Những thành tựu của công nghệ tế bào gốc đã mở ra kỷ nguyên mới trong y học tái tạo. Liệu pháp tế bào gốc đang dần chứng tỏ khả năng trong điều trị thay thế và phục hồi mô – tế bào trong cơ thể. Vậy các thành tựu công nghệ tế bào gốc gồm những gì điển hình?
Công nghệ tế bào gốc được xem là một trong những bước tiến mang tính cách mạng của y học hiện đại. Với khả năng tái tạo, thay thế hoặc phục hồi các mô và tế bào bị tổn thương, tế bào gốc đã mở ra cánh cửa hy vọng mới trong điều trị các bệnh mạn tính, rối loạn di truyền và tổn thương thần kinh…
Trong thập kỷ qua, thế giới đã chứng kiến nhiều thành tựu nổi bật của công nghệ tế bào gốc trong cả nghiên cứu và ứng dụng lâm sàng, từ việc hỗ trợ điều trị tự kỷ ở trẻ em, đến phục hồi tổn thương do bại não sau viêm não, và thậm chí là góp phần giúp phục hồi phần nào khả năng vận động ở người bị liệt. Một số thành tựu của công nghệ tế bào gốc đang được nghiên cứu, thử nghiệm hay ứng dụng lâm sàng có thể kể đến gồm:
Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) ảnh hưởng đến hàng triệu trẻ em trên toàn thế giới, với các triệu chứng chính là suy giảm kỹ năng giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi lặp lại. Hiện nay chưa có phương pháp điều trị dứt điểm, nhưng các nghiên cứu về tế bào gốc gần đây đã cho thấy tiềm năng trong việc giảm viêm thần kinh và cải thiện kết nối tế bào não. Một số thành tựu nổi bật phải kể đến như:
Bại não do viêm não là tình trạng tổn thương trung khu vận động trong não, xảy ra sau viêm não do virus hoặc vi khuẩn. Các phương pháp điều trị hiện nay chủ yếu tập trung vào phục hồi chức năng, liệu pháp tế bào gốc đang mang lại hy vọng phục hồi mô não bị tổn thương.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng tế bào gốc từ tủy xương tự thân hoặc tế bào gốc trung mô từ máu cuống rốn để nghiên cứu, thử nghiệm, điều trị cho một số trường hợp trẻ mắc bại não. Kết quả cho thấy, tế bào gốc có thể kích thích tái tạo thần kinh, cải thiện bao myelin và tăng khả năng liên kết synapse.
Một phân tích tổng hợp năm 2020 cho thấy, bệnh nhân bại não được điều trị bằng tế bào gốc có cải thiện rõ rệt về vận động thô so với các phương pháp truyền thống. Đây là một trong những thành tựu của công nghệ tế bào gốc nổi bật, có thể vẫn cần tiếp tục được nghiên cứu, thử nghiệm ứng dụng.
Trước đây, liệt do tổn thương tủy sống hoặc các bệnh lý thần kinh được coi là bệnh lý không thể phục hồi. Các đột phá từ tế bào gốc có thể thay đổi quan điểm này khi cho thấy khả năng tái tạo dây thần kinh và phục hồi vận động:
Nhược cơ (myasthenia gravis) là một bệnh tự miễn hiếm gặp, đặc trưng bởi sự yếu cơ tiến triển, đặc biệt là các cơ điều khiển mắt, mặt và nuốt. Các nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng, phương pháp cấy ghép tế bào gốc CD34+ (loại tế bào gốc tạo máu có khả năng điều chỉnh hệ miễn dịch) mang lại hiệu quả tích cực trong việc làm giảm triệu chứng và duy trì bệnh ổn định.
Một nghiên cứu tại Trung Quốc (2020) sử dụng tế bào gốc CD34+ tự thân để điều trị nhược cơ kháng thuốc cho thấy cải thiện đáng kể về sức cơ và thời gian tái phát. Cơ chế chính của phương pháp này là thiết lập lại hệ miễn dịch, ngăn ngừa tế bào miễn dịch tấn công nhầm vào hệ thần kinh cơ.
Các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp hay đa xơ cứng gây tổn thương toàn thân do hệ miễn dịch rối loạn chức năng. Hiện nay, liệu pháp tế bào gốc trung mô (MSCs) đang được nghiên cứu và ứng dụng với tiềm năng phục hồi cân bằng miễn dịch một cách tự nhiên và an toàn.
Nghiên cứu của Đại học Yale (Hoa Kỳ) đã chứng minh rằng tế bào gốc MSC có thể ức chế phản ứng viêm, giảm triệu chứng đau và hạn chế tổn thương cơ quan ở bệnh nhân lupus. Liệu pháp tế bào gốc cho bệnh viêm khớp dạng thấp giúp giảm phụ thuộc thuốc corticoid, hạn chế tác dụng phụ dài hạn.
Công nghệ tế bào gốc đã mang lại những bước đột phá trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản. Với những cặp vợ chồng vô sinh, đặc biệt là do suy buồng trứng sớm hoặc chất lượng tinh trùng kém, tế bào gốc được kỳ vọng là giải pháp dài hạn giúp cải thiện khả năng sinh sản tự nhiên.
Ở Nhật Bản, các nhà khoa học đã tạo ra trứng nhân tạo từ tế bào gốc iPS, mở ra hy vọng cho phụ nữ không còn trứng. Các nghiên cứu tại Trung Quốc và Ấn Độ cũng đang thử nghiệm tế bào gốc mô mỡ để phục hồi chức năng buồng trứng ở những trường hợp bị suy buồng trứng sớm.
Lưu ý: Tất cả các phương pháp ứng dụng tế bào gốc trong điều trị bệnh đều cần trải qua nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng và ứng dụng thực tiễn, cần được cấp phép và đảm bảo quy định pháp lý tại từng quốc gia.
Không chỉ dừng lại ở các bệnh thần kinh, tự miễn và sinh sản, công nghệ tế bào gốc còn được kỳ vọng sẽ được nghiên cứu, góp phần điều trị nhiều bệnh lý nguy hiểm khác trong tương lai, như: (1)
Lưu trữ tế bào gốc từ mô và máu cuống rốn là giải pháp chủ động bảo vệ sức khỏe lâu dài. Đây là nguồn tế bào gốc non, lành tính và giàu khả năng tái tạo:
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Những thành tựu của công nghệ tế bào gốc kể trên minh chứng cho bước tiến của y học trong vấn đề điều trị các bệnh lý hiểm nghèo. Tuy nhiên, quá trình ứng dụng cần được nghiên cứu, thử nghiệm khoa học, đảm bảo chuyên môn và được cấp phép thực hiện bởi cơ quan có thẩm quyền tại từng quốc gia.
