc có thể được bác sĩ chỉ định trong phác đồ điều trị bệnh hen phế quản (hen suyễn). Thông qua miệng, thuốc sẽ được giải phóng vào phổi bằng đường hô hấp trên. Các loại thuốc được phân thành hai nhóm chính là:
Các loại thuốc xịt hen phế quản thường có thiết kế nhỏ gọn dạng cầm tay, người bệnh dễ dàng mang theo bên mình. Điều này mang ý nghĩa quan trọng, giúp người bệnh kịp thời cải thiện bệnh hen suyễn vì cơn hen có thể khởi phát ở mọi thời điểm trong ngày. (1)
*Lưu ý:
Thuốc xịt hen phế quản đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của người bệnh hen suyễn. Sử dụng bình xịt hen phế quản đúng chỉ định của bác sĩ sẽ giúp bảo vệ sức khỏe người bệnh thông qua việc:
Nếu không xử trí kịp thời, cơn hen suyễn nghiêm trọng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người bệnh. Dùng thuốc xịt hen suyễn đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp làm giảm tình trạng co thắt đường dẫn khí, kiểm soát phản ứng viêm đường dẫn khí, bảo vệ sức khỏe người bệnh tránh biến chứng nguy hiểm.
Người bệnh cần dùng thuốc xịt hen phế quản theo chỉ định của bác sĩ, các thông tin thuốc dưới đây mang tính chất tham khảo.
Nhóm thuốc cường beta-2 ngắn hạn (tác dụng ngắn) giúp làm giảm triệu chứng bệnh hen suyễn nhanh, với mục tiêu cắt cơn hen suyễn cấp tính, ngăn chặn sự co thắt cấp tính ở người bệnh.
Cơ chế hoạt động của nhóm thuốc này là làm giảm tình trạng phân hủy tế bào mast và sự giải phóng histamine, giúp cải thiện sự giãn cơ trơn phế quản, thúc đẩy độ thanh giải của niêm mạch và ức chế quá trình thoát vi mạch vào đường thở, tuy nhiên tác dụng của nhóm thuốc này chỉ kéo dài trong thời gian ngắn.
Mặc dù có thể phát huy tác dụng nhanh chóng (sau 3 – 5 phút), tuy nhiên hiệu quả kéo dài của nhóm thuốc này chỉ đạt từ 4 đến 6 giờ. Thuốc cường beta-2 ngắn hạn dạng xịt / hít mang lại hiệu quả tối ưu đối với trường hợp triệu chứng hen suyễn khởi phát nhanh chóng.
Nhóm thuốc cường beta-2 dài hạn (tác dụng lâu dài) giúp cải thiện triệu chứng của bệnh hen suyễn, đạt hiệu quả kéo dài đến hơn 12 giờ, với cơ chế tác động tương tự nhóm thuốc cường beta-2 ngắn hạn. Người bệnh hen suyễn có thể được bác sĩ chỉ định sử dụng nhóm thuốc này hàng ngày với liều lượng phù hợp để dự phòng nguy cơ khởi phát bệnh. Thuốc cường beta-2 dài hạn cần khoảng 30 phút mới có thể phát huy được tác dụng, vì vậy không được chỉ định điều trị cho trường hợp hen suyễn khẩn cấp.
Thuốc đối kháng muscarinic hay thuốc kháng cholinergic có tác dụng làm giãn cơ trơn phế quản bằng cách ức chế tính cạnh tranh của thụ thể cholinergic muscarinic (M3). Nhóm thuốc này có thể mang lại tác dụng hiệp đồng khi được kết hợp với nhóm thuốc cường beta-2 ngắn hạn. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh hen phế quản sử dụng phối hợp nhóm thuốc đối kháng muscarinic và thuốc corticosteroid dạng hít để hỗ trợ cải thiện chức năng phổi, làm giảm cơn hen suyễn.
Corticosteroid có tác dụng ức chế quá trình viêm nhiễm ở đường hô hấp, ức chế sự kích hoạt protein bám dính và sự sản sinh cytokine, nhờ vậy ngăn chặn quá trình đáp ứng muộn của các chất gây dị ứng qua đường thở. Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc corticosteroid đường hít lâu dài để hỗ trợ kiểm soát quá trình viêm nhiễm và tình trạng co thắt đường thở ở người bệnh hen phế quản.
Khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, cơ thể có thể giải phóng leukotrienes dẫn đến tăng tiết chất nhầy ở đường hô hấp, ho, sưng viêm đường thở, căng cứng cơ đường thở… Thuốc ức chế leukotriene hay thuốc điều biến leukotriene có tác dụng ngăn chặn quá trình tổng hợp leukotriene của cơ thể, qua đó kiểm soát nguy cơ khởi phát các vấn đề ở đường hô hấp, trong đó triệu chứng của bệnh hen suyễn.
Bình xịt khí dung là dụng cụ chứa thuốc hỗ trợ điều trị và dự phòng bệnh lý đường hô hấp trong đó có hen suyễn. Thuốc trong bình xịt khí dung sẽ được khuếch tán vào hệ thống niêm mạc đường hô hấp dưới dạng sương mù. Sử dụng bình xịt khí dung đúng cách theo chỉ định của bác sĩ có thể mang lại hiệu quả làm loãng đờm, triệu chứng hen cấp tính, hỗ trợ ngăn chặn nguy cơ suy hô hấp… (2)
Thuốc xịt hít định liều (MDI – Metered Dose Asthma Inhalers) được bào chế dạng bình với định lượng từng liều. Bình xịt hít định liều (MDI) bao gồm ống đựng áp suất, thân bình đựng lọ thuốc, van đo áp suất và bộ phận dẫn truyền thuốc. Người bệnh cần thao tác đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật, giúp thuốc lan tỏa sâu và đều vào đường thở. Có như vậy, mục tiêu kiểm soát cơn hen cấp tính và dự phòng cơn hen về lâu dài có thể đạt hiệu quả tối ưu.
Mỗi loại thuốc xịt có thể có cách sử dụng khác nhau, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng từ bác sĩ. Về cơ bản, cách sử dụng các loại thuốc xịt điều trị bệnh hen suyễn có thể bao gồm các bước như sau:
Trong một số trường hợp, sử dụng thuốc xịt hen phế quản có thể tiềm ẩn một số tác dụng phụ không mong muốn như tăng nhịp tim, tay run, hồi hộp, lo lắng, căng thẳng quá mức… Tuy nhiên, các tác dụng phụ của thuốc thường không quá nghiêm trọng.
*Lưu ý: Không phải mọi trường hợp sử dụng thuốc xịt điều trị hen phế quản đều xảy ra tác dụng phụ. Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được chi tiết các xử trí và dự phòng tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng.
Khi sử dụng thuốc xịt hen phế quản, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị và hạn chế tác dụng phụ. Dưới đây là những lưu ý đặc biệt cần ghi nhớ:
Cơn hen cấp tính có thể khiến nồng độ oxy máu suy giảm đột ngột, tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nguy hiểm đe dọa tính mạng của trẻ nhỏ. Phụ huynh cần theo dõi, hướng dẫn trẻ sử dụng xịt hen phế quản đúng cách, đồng thời đảm bảo cho trẻ sử dụng thuốc điều trị hen suyễn dạng xịt đúng liều lượng và tần suất được bác sĩ chỉ định. Bởi hệ hô hấp của trẻ nhỏ chưa hoàn thiện, việc sử dụng quá liều hoặc sai loại thuốc này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp, thậm chí ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe của trẻ.
Ngay khi trẻ có dấu hiệu khó thở nghiêm trọng hoặc triệu chứng bệnh hen phế quản không thuyên giảm sau khi sử dụng xịt hen phế quản, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt để bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.
Người cao tuổi là đối tượng dễ đồng mắc nhiều bệnh lý nền mạn tính. Khi đó, việc người cao tuổi sử dụng đồng thời các loại thuốc đặc trị bệnh nền và thuốc xịt hen suyễn có thể tiềm ẩn một số rủi ro như xảy ra tương tác thuốc, ảnh hưởng đến sức khỏe hệ tiêu hóa, làm khởi phát cơn hen cấp tính… Vì vậy, người cao tuổi mắc bệnh hen suyễn cần thông báo với bác sĩ về quá trình sử dụng thuốc trong thời gian gần và tiền sử mắc bệnh để có biện pháp xử trí kịp thời, giúp bảo vệ sức khỏe, tối ưu hiệu quả chữa trị.
Nhiều người lo ngại về rủi ro sức khỏe khi thai phụ và phụ nữ đang cho con bú sử dụng thuốc xịt hen suyễn. Tuy vậy, đối với phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú mắc bệnh hen suyễn, việc tuân thủ chỉ định sử dụng thuốc điều trị từ bác sĩ sẽ giúp kiểm soát cơn hen hiệu quả, ngăn chặn biến chứng nguy hiểm.
Đối tượng là thai phụ hoặc phụ nữ đang cho bú mắc bệnh hen suyễn cần lưu ý:
Hiện tại, nguy cơ gây nghiện do sử dụng xịt hen suyễn vẫn chưa được chứng minh rõ ràng. Trên thực tế, việc sử dụng các loại thuốc xịt hen phế quản theo đúng hướng dẫn của bác sĩ không tiềm ẩn rủi ro sức khỏe, bao gồm nguy cơ gây nghiện. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết về vấn đề này.
Dùng thuốc xịt hen sai chỉ định của bác sĩ có thể không mang lại hiệu quả kiểm soát cơn hen, tạo điều kiện khiến cơn hen cấp tính tiến triển nghiêm trọng. Do đó, việc sử dụng quá liều có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh.
Mỗi đối tượng người bệnh sẽ có tình trạng bệnh và thể trạng khác nhau. Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và tối ưu hiệu quả kiểm soát cơn hen suyễn, người bệnh cần trải qua quá trình thăm khám với bác sĩ và tuân thủ phác đồ sử dụng thuốc xịt hen được bác sĩ chỉ định.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Như vậy, bài viết trên đã cung cấp thông tin về thuốc xịt hen phế quản, các vấn đề liên quan như cách sử dụng và những điều cần lưu ý. Để được bác sĩ trực tiếp khám, điều trị và tư vấn về các loại thuốc xịt hen suyễn, người bệnh có thể liên hệ trực tiếp đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.
