Xạ hình bạch mạch (lymphoscintigraphy) được nhiều người sử dụng để đánh giá hệ thống bạch huyết trong cơ thể. Vậy xạ hình bạch mạch là gì? Ý nghĩa và kết quả như thế nào? Bài viết này, bác sĩ chuyên khoa I Lê Ngọc Vinh, Đơn vị Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 và Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ đưa ra thông tin tổng quan về xạ hình bạch mạch.
Xạ hình bạch mạch (lymphoscintigraphy – lập bản đồ hạch bạch huyết) là hình ảnh được sử dụng để quan sát hệ bạch huyết và kiểm tra bệnh. Quá trình xạ hình bạch mạch, chất đánh dấu phóng xạ (chất phóng xạ) sẽ được tiêm vào cơ thể người bệnh và di chuyển qua hệ bạch huyết. Sau đó, bác sĩ sử dụng camera đặc biệt để quan sát chất phóng xạ này và chụp lại hình ảnh dòng chảy.
Xạ hình bạch mạch thường được sử dụng để xác định vị trí của hạch lính gác – hạch bạch huyết đầu tiên mà các tế bào ung thư có khả năng lây lan đến. Điều này giúp bác sĩ có thể định hướng trong quá trình sinh thiết. Ngoài ra, xạ hình bạch mạch cũng có thể được sử dụng để tìm ra chỗ tắc nghẽn trong hệ thống dẫn lưu bạch huyết. (1)
Bác sĩ chụp xạ hình bạch mạch cho người bệnh khi cần chẩn đoán các bệnh của hệ bạch huyết và phân giai đoạn cho ung thư vú, u hắc tố. Trường hợp ung thư vú, quy trình này thường được sử dụng để xác định vị trí của hạch lính gác. Xạ hình bạch mạch có thể xác định được 1 hoặc nhiều hạch giúp bác sĩ có thể lên kế hoạch sinh thiết, phẫu thuật và lập kế hoạch điều trị phù hợp. Xạ hình bạch mạch có thể làm độc lập. Tuy nhiên, quy trình này thường được bác sĩ làm vào buổi sáng – thời điểm trước khi người bệnh chuẩn bị phẫu thuật ung thư vú.
Xạ hình bạch mạch là quy trình chẩn đoán hình ảnh bằng y học hạt nhân. Phương pháp hoạt động bằng cách sử dụng chất phóng xạ tiêm vào cơ thể. Sau đó, bác sĩ sử dụng camera đặc biệt quét tia gamma của chất đánh dấu phóng xạ và tạo ra hình ảnh của hệ bạch huyết.
Người được chỉ định chụp xạ hình bạch mạch thường bác sĩ đang nghi ngờ về sự lan rộng của tế bào ung thư, đặc biệt trong trường hợp ung thư vú. Tuy nhiên, xạ hình bạch mạch không khuyến cáo sử dụng cho tất cả mọi người. Một số trường hợp chống chỉ định, bao gồm: (2)
Quy trình thực hiện xạ hình bạch mạch diễn ra như sau:
Trước khi lymphoscintigraphy, người bệnh cần kiêng ăn hoặc uống. Đồng thời, người bệnh sẽ được yêu cầu thay áo y tế hoặc có thể giữ nguyên trang phục. Ngoài ra, người bệnh cần tháo tất cả đồ trang sức hoặc phụ kiện kim loại để không ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
Quy trình lymphoscintigraphy diễn ra như sau:
Người bệnh có thể được yêu cầu chờ bác sĩ xem ảnh chụp và đưa ra chẩn đoán.
Bác sĩ sẽ xem kết quả chụp xạ hình bạch mạch và trao đổi với người bệnh về kết quả cũng như cân nhắc liệu có cần theo dõi thêm không. Ngoài ra, dựa vào kết quả chụp xạ hình bạch mạch bác sĩ cũng sẽ đưa ra được kế hoạch điều trị phù hợp cho người bệnh.
Lymphoscintigraphy ít có rủi ro và hầu hết tác dụng phụ đều nhẹ (nếu có). Thông thường, xạ hình bạch mạch chỉ đưa 1 lượng nhỏ phóng xạ vào cơ thể (khoảng bằng lượng phóng xạ mà 1 người tiếp xúc tự nhiên trong 5 tuần).
Ngoài ra, việc tiêm chất phóng xạ có thể khiến cơ thể đỏ và đau nhẹ nhưng triệu chứng sẽ biến mất nhanh. Phản ứng dị ứng với chất đánh dấu phóng xạ rất hiếm và thường ở mức độ nhẹ. Người bệnh hãy trao đổi với bác sĩ nếu từng có phản ứng dị ứng với một xét nghiệm tương tự. Chất đánh dấu phóng xạ đôi khi rò rỉ vào các mô xung quanh gần vị trí tiêm nhưng không gây ảnh hưởng nhiều với sức khỏe.
Có, chụp xạ hình bạch mạch có đau, khó chịu 1 chút khi chất đánh dấu phóng xạ được tiêm vào mô vú. Sau đó, người bệnh sẽ không cảm thấy đau.
Có, bức xạ của phương pháp chụp xạ hình bạch mạch có gây một chút rủi ro nhưng không đáng kể. Phương pháp này chỉ gây ra 1 lượng nhỏ phóng xạ. Ngoài ra, cơ thể sau khi chụp xạ hình bạch mạch cũng không gặp tác dụng phụ nào và có thể trở lại hoạt động bình thường ngay lập tức. Trong một số trường hợp hiếm, bác sĩ có thể khuyến cáo người bệnh nghỉ ngơi sau khi chụp. Đồng thời, người bệnh sẽ được hướng dẫn uống nhiều nước để giúp cơ thể đào thải các chất phóng xạ ra ngoài.
Chi phí chụp xạ hình bạch mạch khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như tình trạng sức khỏe của người bệnh, độ tuổi… Ngoài ra, phạm vi áp dụng bảo hiểm y tế có thể khác nhau. Vì vậy, người bệnh hãy đến gặp bác sĩ để được khám và tư vấn chính xác chi phí chụp xạ hình bạch mạch.
Thời gian chụp xạ hình bạch mạch thường kéo dài khoảng 2 giờ, tùy thuộc vào hệ thống bạch huyết của từng người bệnh.
Hiện, hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chưa triển khai xạ hình bạch mạch, tuy nhiên khách hàng có thể sẽ được chẩn đoán bất thường tuyến vú với hệ thống trang thiết bị nhập khẩu chính hãng từ châu Âu, châu Mỹ như: siêu âm Doppler tuyến vú; siêu âm đàn hồi mô vú; hệ thống chụp nhũ ảnh 3D tiên tiến nhất hiện nay-mammomat (Siemens-Đức)…
Và nhiều kỹ thuật sinh thiết tuyến vú đa dạng như: chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA), sinh thiết lõi kim (CNB), sinh thiết có hỗ trợ của thiết bị hút chân không (VABB), mổ sinh thiết có phối hợp định vị kim dây giúp đạt được kết quả chính xác cao, đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả và giảm rủi ro biến chứng.
Chụp xạ hình bạch mạch là quy trình chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng để lập kế hoạch sinh thiết và điều trị. Đây là 1 khuyến cáo phổ biến vì ít rủi ro và có thể ngừa phẫu thuật không cần thiết. Thông qua bài “Xạ hình bạch mạch (lymphoscintigraphy) là gì? Ý nghĩa và kết quả”, người bệnh hiểu quy trình sẽ có chất phóng xạ tiêm vào mô vú và 1 máy đặc biệt chụp ảnh chất này khi di chuyển đến các hạch bạch huyết gần đó.
