Kỹ thuật sinh thiết cơ tim: Mục đích, chỉ định và rủi ro

Sinh thiết cơ tim là một thủ thuật y khoa quan trọng trong chẩn đoán các bệnh lý tim mạch. Thủ thuật này đóng vai trò then chốt trong việc chẩn đoán nhiều loại bệnh tim như viêm cơ tim, bệnh cơ tim phì đại và các rối loạn di truyền ảnh hưởng đến cấu trúc cơ tim. Trong bài viết dưới đây, ThS.BSNT Dương Công Lĩnh, Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh Hà Nội sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về thủ thuật này cũng như các chỉ định và rủi ro của sinh thiết nội mạc cơ tim.

Sinh thiết cơ tim là gì?

Sinh thiết cơ tim, tên tiếng anh là Endomyocardial Biopsy (EMB), còn được gọi là sinh thiết nội tâm mạc hoặc sinh thiết tim. Đây là một thủ thuật xâm lấn, lấy một lượng nhỏ mô tim để đánh giá, kiểm tra mô dưới kính hiển vi và tìm kiếm những thay đổi tế bào cho thấy tổn thương tim hoặc vấn đề khác về tim.

Bác sĩ sẽ sử dụng các ống thông mềm (catheter) đưa qua mạch máu và đi vào tim người bệnh. Một thiết bị nhỏ được đưa vào ống thông để lấy các mảnh mô tim nhỏ. Sinh thiết cơ tim có thể được thực hiện ở tâm thất phải hoặc trái. Tuy nhiên, vị trí phổ biến nhất để lấy mẫu sinh thiết là bên trong vách ngăn tâm thất phải. Đường vào tâm thất phải thường được thực hiện qua tĩnh mạch đùi phải hoặc trái là chủ yếu, hoặc qua tĩnh mạch cảnh trong phải. Đường vào tâm thất trái được cấp qua động mạch đùi phải hoặc trái hoặc động mạch quay phải.

Mục đích của kỹ thuật sinh thiết nội mạc cơ tim

Sinh thiết cơ tim là một phương pháp quan trọng giúp kiểm tra, xác định các bất thường về hình thái và cấu trúc bệnh lý liên quan đến tim, đặc biệt khi không rõ nguyên nhân hoặc chưa thể xác định được tình trạng bệnh. Bác sĩ sẽ căn cứ theo kết quả sinh thiết cơ tim để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cũng như đánh giá sự hiệu quả của phương pháp điều trị đã được sử dụng.

Khi nào được chỉ định sinh thiết tim?

Sinh thiết tim được chỉ định trong một số trường hợp nhất định khi cần xác định chính xác nguyên nhân gây ra các bệnh lý liên quan đến tim và thường được sử dụng khi các phương pháp chẩn đoán khác không đủ và bệnh tiến triển nặng. Các trường hợp được chỉ định sinh thiết cơ tim bao gồm:

• Bệnh Sarcoidosis ở tim: Sinh thiết nội mạc cơ tim giúp phân biệt bệnh Sarcoidosis ở tim với các tình trạng khác như viêm cơ tim hạt vô căn và viêm cơ tim tế bào khổng lồ. Tuy nhiên, hiệu quả chẩn đoán sinh thiết cơ tim thấp, chỉ từ 20-30%. Do đó, bác sĩ có thể chỉ định làm thêm chụp cộng hưởng từ tim để có chẩn đoán chính xác hơn.
• Viêm cơ tim quá mẫn.
• Nghi ngờ bệnh cơ tim do Anthracycline.
• Khối u tim: Sinh thiết cơ tim là lựa chọn thích hợp để chẩn đoán khối u tim ngoại trừ u nhầy điển hình.
• Bệnh cơ tim thất phải loạn nhịp (ARVC).
• Bệnh amyloid tim, một căn bệnh hiếm gặp trong đó protein tích tụ trong tim và thay thế mô tim bình thường.
• Ghép tim: Ở những bệnh nhân trải qua ghép tim, sinh thiết nội mạc cơ tim có vai trò giám sát thường quy trong năm đầu tiên sau ghép tim để giúp phát hiện bất kỳ bằng chứng nào về tình trạng đào thải ghép, có thể cần phải quản lý thêm bằng cách chuẩn độ và điều chỉnh thuốc ức chế miễn dịch phù hợp. (1)

Chống chỉ định sinh thiết cơ tim trong trường hợp nào?

Vì sinh thiết cơ tim là thủ thuật xâm lấn nên có cả chống chỉ định tuyệt đối và tương đối. Chống chỉ định tuyệt đối đối với sinh thiết nội mạc cơ tim bao gồm: các bệnh về van tim như sùi hoặc hẹp và các bệnh lý mạch máu như phình động mạch và huyết khối. U nhầy nhĩ có khả năng gây tắc mạch cao và không nên sinh thiết thường quy.

Chống chỉ định tương đối bao gồm: bệnh lý đông máu, sử dụng liệu pháp chống tiểu cầu kép hoặc thuốc chống đông điều trị. Trong các trường hợp chống chỉ định, cần có các phương pháp thay thế cho sinh thiết nội cơ tim, bao gồm siêu âm doppler mô, chụp cắt lớp và chụp cộng hưởng từ tim.

Cần chuẩn bị gì trước khi thực hiện kỹ thuật sinh thiết cơ tim?

Sau khi chỉ định sinh thiết cơ tim, người bệnh nên biết cần chuẩn bị những gì trước khi thực hiện thủ thuật.

• Y tá sẽ hướng dẫn cụ thể về những loại thức ăn, đồ uống mà người bệnh có thể ăn hoặc không nên ăn trước khi làm thủ thuật. Thông thường, người bệnh cần hạn chế nạp thức ăn và chất lỏng trong vòng 6-8 giờ trước khi làm thủ thuật.
• Người bệnh phải ngừng bất kỳ liệu pháp chống đông hoặc chống ngưng tập tiều cầu trước khi làm thủ thuật. Thời gian tùy từng vào loại thuốc theo chỉ định của bác sỹ
• Người bệnh cần báo với bác sĩ về tất cả những loại thuốc, vitamin, thực phẩm bổ sung dinh dưỡng hoặc chế phẩm thảo dược đang dùng
• Nếu người bệnh bị đái tháo đường, cần trao đổi về tình trạng bệnh với bác sĩ trước khi làm thủ thuật.
• Cho bác sĩ biết những tình trạng dị ứng mà người bệnh từng mắc phải trước.
• Cần thông báo với bác sĩ nếu bản thân người bệnh đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai. (2)

Chuẩn bị về nhân sự và thiết bị:

• Các thiết bị cần trong quá trình sinh thiết cơ tim bao gồm: Một máy sinh thiết được sử dụng để lấy mẫu cơ tim. Thủ thuật này được thực hiện dưới hướng dẫn trên phim chụp X-quang tăng sáng (fluoroscopy).
• Nhân sự gồm có: Kíp bác sĩ tim mạch can thiệp có kinh nghiệm thực hiện thủ thuật, nhóm điều dưỡng và kỹ thuật viên liên ngành có tay nghề cao trong phòng thông tim.

Quy trình thực hiện sinh thiết cơ tim tại BVĐK Tâm Anh

• Sinh thiết cơ tim thường kéo dài khoảng 1-2 giờ.
• Bệnh nhân được đặt đường truyền tĩnh mạch (IV) để có thể truyền thuốc và dịch trong quá trình thực hiện.
• Bác sĩ sát khuẩn đường vào và sẽ sử dụng thuốc gây tê tại chỗ để làm tê vị trí đường vào.
• Chọc mạch vị trí đường vào.
• Một ống sinh thiết được đưa vào qua ống và luồn vào tâm thất phải hoặc trái đến vị trí cần sinh thiết.
• Chụp màn hình quang tăng sáng giúp định vị ống sinh thiết đúng cách.
• Ống sinh thiết được sử dụng để lấy mẫu cơ tim.
• Khi đã lấy được mẫu, ống thông và ống sinh thiết sẽ được tháo ra và ấn chặt vào khu vực đó để cầm máu.

Sau khi thủ thuật hoàn tất, người bệnh sẽ ở lại phòng hồi sức trong vài giờ. Bác sĩ sẽ theo dõi sát sao để kịp thời phát hiện bất kỳ dấu hiệu biến chứng nào.

Phân tích mẫu: Mẫu mô cơ tim sau khi được lấy ra sẽ được đóng gói, bảo quản, và gửi đến phòng thí nghiệm giải phẫu bệnh. Các chuyên viên y sinh và bác sĩ giải phẫu bệnh sẽ tiến hành cắt nhỏ mô, đưa vào kính hiển vi phân giải cao để quan sát, mô tả các đặc điểm cấu trúc tế bào.

Có rủi ro khi thực hiện sinh thiết cơ tim không?

Rủi ro của sinh thiết cơ tim phụ thuộc vào tình trạng lâm sàng của bệnh nhân, kinh nghiệm của bác sĩ và khả năng chuyên môn về bệnh lý tim. Ngoài ra, bệnh nhân bị sốc tim hoặc loạn nhịp thất không ổn định có thể cần được chuyên gia theo dõi và điều trị suy tim, bao gồm đặt thiết bị hỗ trợ tâm thất và có khả năng ghép tim.

Các rủi ro có thể gặp phải sau sinh thiết cơ tim bao gồm:

• Rối loạn nhịp tim.
• Các cục máu đông, bao gồm thuyên tắc phổi, huyết khối tĩnh mạch sâu và đột quỵ.
• Tổn thương hoặc thủng mạch máu, thủng tim.
• Xẹp phổi.
• Tràn máu màng phổi.
• Nhiễm trùng hoặc chảy máu trong tại vị trí sinh thiết.
• Tổn thương thần kinh.
• Tràn dịch màng ngoài tim.
• Block nhánh phải.
• Hở van ba lá. (3)

Tuy nhiên, sinh thiết tim là một thủ thuật chẩn đoán không áp dụng phổ biến vì có thể gây ra một số biến chứng nghiêm trọng và ngày nay đã có nhiều phương tiện khác như MRI, CLVT tim.. để định hướng chẩn đoán bệnh lý tim mạch.

Kết quả sinh thiết cơ tim

Sau khi có kết quả sinh thiết cơ tim, bác sĩ sẽ giải thích kỹ với người bệnh. Nếu kết quả âm tính, nghĩa là không phát hiện thấy mô cơ tim bất thường. Tuy nhiên, điều đó không nhất thiết có nghĩa là tim của người bệnh bình thường vì đôi khi sinh thiết có thể bỏ sót mô bất thường.

Kết quả sinh thiết dương tính cho thấy có mô bất thường. Sinh thiết cơ tim có thể giúp phát hiện được nguyên nhân gây bệnh cơ tim, suy tim. Mô bất thường có thể do:

• Bệnh amyloidosis.
• Viêm cơ tim.
• Bệnh u hạt.
• Thải ghép tim – gây tổn thương mô tim.

Sinh thiết cơ tim ở đâu uy tín?

Sinh thiết nội mạc cơ tim là thủ thuật xâm lấn, cần được thực hiện bởi bác sĩ can thiệp tim mạch giàu kinh nghiệm, kỹ năng chuyên môn cao. Thủ thuật cần được tiến hành trong phòng thông tim có đầy đủ trang thiết bị hiện đại, đảm bảo vô khuẩn vô trùng. Chính vì vậy, khi lựa chọn địa điểm để thực hiện sinh thiết tim, người bệnh nên tìm hiểu và đến những cơ sở y tế lớn, uy tín, đảm bảo về vật tư, trang thiết bị cũng như đội ngũ y bác sĩ.

Tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, không chỉ quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, có tay nghề cao mà còn được chú trọng đầu tư hệ thống trang thiết bị hiện đại bậc nhất như: máy chụp CT 1975 lát cắt, MSCT tim và động mạch vành, máy siêu âm tim và mạch máu 4D, máy đo ECG, hệ thống chụp và can thiệp mạch số hóa xóa nền (DSA), phòng mổ Hybrid OR vô khuẩn hiện đại phục vụ cho phẫu thuật ít xâm lấn, X-quang can thiệp và can thiệp tim mạch…

Đặt lịch tư vấn, thăm khám và điều trị tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin sau:

Sinh thiết cơ tim đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tim mạch phức tạp, giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị chính xác và kịp thời cho bệnh nhân mắc các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng. Tuy nhiên, quyết định thực hiện thủ thuật sinh thiết tim cần được cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân và lợi ích mà thủ thuật mang lại.