8 thực phẩm không tốt cho thận ít ai biết – Ăn gì hại thận?

Mỗi người cần biết những thực phẩm không tốt cho thận gì để hạn chế hoặc tránh dùng. Tiêu thụ các loại thực phẩm hại thận trong thời gian dài có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, khiến bệnh thận diễn tiến nặng hơn.

Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Ăn gì hại thận?

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng với sức khỏe tổng thể và sức khỏe của thận. Vì vậy, trong thực đơn hằng ngày, mỗi người cần lưu ý các loại thực phẩm có thể không tốt cho thận nếu lạm dụng quá nhiều, như:

1. Thực phẩm nhiều muối và natri không tốt cho thận

Natri (thành phần chính của muối) là khoáng chất tự nhiên thường có trong thực phẩm, có thể được sử dụng để làm gia tăng hương vị và tăng thời hạn bảo quản thực phẩm. Với người bị bệnh thận mạn tính, thận sẽ không loại bỏ lượng natri dư thừa như bình thường. Người bệnh cần tránh hoặc hạn chế ăn những loại thực phẩm có chứa nhiều muối – vì đây là thực phẩm không tốt cho thận. Ăn quá nhiều muối cũng gây khát nước, dẫn đến phải uống nhiều chất lỏng, khiến thận phải làm việc nhiều hơn.

2. Uống nước quá nhiều có thể gây hại cho thận

Uống nước hoặc dung nạp chất lỏng từ những loại thực phẩm khác quá nhiều có thể gây hại cho thận. Ở người bị bệnh thận hoặc chạy thận nhân tạo, chất lỏng dư thừa tích tụ trong cơ thể có thể làm: cơ thể sưng tấy và tăng cân giữa những lần lọc máu; khiến huyết áp hay đổi tiêu cực; tạo áp lực cho tim, có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng ở tim; chất lỏng tích tụ trong phổi gây khó thở…

Mặt khác, nếu người chạy thận tiến hành thẩm phân máu khi cơ thể có quá nhiều dịch thì quá trình chữa trị có thể khiến người bệnh cảm thấy không khỏe. Cụ thể, người bệnh có thể bị chuột rút cơ hoặc đột ngột giảm huyết áp, dẫn đến tình trạng buồn nôn, chóng mặt.

3. Ăn quá nhiều thực phẩm giàu protein không tốt cho thận

Người đang bị suy thận mạn tính cần kiểm soát protein trong khẩu phần. Mức độ hạn chế protein sẽ phụ thuộc vào mức độ tổn thương (suy thận độ 1, 2, 3…), trước hoặc sau khi lọc máu.

4. Thường xuyên ăn thực phẩm nhiều acid oxalic có thể gây sỏi thận

Acid oxalic là hợp chất tự nhiên được tìm thấy ở nhiều loại thực phẩm, chất này cũng có thể được cơ thể sản xuất một cách tự nhiên. Acid oxalic trong cơ thể thường liên kết với những khoáng chất như canxi và được đào thải ra bên ngoài thông qua phân. Tuy nhiên, nếu dung nạp lượng acid oxalic cao trong thời gian dài có thể khiến chất này tích tụ ở trong thận, làm hình thành sỏi thận.

5. Người bị bệnh thận nên ăn ít thực phẩm nhiều phốt pho, kali

Phốt pho ở dạng phụ gia có khả năng hấp thụ cao và không được khuyến khích cho người bệnh thận. Khi thận bị tổn thương, phốt pho dư thừa có thể tích tụ trong máu, gây ra tình trạng tăng phosphat máu. Điều này có thể dẫn đến việc cơ thể lấy canxi từ xương, làm cho xương trở nên mỏng và yếu. Ngoài ra, việc dung nạp quá nhiều phốt pho cũng có thể gây ngứa da.

Bất kỳ loại thực phẩm nào có hàm lượng kali vượt mức 200 mg/khẩu phần đều được xem là có lượng kali cao. Nếu thận khỏe mạnh sẽ giữ lượng kali trong máu ở mức thích hợp, giúp tim đập ở nhịp độ ổn định. Ở người bệnh thận, nồng độ kali có thể gia tăng giữa các lần thẩm phân máu (lọc máu), tác động đến nhịp tim. Dung nạp quá nhiều kali có thể gây nguy hiểm cho tim, thậm chí dẫn đến tử vong.

Gợi ý 9 thực phẩm không tốt cho thận

Chúng ta đã biết ăn gì hại thận, vậy thực phẩm hại thận, không tốt cho thận bao gồm những thực phẩm nào? Người bệnh nên tư vấn bác sĩ cụ thể, có thể tham khảo các thực phẩm nên hạn chế dưới đây.

1. Nước mắm, nước tương và các loại nước sốt

• Ước tính trong 1 ml nước mắm có 77 mg natri. Ước tính 15 ml nước tương chứa 1,024 mg natri. Nước sốt thịt nướng cũng khá mặn, ước tính 30 ml nước sốt thịt nướng chứa 395 mg natri. Thế nên, người bị bệnh thận nên hạn chế dùng các loại gia vị này.
• Ước tính 245 g nước sốt cà chua có thể chứa 728 mg kali. Cà chua vốn có nhiều kali trong thành phần, nên cà chua hay nước sốt cà chua cần được hạn chế đưa vào chế độ ăn của người mắc bệnh thận.
• Một phần natri trong nước sốt trộn salad có nguồn gốc từ muối. Một số thương hiệu nước sốt còn thêm chất phụ gia tạo hương vị có chứa natri, ví dụ như MSG và các chất tương tự, disodium guanylate và disodium inosinate. Ước tính 28 g nước sốt trộn salad có hàm lượng natri trung bình là 304 mg. Vì vậy, nước sốt trộn salad cũng được xếp vào nhóm các loại thực phẩm không tốt cho thận, đặc biệt là với người bị bệnh thận.

2. Trái cây sấy

• Quả mơ là thực phẩm giàu kali (đặc biệt là mơ sấy) nên tránh đưa vào khẩu phần ăn của người bị bệnh thận. Mỗi 165 g mơ sống cung cấp hơn 400 mg kali; và ở 130 g mơ khô cung cấp hơn 1,500 mg kali.
• Quả chà là, nho và mận sấy cũng có hàm lượng kali cao, không phù hợp để người bị bệnh thận dùng. Ước tính 174 gam mận khô cung cấp 1,270 mg kali. Chỉ 4 quả chà là đã cung cấp 668 mg kali.

3. Đồ ăn đóng hộp, ăn liền

Thực phẩm đóng hộp như súp, đậu, rau… đều chứa hàm lượng natri cao, do muối được thêm vào để gia tăng thời hạn bảo quản thực phẩm. Thế nên, người mắc bệnh thận được khuyến nghị nên hạn chế hoặc tránh dùng đồ ăn đóng hộp. Tương tự, thực phẩm ăn liền như mì ăn liền, pizza đông lạnh… cũng chứa nhiều natri, người bệnh thận cần tránh dùng.

4. Thịt chế biến sẵn

Thịt chế biến được cho là có liên quan đến các bệnh lý mạn tính (bao gồm cả các bệnh về thận) và thường được xem là thực phẩm không có lợi cho sức khỏe do chứa chất bảo quản. Thịt chế biến là loại thịt đã được ướp muối, sấy khô hoặc đóng hộp, chẳng hạn như: thịt xông khói, xúc xích, thịt bò khô… Thịt chế biến thường chứa nhiều muối trong thành phần, chủ yếu là để gia tăng hương vị và tăng thời gian bảo quản. Nếu chế độ ăn chứa nhiều thịt chế biến thì cơ thể có thể sẽ dung nạp dư thừa lượng natri. (1)

Ngoài ra, thịt chế biến còn có hàm lượng protein cao. Nếu được bác sĩ yêu cầu theo dõi lượng protein nạp vào cơ thể thì người dân cần hạn chế dùng thịt chế biến.

5. Nội tạng động vật

Nội tạng động vật (như thận, gan, tim… của gia súc/gia cầm) thường có chứa hàm lượng purin cao. Ăn loại thực phẩm này quá nhiều có thể làm gia tăng nồng độ axit uric trong nước tiểu, qua đó tiềm ẩn nguy cơ hình thành sỏi thận.

6. Thực phẩm ngâm chua

Thực phẩm ngâm chua cũng được xem là thực phẩm không tốt cho thận. Thông thường, một lượng muối lớn sẽ được sử dụng trong quá trình ngâm chua thực phẩm, chẳng hạn như một cây dưa chua có thể chứa khoảng 283 mg natri.

7. Rượu bia

Uống nhiều rượu bia có thể tác động tiêu cực đến chức năng thận. Người đang bị bệnh thận cần hạn chế dùng rượu bia. Do rượu có thể tác động đến khả năng giữ cân bằng nước và chất điện giải trong thận. Qua đó dẫn đến tình trạng suy giảm chức năng thận, làm gia tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Ngoài ra, sự hình thành sỏi thận còn có thể xảy ra do tình trạng mất nước khi uống rượu.

Xem thêm:

• Uống nước gì tốt cho thận?

8. Một số loại hải sản

• Mực, sò điệp… thường chứa nhiều purin trong thành phần. Dung nạp nhiều purin sẽ làm tăng nồng độ axit uric trong máu, thúc đẩy sự hình thành sỏi thận. Thế nên, một số loại hải sản cũng được xem là các thực phẩm không tốt cho thận. Nếu đang bị bệnh thận, người bệnh cần hạn chế đưa các loại hải sản này vào khẩu phần.
• Tôm đông lạnh, tôm đóng gói… thường có chứa thêm muối để gia tăng hương vị và chứa chất bảo quản giàu natri. Chẳng hạn, natri tripolyphosphate thường được thêm vào để giúp làm giảm tình trạng mất độ ẩm khi rã đông. Một phần tôm đông lạnh không tẩm bột 85 g có thể chứa đến 800 mg natri. Tôm chiên, tôm tẩm bột cũng có độ mặn tương tự.
• Ước tính trong 85 g cá ngừ đóng hộp chứa trung bình khoảng 247 mg natri. Người bị bệnh thận cũng cần thận trọng khi sử dụng loại thực phẩm này…

Những thói quen xấu gây hại cho thận nên tránh

Bên cạnh việc tìm hiểu về những thực phẩm không tốt cho thận, mỗi người cần biết các thói quen xấu gây hại cho thận để có thể chủ động phòng tránh, chẳng hạn như:

• Lạm dụng caffeine (có trong cà phê, soda, trà): Dung nạp nhiều caffeine mỗi ngày có thể gây hại cho thận. Caffeine làm tăng lưu lượng máu, tăng huyết áp, có tác dụng lợi tiểu, gây mất nước.
• Ít uống nước: Uống đủ nước giúp loại bỏ các độc tố, natri dư thừa ra khỏi cơ thể, phòng tránh nguy cơ hình thành sỏi thận. Mỗi người được khuyến nghị nên uống 1,5 – 2 lít nước/ngày. Lưu ý, người đang gặp bệnh lý về thận cần uống nước theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Thiếu ngủ: Khi cơ thể chìm vào giấc ngủ, thận sẽ tái tạo các mô bị tổn thương. Chu kỳ ngủ – thức không phù hợp có thể tác động đến thận, dẫn đến tình trạng tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, qua đó làm giảm lưu lượng máu đi đến thận.
• Thích ăn ngọt: Ăn món nhiều đường góp phần làm tăng nguy cơ bị tiểu đường, tăng huyết áp – hai trong số các nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý về thận.
• Tập luyện quá sức: Vận động thể chất quá sức trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng tiêu cơ vân. Ở tình trạng này, các chất đi vào máu quá nhanh khiến thận không xử lý kịp, làm thận bị suy yếu.
• Tự ý dùng thuốc giảm đau: Những loại thuốc giảm đau không kê đơn như NSAID (thuốc chống viêm không steroid)… có thể làm giảm tình trạng đau nhức nhưng tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho thận, đặc biệt là với những người đã mắc bệnh về thận…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Thực phẩm không tốt cho thận nếu tiêu thụ thường xuyên có thể làm tăng gánh nặng lọc thải, gây tổn thương tế bào thận và đẩy nhanh tiến trình suy thận. Việc nhận diện sớm và điều chỉnh chế độ ăn uống là yếu tố then chốt trong phòng ngừa bệnh lý thận. Để được tư vấn bài bản và cá nhân hóa theo tình trạng sức khỏe, bạn có thể tham khảo các dịch vụ chuyên sâu tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.