Mổ tạo hình niệu quản khi nào nên lựa chọn? Ưu và nhược điểm

Mổ tạo hình niệu quản là kỹ thuật sửa chữa hoặc tái tạo niệu quản – ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang. Đây là phương pháp điều trị gần như là duy nhất cho các trường hợp bị hẹp niệu quản bẩm sinh hoặc mắc phải, phẫu thuật phức tạp và đòi hỏi cao về kỹ thuật, kinh nghiệm của bác sĩ. Tìm hiểu thêm thông tin về mổ tạo hình niệu quản thông qua những chia sẻ từ bác sĩ CKI Phan Huỳnh Tiến Đạt, khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM trong bài viết bên dưới.

Mổ tạo hình niệu quản là gì?

Mổ tạo hình niệu quản là thủ thuật ngoại khoa nhằm sửa chữa hoặc tái tạo lại cấu trúc niệu quản, ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang khi bị hẹp, dị dạng, tổn thương do sỏi, chấn thương, nhiễm trùng hoặc bẩm sinh. Phẫu thuật giúp phục hồi lưu thông nước tiểu, ngăn ngừa ứ nước thận, nhiễm trùng tái phát và bảo vệ chức năng thận lâu dài. Tùy tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định mổ mở, mổ nội soi hoặc robot hỗ trợ để đảm bảo kết quả tối ưu và ít xâm lấn.

Có 2 loại phẫu thuật tạo hình niệu quản đang được áp dụng, gồm: (1)

• Mổ nội soi tạo hình niệu quản: bác sĩ phẫu thuật thực hiện một số vết cắt nhỏ trong bụng. Các dụng cụ nội soi được đưa vào cơ thể người bệnh thông qua những vết mổ này. Camera từ thiết bị nội soi sẽ gửi hình ảnh từ bên trong bụng đến màn hình video. Các công cụ phẫu thuật được đặt thông qua các vết mổ khác. Ngoài ra, bác sĩ phẫu thuật có thể sử dụng 1 phương pháp là phẫu thuật nội soi robot. Hệ thống robot giúp phẫu thuật tạo hình niệu quản chính xác hơn, giúp các chuyển động tay của bác sĩ phẫu thuật ổn định hơn. Đối với phẫu thuật tạo hình niệu quản bằng robot, bác sĩ sẽ thực hiện các vết mổ rất nhỏ, dụng cụ phẫu thuật được gắn vào cánh tay robot. Bác sĩ phẫu thuật điều khiển cánh tay robot bằng máy tính để thực hiện tạo hình niệu quản.
• Mổ mở tạo hình niệu quản: bác sĩ sẽ thực hiện 1 vết mổ lớn hơn ở bên cạnh xương sườn hoặc bụng. Phẫu thuật tạo hình niệu quản được thực hiện thông qua vết mổ lớn hơn này.

Thông thường, phẫu thuật nội soi, ít xâm lấn sẽ được ưu tiên lựa chọn trong mổ tạo hình niệu quản. Nhưng trong các trường hợp rất hiếm, bác sĩ phẫu thuật có thể bắt đầu phẫu thuật bằng nội soi, nhưng phải thay đổi thành phẫu thuật mở vì lý do an toàn. Người bệnh sẽ được bác sĩ trao đổi về các vấn đề an toàn, quy trình, hiệu quả điều trị của phương pháp từng phương pháp.

Mổ tạo hình niệu quản có nên lựa chọn?

Mổ tạo hình niệu quản là phẫu thuật để sửa chữa niệu quản, nên được sử dụng khi bị chấn thương, có mô sẹo gây hẹp niệu quản nghiêm trọng, gây ra các triệu chứng hoặc biến chứng đáng kể. Mổ tạo hình niệu quản thường được chỉ định khi các phương pháp điều trị ít xâm lấn hơn như đặt stent JJ niệu quản thất bại, khi niệu quản bị hẹp 1 đoạn dài hoặc hẹp niệu quản phức tạp.

Quyết định có nên lựa chọn mổ tạo hình niệu quản hay không cần dựa trên chỉ định của các bác sĩ tiết niệu, bác sĩ cần xem xét dựa trên việc hẹp niệu quản nghiêm trọng ở mức độ nào? địa điểm khúc hẹp ở đâu trên niệu quản? và tình trạng cụ thể của người bệnh.

Chỉ định và chống chỉ định phương pháp tạo hình niệu quản

Phương pháp tạo hình niệu quản được chỉ định và chống chỉ định trong các trường hợp sau:

1. Chỉ định

Chỉ định phẫu thuật tạo hình niệu quản cho các trường hợp sau:

• Hẹp niệu quản: hẹp hoặc tắc niệu quản do sẹo, chấn thương hoặc dị tật bẩm sinh.
• Tái tạo sau chấn thương hoặc phẫu thuật: sửa chữa niệu quản sau chấn thương hoặc di chứng do các thủ thuật phẫu thuật trước đó.
• Hẹp niệu quản đoạn dài: hẹp không thể xử lý bằng các kỹ thuật ít xâm lấn hơn như đặt stent JJ niệu quản.

2. Chống chỉ định

Chống chỉ định phẫu thuật tạo hình niệu quản cho các trường hợp sau:

• Bệnh đường tiết niệu dưới nghiêm trọng: các tình trạng ảnh hưởng đến bàng quang hoặc niệu đạo có thể làm phức tạp phẫu thuật niệu quản.
• Rối loạn chức năng thận: chức năng thận kém có thể làm tăng nguy cơ biến chứng.
• Hẹp niệu đạo không được điều trị: hẹp niệu đạo cần được giải quyết trước khi có thể thực hiện phẫu thuật niệu quản.
• Bệnh nền tiến triển: các tình trạng không được kiểm soát như bệnh tim mạch có thể làm tăng nguy cơ phẫu thuật.
• Nhiễm trùng: nhiễm trùng ở bất kỳ vị trí nào trong đường tiết niệu đang hoạt động có thể làm phức tạp quá trình phẫu thuật.
• Xạ trị niêm mạc miệng (nếu sử dụng BMG): xạ trị có thể ảnh hưởng đến khả năng “sống” của các mảnh ghép trong điều trị hẹp niệu quản, tăng khả năng tự đào thải, dẫn đến phẫu thuật tạo hình niệu quản thất bại.

Phẫu thuật tạo hình niệu quản có nguy hiểm không?

Phẫu thuật tạo hình niệu quản không nguy hiểm vì được thực hiện trong điều kiện an toàn, bác sĩ có chuyên môn, kinh nghiệm trực tiếp thực hiện. Tuy nhiên, phẫu thuật tạo hình niệu quản cũng có tồn tại một vài rủi ro, bao gồm:

• Rủi ro trong quá trình gây mê.
• Nguy cơ nhiễm trùng có thể xảy ra đối với bất kỳ phẫu thuật nào.
• Rò rỉ nước tiểu từ niệu quản hoặc bàng quang.
• Chảy máu (có thể cần truyền máu).
• Hẹp niệu quản tái phát sau điều trị.
• Chấn thương thận.
• Huyết khối tĩnh mạch (cục máu đông) hiếm gặp nhưng nguy hiểm.

Nhìn chung, các rủi ro trong phẫu thuật tạo hình niệu quản có thể được kiểm soát bằng kinh nghiệm và kỹ thuật của các bác sĩ tham gia phẫu thuật.

Quy trình phẫu thuật tạo hình niệu quản

Phẫu thuật tạo hình niệu quản có thể kéo dài từ 2 – 4 giờ và người bệnh cần nằm viện trong 1 – 3 ngày để theo dõi. Quy trình phẫu thuật tạo hình niệu quản diễn ra như sau:

1. Chuẩn bị trước phẫu thuật:

• Thiết lập đường truyền tĩnh mạch (IV) vào tĩnh mạch ở cánh tay hoặc bàn tay. Đường truyền này truyền dịch và thuốc mê, thuốc kháng sinh.
• Người bệnh có thể được dùng thuốc để ngăn ngừa cục máu đông.
• Tiếp theo, người bệnh sẽ được gây mê toàn thân và đặt ống thở vào vào cổ họng để giúp người bệnh hô hấp trong suốt quá trình phẫu thuật (gây mê nội khí quản).
• Ngoài ra, người bệnh có thể được gây tê ngoài màng cứng để giúp kiểm soát cơn đau sau phẫu thuật.
• Một ống mỏng (ống thông tiểu) được đưa vào bàng quang qua niệu đạo. Ống này sẽ dẫn lưu nước tiểu trong quá trình phẫu thuật và trong thời gian hồi phục sau đó.

2. Trong quá trình phẫu thuật:

• Bác sĩ tiến hành rạch các vết mổ trên bụng hoặc hông để đưa dụng cụ nội soi vào. Khi tiếp cận đoạn niệu quản bị hẹp, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ phần này. Nếu cắt bỏ 1 phần lớn, mô tự thân sẽ được sử dụng để sửa chữa niệu quản. Mô này được lấy từ 1 phần khác của cơ thể, như bàng quang hoặc ruột thừa. Các đầu cắt của niệu quản sau đó được khâu lại với nhau. Những mũi khâu này sẽ tự tiêu theo thời gian.
• Một ống dài, mềm dẻo gọi là stent JJ được đưa vào niệu quản, đi từ thận vào bàng quang. Nó được giữ nguyên tại chỗ trong 4 – 6 tuần sau phẫu thuật để giúp nước tiểu lưu thông mà không ảnh hưởng đến đoạn niệu quản vừa tạo hình trong quá trình lành lại.
• Khi phẫu thuật xong, trừ stent JJ, tất cả các dụng cụ đều được lấy ra. Vết rạch được khâu lại bằng chỉ khâu, ghim bấm, keo phẫu thuật hoặc băng phẫu thuật. Một hoặc nhiều ống (ống dẫn lưu) có thể được đặt gần các vết rạch để dẫn lưu dịch có thể tích tụ sau phẫu thuật, giảm nguy cơ nhiễm trùng.

3. Phục hồi trong bệnh viện:

• Sau khi phẫu thuật, người bệnh sẽ được đưa về phòng hồi tỉnh để thoát mê và theo dõi chặt chẽ sau phẫu thuật. Người bệnh có thể cảm thấy buồn ngủ và buồn nôn, cổ họng bị đau lúc đầu. Khi người bệnh đã tỉnh táo và ổn định sẽ được đưa đến phòng nội trú. Trong khi ở trong bệnh viện:
• Người bệnh sẽ được dùng thuốc để kiểm soát cơn đau. Cần cho bác sĩ biết nếu cơn đau không được kiểm soát khi dùng thuốc.
• Ống thông tiểu được đặt trong niệu đạo có thể sẽ được rút ra trước khi xuất viện. Trường hợp cần phải đặt ống thông tiểu sau khi xuất viện, người bệnh sẽ được hướng dẫn cách vệ sinh, chăm sóc ống thông để tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Yếu tố ảnh hưởng kết quả tạo hình niệu quản

Yếu tố ảnh hưởng kết quả tạo hình niệu quản bao gồm:

• Chiều dài của đoạn niệu quản bị hẹp.
• Vị trí của khu vực hẹp niệu quản là ở đoạn nào, trên, giữa hay niệu quản dưới.
• Kỹ thuật phẫu thuật được sử dụng, như mổ nội soi hay mổ mở.
• Độ tuổi của người bệnh.
• Các điều kiện tồn tại từ trước như bệnh tiểu đường.

Ưu và nhược điểm của khi lựa chọn mổ tạo hình niệu quản

Mổ tạo hình niệu quản giúp sửa chữa hoặc khắc phục tình trạng hẹp niệu quản, mang lại lợi thế trong việc giải quyết các đoạn hẹp trong lòng niệu quản và cải thiện diện tích đường dẫn nước tiểu. Song song với lợi ích, ưu điểm, phương pháp phẫu thuật nào cũng tồn tại nhược điểm, rủi ro cũng như biến chứng tiềm ẩn và tái phát lâu dài.

1. Ưu điểm

Ưu điểm khi lựa chọn mổ tạo hình niệu quản bao gồm:

• Cải thiện chức năng đường tiết niệu: tạo hình niệu quản nhằm mục đích phục hồi chức năng tiết niệu bằng cách sửa chữa hoặc thay thế niệu quản, cho phép nước tiểu chảy tự do từ thận đến bàng quang, giúp cải thiện triệu chứng và chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
• Giải quyết tình trạng hẹp niệu quản: phẫu thuật tạo hình niệu quản đặc biệt hiệu quả trong điều trị hẹp niệu quản do mô sẹo hoặc mô thừa bên trong lòng niệu quản gây ra.
• Hiệu quả đối với tình trạng hẹp tái phát: phẫu thuật thường là phương pháp điều trị được ưu tiên đối với tình trạng hẹp niệu quản tái phát, vì nó có thể giải quyết vấn đề cơ bản về sẹo và tổn thương mô.

2. Nhược điểm

Song song với ưu điểm, mổ tạo hình niệu quản cũng tồn tại một số nhược điểm nhất định, bao gồm:

• Tiềm ẩn biến chứng: phẫu thuật tạo hình niệu quản cũng có nguy cơ biến chứng, như chảy máu, nhiễm trùng và tổn thương tiềm ẩn cho các cấu trúc lân cận như dây thần kinh hoặc động mạch, thận.
• Tái phát: khả năng hẹp niệu quản tái phát sau phẫu thuật, có khả năng cần phải thực hiện thêm các thủ thuật để giải quyết vấn đề.
• Chảy máu và nhiễm trùng: tương tự bất kỳ ca phẫu thuật nào, phẫu thuật tạo hình niệu quản có nguy cơ chảy máu và nhiễm trùng, có khả năng cần can thiệp y tế thêm.
• Biến chứng tiết niệu: có thể bao gồm rò rỉ nước tiểu từ niệu quản hoặc bàng quang, dẫn đến cần phải dẫn lưu hoặc phẫu thuật thêm.
• Tổn thương thận: trong một số trường hợp, phẫu thuật hoặc tình trạng cơ bản gây hẹp có thể dẫn đến tổn thương thận.
• Cục máu đông: việc hình thành cục máu đông có thể là nguy cơ, cần phải điều trị để ngăn ngừa biến chứng.

3. Tác dụng phụ có thể gặp

Các tác dụng phụ có thể xảy ra sau khi phẫu thuật niệu quản (tái tạo niệu quản) bao gồm chảy máu, nhiễm trùng, rò rỉ nước tiểu, hẹp niệu quản tái phát và tổn thương thận. Trong các trường hợp hiếm hoi, rối loạn cương dương hoặc bí tiểu cũng có thể xảy ra. Ngoài ra, có nguy cơ tái phát vấn đề ban đầu hoặc nhu cầu về các thủ tục tiếp theo cũng có khả năng xuất hiện.

Cần lưu ý gì trước và sau khi thực hiện phương pháp

1. Trước khi thực hiện

Trước khi mổ tạo hình niệu quản, người bệnh cần lưu ý phải ngừng sử dụng các loại thuốc có tác dụng làm loãng máu và kiêng ăn hoặc uống sau nửa đêm. Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ có thể cần dặn dò người bệnh thực hiện nhiều điều hơn trước khi phẫu thuật tạo hình niệu quản. Người bệnh cần tuân thủ các chỉ định này để chuẩn bị tốt nhất cho phẫu thuật.

2. Sau khi thực hiện

Sau khi phẫu thuật tạo hình niệu quản, người bệnh cần phải hạn chế hoạt động, đặc biệt là tập thể dục nặng hoặc các công việc lao động vất vả, trong ít nhất 2 tuần hoặc cho đến khi ống thông được gỡ bỏ. Người bệnh cũng cần chăm sóc ống thông, uống nhiều nước và làm theo hướng dẫn của bác sĩ về chăm sóc vết thương. Tái khám theo lịch hẹn để bác sĩ theo dõi quá trình hồi phục sau phẫu thuật.

Chi phí phẫu thuật tạo hình niệu quản có đắt không?

Chi phí phẫu thuật tạo hình niệu quản dao động từ 3.000.000 – 10.000.000 đồng/ca. Chi phí điều trị có thể được BHYT thanh toán theo luật định hoặc được bảo hiểm cá nhân thanh toán theo hợp đồng. Chi phí mổ tạo hình niệu quản trên chỉ mang tính chất tham khảo, được cập nhật tháng 04.2025, sẽ thay đổi theo thời gian và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác. Người bệnh nên liên hệ trực tiếp với cơ sở y tế để được tư vấn cụ thể, phù hợp với tình trạng bệnh.

Ở đâu thực hiện phẫu thuật tạo hình niệu quản an toàn và uy tín?

Thực hiện phẫu thuật tạo hình niệu quản an toàn và uy tín ở khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM. Tại đây có đội ngũ bác sĩ là những chuyên gia hàng đầu trong phẫu thuật tạo hình niệu quản ít xâm lấn, phẫu thuật tạo hình niệu quản, phòng mổ vô trùng theo tiêu chuẩn quốc tế, đội ngũ bác sĩ là những chuyên gia đầu ngành trong giải phẫu đường tiết niệu.

Hiện, BVĐK Tâm Anh đã và đang áp dụng thành công ứng dụng robot Da Vinci Xi trong điều trị bệnh đường tiết niệu và phẫu thuật tạo hình niệu quản. Phương pháp này ít xâm lấn, độ chính xác cao, bảo tồn các mạch máu và tránh làm tổn thương các cơ quan lân cận, giúp người bệnh phục hồi nhanh hơn, giảm thiểu nguy cơ biến chứng hậu phẫu thuật.

Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu thêm về mổ tạo hình niệu quản khi nào nên lựa chọn, cũng như ưu – nhược điểm của phương pháp điều trị này.