Xạ trị 3D CRT là gì?

Trong hành trình điều trị ung thư, xạ trị được xem là một trong những phương pháp quan trọng và phổ biến. Trong đó, xạ trị 3D CRT là kỹ thuật sử dụng hình ảnh 3 chiều hiện đại, giúp bác sĩ nhận diện chính xác vị trí khối u. Vậy phương pháp này mang lại những lợi ích gì và cần lưu ý những điểm nào? BS.CKI Nguyễn Huy Lộc, Khoa Xạ trị, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM (Cơ sở P.Tân Sơn Hòa, Q.Tân Bình cũ) sẽ giải đáp chi tiết qua bài viết dưới đây.

Kỹ thuật xạ trị 3D CRT là gì?

Xạ trị 3D – phù hợp mô đích (3D-CRT) là phương pháp sử dụng hình ảnh 3D để lập kế hoạch điều trị. Nhờ hình ảnh 3D, bác sĩ có thể xác định rõ kích thước, vị trí của khối u cũng như các cơ quan lành xung quanh. Từ đó, kỹ sư vật lý sẽ thiết kế chùm tia xạ phù hợp với hình dạng và kích thước khối u, giúp tia xạ tập trung chính xác hơn và giảm thiểu ảnh hưởng đến mô lành.

Xạ trị 3D-CRT được chỉ định điều trị bệnh ung thư nào?

Phương pháp này được chỉ định khi người bệnh mắc: (1)

• Ung thư não.
• Ung thư vùng đầu và cổ.
• Ung thư hệ tiêu hóa.
• Ung thư tại vùng ngực như phổi, thực quản, vú.
• Ung thư ổ bụng và vùng chậu như tuyến tiền liệt, đại trực tràng.

Quy trình thực hiện xạ trị 3D CRT

Kỹ thuật viên sẽ sử dụng phần mềm chuyên dụng để phân tích hình ảnh cơ thể người bệnh là phim CTScan. Trong một số trường hợp, hình ảnh PET hoặc MRI cũng được kết hợp để có cái nhìn toàn diện hơn.

Dựa trên các dữ liệu này, phần mềm sẽ xây dựng hình ảnh chi tiết, xác định chính xác vị trí khối u và vùng cần chiếu xạ. Bản đồ này được đưa vào hệ thống máy phát tia xạ, giúp định hướng chùm tia phù hợp.

Trước khi bắt đầu điều trị, kỹ thuật viên tiến hành mô phỏng người bệnh, bao gồm chuẩn bị tư thế của người bệnh phù hợp với vị trí khu vực xạ trị. Sau khi lựa chọn được tư thế phù hợp, kỹ thuật viên sẽ tiến hành xác định chọn tâm mô phỏng, thời điểm này người bệnh có thể sẽ được xăm một dấu nhỏ nhằm đánh dấu vị trí mô phỏng với kích thước dấu xăm cỡ đầu kim. Người bệnh sau đó sẽ được tiến hành chụp CTScan mô phỏng xạ trị.

Các hình ảnh mô phỏng sẽ được chuyển qua phần mềm lập kế hoạch điều trị cho bác sĩ để tính hành xác định thể tích tia cũng như các cơ quan cần bảo tồn. Kỹ sư vật lý y khoa sẽ tiến hành lựa chọn các trường chiếu phù hợp cũng như liều lượng và tối ưu hóa kế hoạch điều trị. Bác sĩ và kỹ sư vật lý y khoa sẽ cùng xem và đánh giá hoàn thiện các kế hoạch xạ trị thật chuẩn xác, an toàn và hiệu quả trước khi tiến hành thực hiện cho người bệnh.

Có thể bạn quan tâm: Các phương pháp xạ trị chiếu ngoài phổ biến hiện nay

Ưu và nhược điểm của phương pháp xạ trị 3D CRT

Kỹ thuật xạ trị 3 chiều CRT mang lại nhiều lợi ích vượt trội trong việc kiểm soát khối u, song vẫn tồn tại những điểm cần lưu ý. Dưới đây là những ưu và nhược điểm chính của phương pháp này. (2)

1. Ưu điểm

• Cho phép bác sĩ và các chuyên viên xạ trị hình ảnh 3D trực quan.
• Giúp điều trị những khối u có hình dạng bất thường.
• Giảm thiểu chiếu xạ lên các cơ quan mô lành.
• Xạ trị chính xác và an toàn hơn các kỹ thuật xạ trị cũ.

2. Nhược điểm

• Mặc dù hiệu quả, nhưng so với xạ trị điều biến liều (IMRT), 3D-CRT vẫn có nguy cơ gây tác dụng phụ cao hơn.
• Bức xạ được chiếu theo từng chùm tia lớn, chưa tối ưu bằng IMRT, nơi bức xạ được chia nhỏ và điều chỉnh liều linh hoạt hơn.

Một số tác dụng phụ có thể gặp phải

Một số tác dụng phụ có thể gặp gồm: (3)

• Mệt mỏi, chán ăn, thay đổi khẩu vị.
• Buồn nôn, ợ nóng.
• Đau họng, khó nuốt.
• Rụng tóc, da vùng chiếu xạ bị đau hoặc kích ứng.
• Vấn đề về phổi (nếu xạ trị vùng ngực).

Lưu ý tác dụng phụ có thể khác nhau tùy theo loại ung thư và vị trí cơ thể được điều trị. Bác sĩ xạ trị sẽ trao đổi cụ thể với người bệnh về những triệu chứng có thể xuất hiện và thời điểm chúng xảy ra. Thông thường, các tác dụng phụ này kéo dài khoảng 2 tuần sau khi kết thúc xạ trị và sẽ dần cải thiện trong những tuần tiếp theo.

Bệnh nhân được chỉ định xạ trị 3D CRT cần lưu ý gì?

Trong quá trình điều trị, người bệnh nên lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Ưu tiên mặc quần áo rộng rãi, thoải mái để hạn chế cọ xát và kích ứng vùng da được xạ trị.
• Người bệnh có thể tiếp tục đi làm, lái xe và duy trì các hoạt động thường ngày. Nên trao đổi trước với bác sĩ để được sắp xếp lịch điều trị phù hợp.
• Xạ trị 3D-CRT không khiến người bệnh nhiễm phóng xạ, hoàn toàn an toàn khi tiếp xúc với người thân, trẻ nhỏ hoặc phụ nữ mang thai.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về xạ trị 3D CRT và những lưu ý cần thiết, để có sự chuẩn bị tốt nhất trong quá trình điều trị. Nếu còn thắc mắc, bạn có thể liên hệ tổng đài số 0287 102 6789 – 093 180 6858 hoặc đến trực tiếp Khoa Xạ trị, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM để được các bác sĩ tư vấn và hỗ trợ tận tình.