Điều trị tràn dịch màng phổi đòi hỏi sự đánh giá cẩn trọng và phác đồ phù hợp từ bác sĩ. Việc tự ý dùng thuốc hoặc điều trị không đúng cách khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại thuốc điều trị tràn dịch màng phổi được chuyên gia khuyên dùng, từ đó an tâm hơn khi tuân thủ phác đồ điều trị được chỉ định.
Lưu ý: Các loại thuốc tràn dịch màng phổi trong bài chỉ mang tính tham khảo, không dùng để thay thế tư vấn y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc khi chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
Tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh mà các bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân tràn dịch màng phổi uống thuốc gì phù hợp nhằm kiểm soát tình trạng viêm, nhiễm trùng, suy tim, ung thư hoặc các bệnh lý nền liên quan. Dưới đây là các nhóm thuốc điều trị tràn dịch màng phổi thường được sử dụng:
Việc lựa chọn kháng sinh trị tràn dịch màng phổi sẽ cân nhắc dựa trên các yếu tố bao gồm tuổi của người bệnh, bệnh nền nếu có, thời gian mắc bệnh, môi trường sinh hoạt. Bệnh nhân có thể được chỉ định điều trị bằng một loại kháng sinh hoặc phối hợp nhiều loại. Một số loại thuốc có thể kể đến như clindamycin, penicillin và imipenem, doxycycline,… (1)
Nếu nguyên nhân gây tràn dịch màng phổi là lao phổi, màng phổi, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng lao theo phác đồ điều trị lao để tiêu diệt vi khuẩn lao và ngăn ngừa tái phát. Những thuốc lao thường dùng có thể kể đến như:
Việc sử dụng các loại thuốc này cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa Hô hấp để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh tình trạng kháng thuốc.
Với trường hợp tràn dịch màng phổi do ung thư, bác sĩ có thể chỉ định hóa trị, thuốc đích hoặc liệu pháp miễn dịch để kiểm soát sự phát triển của khối u, giảm tiết dịch và cải thiện triệu chứng.
Tràn dịch màng phổi có thể xuất phát từ các bệnh lý như suy tim, suy thận hoặc xơ gan. Khi đó, bác sĩ sẽ điều trị nguyên nhân gốc bằng thuốc lợi tiểu, thuốc kiểm soát huyết áp hoặc thuốc hỗ trợ chức năng gan, thận. Thuốc lợi tiểu giúp loại bỏ lượng dịch thừa trong cơ thể bằng cách kích thích tăng bài tiết nước tiểu. (2)
Một số bệnh nhân bị đau tức ngực hoặc sốt nhẹ do viêm màng phổi có thể được kê thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol hoặc thuốc kháng viêm không steroid NSAID để cải thiện triệu chứng. Những loại thuốc này giúp làm dịu cơn đau và giảm tình trạng sốt, giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được theo dõi chặt chẽ để tránh các tác dụng phụ và tương tác không mong muốn, đặc biệt là đối với những bệnh nhân bị tràn dịch màng phổi. (3)
Trong trường hợp viêm nặng gây đau đớn hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng tràn dịch, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống viêm như corticosteroid để giảm phản ứng viêm, hạn chế tổn thương mô phổi. Thuốc này giúp làm giảm viêm nhanh chóng, giảm đau và ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh, đặc biệt trong các trường hợp viêm màng phổi nặng.
Tuy nhiên, việc sử dụng corticosteroid cần được kiểm soát chặt chẽ vì có thể gây tác dụng phụ nếu sử dụng kéo dài hoặc không đúng cách, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
Nếu bệnh nhân ho nhiều do kích thích màng phổi, thuốc giảm ho có thể được sử dụng để giảm khó chịu và hạn chế phản xạ ho làm tăng áp lực lên màng phổi. Thuốc giảm ho giúp làm dịu cơn ho, giảm thiểu sự căng thẳng cho vùng ngực, từ đó giảm nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng tràn dịch.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc giảm ho cần được bác sĩ chỉ định một cách cẩn thận, vì trong một số trường hợp, ho là phản xạ bảo vệ cơ thể và cần được duy trì để loại bỏ dịch hoặc chất kích thích từ phổi.
Việc tự ý sử dụng thuốc điều trị tràn dịch màng phổi khi không có chỉ định của bác sĩ có thể dẫn đến nhiều rủi ro, bao gồm tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc làm tình trạng bệnh trở nên phức tạp hơn. Một số thuốc có thể gây ra dị ứng, ảnh hưởng đến chức năng gan, thận nếu dùng sai cách.
Nếu nguyên nhân gây tràn dịch không được xác định chính xác, việc dùng sai thuốc có thể gây ra hiện tượng giảm triệu chứng nhưng không tác động đến gốc rễ của bệnh, khiến việc chẩn đoán và điều trị trở nên khó khăn hơn. Vì vậy, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định y khoa và theo dõi sát các phản ứng bất thường khi sử dụng thuốc.
Bên cạnh điều trị bằng thuốc, tràn dịch màng phổi có thể được điều trị hiệu quả bằng những biện pháp khác nhằm mục đích rút dịch màng phổi và xác định nguyên nhân gây tràn dịch thông qua tính chất dịch. Từ đó, các bác sĩ sẽ đưa ra liệu trình điều trị phù hợp, đạt hiệu quả lâu dài, hạn chế tràn dịch màng phổi tái phát.
Biện pháp này thường được chỉ định cho những người lần đầu mắc bệnh, tràn dịch mạn tính hoặc người tát phát nhiều lần. Đối với người lần đầu mắc bệnh, bên cạnh việc giúp cho người bệnh dễ thở hơn, bác sĩ sẽ xét nghiệm dịch để chẩn đoán nguyên nhân, xác định tràn dịch do nhiễm trùng hay ung thư. Trường hợp bệnh mạn tính hoặc tái phát liên tục, bác sĩ sẽ đồng thời làm dính màng phổi bằng bột talc.
Dẫn lưu màng phổi thường áp dụng cho tràn mủ, tràn máu, tràn khí hoặc dịch ác tính. Bác sĩ đặt ống silicon qua da vào khoang màng phổi, kết nối hệ thống hút áp lực âm để loại bỏ dịch. Ống có thể giữ lâu dài, bệnh nhân được hướng dẫn chăm sóc tại nhà. Phương pháp giúp giảm triệu chứng nhanh với 70% tự dính màng phổi; nếu sau 6 tuần không dính, có thể dùng bột talc.
Điều trị hỗ trợ là các biện pháp nhằm mục đích giảm triệu chứng bệnh, giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục và nâng cao thể trạng. Các biện pháp bao gồm:
Khi tràn dịch màng phổi tái diễn, kéo dài hoặc không cải thiện sau khi áp dụng các phương pháp điều trị khác, lúc này phẫu thuật có thể được chỉ định để xử lý bệnh tốt hơn. Phẫu thuật nội soi lồng ngực kết hợp video (VATS) hoặc phẫu thuật VATS với robot hỗ trợ là những phương pháp hiện đại nhất đang rất phổ biến trong lĩnh vực phẫu thuật điều trị tràn dịch màng phổi.
Phương pháp mổ nội soi công nghệ cao này thường thực hiện qua hai đến bốn đường rạch nhỏ trên ngực; không chỉ mang lại hiệu quả trong điều trị bệnh, mổ nội soi giúp tối ưu diện tích xâm lấn trên cơ thể người bệnh, ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng và để lại sẹo xấu. Ngoài ra còn có những phương pháp phẫu thuật khác như: mở màng phổi cấp cứu, bóc tách màng phổi.
Người chưa từng thăm khám, không có tiền sử bệnh phổi, nếu có dấu hiệu bất thường như ho kéo dài, đau ngực, khó thở, sốt cao,… nên đến bệnh viện sớm để chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đối với những bệnh nhân đã chữa tràn dịch màng phổi nhưng sau một thời gian vẫn xuất hiện các triệu chứng sau cần quay trở lại viện để được thăm khám:
Các dấu hiệu này có thể cảnh báo bệnh đã biến chứng ảnh hưởng đến cơ quan khác hoặc cho thấy tình trạng bệnh đang diễn tiến nặng hơn và có nguy cơ tái phát.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hầu hết các loại thuốc điều trị tràn dịch màng phổi chỉ tác động đến triệu chứng mà không giải quyết triệt để nguyên nhân gây bệnh. Vì vậy, để đạt hiệu quả điều trị tối ưu, người bệnh cần được thăm khám, kết hợp cả phương pháp nội khoa và ngoại khoa tùy theo tình trạng cụ thể để loại bỏ tận gốc nguyên nhân và ngăn ngừa tái phát.
