Tắm sau khi ăn đột quỵ nguyên nhân do đâu? Dấu hiệu và cách xử lý

Tắm sau khi ăn đột quỵ (tắm sau khi ăn bị đột quỵ) là vấn đề khiến nhiều người quan tâm, thắc mắc. Vậy, thực hư vấn đề này ra sao? Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết sớm là gì?

Sự thật tắm sau khi ăn có gây đột quỵ không?

Nhiều trường hợp có thể bị đột quỵ sau khi ăn và tắm, có thể có yếu tố liên quan hoặc ngẫu nhiên. Trên thực tế, việc tắm ngay sau bữa ăn không phải là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến đột quỵ, mà ảnh hưởng gián tiếp thông qua các vấn đề sức khỏe có sẵn, đặc biệt là ở những người có bệnh lý nền, từ đó góp phần gây ra cơn đột quỵ.

Về mặt bản chất, hiện tượng tắm sau khi ăn đột quỵ không phải là điều có thể xảy ra với người khỏe mạnh. Nhưng việc này có thể trở thành yếu tố nguy cơ đối với những người mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, béo phì, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, bệnh mạch máu não… Tình trạng có thể xảy ra ở những người chưa biết mình mắc bệnh nền và chủ quan không thăm khám sức khỏe định kỳ.

Nguyên nhân tắm sau khi ăn đột quỵ

Nguyên nhân tắm sau khi ăn đột quỵ chủ yếu đến từ sự thay đổi đột ngột trong lưu lượng máu đến não khi tắm sau bữa ăn. Có thể bao gồm:

1. Trường hợp tắm nước lạnh

Khi mới tiếp xúc với nước lạnh:

• Cơ thể kích hoạt phản xạ co mạch (vasoconstriction) làm mạch máu ngoại vi thu nhỏ lại để giữ nhiệt cho cơ thể. Điều này khiến máu bị dồn vào các cơ quan khác, bao gồm tim và não. (1)
• Lúc này, nếu mạch máu não có cấu trúc bất thường (dị dạng), thành mạch yếu có thể dễ bị vỡ, gây đột quỵ do xuất huyết não. Ngược lại, nếu trên đường đi của máu bị cản trở bởi khối máu đông, mảng xơ vữa gây hẹp hoặc chặn đứng dòng chảy, não có thể thiếu oxy, dẫn đến đột quỵ do tắc mạch.

Khi tiếp xúc với nước lạnh lâu:

• Cơ thể sẽ cố gắng thích nghi bằng cách kích hoạt phản xạ giãn mạch (vasodilation) để gia tăng tuần hoàn máu trở lại da, nhằm bảo vệ mô khỏi bị tổn thương do lạnh kéo dài. (2)
• Lúc này, sự dao động mạnh giữa hai trạng thái co mạch – giãn mạch sẽ làm giảm huyết áp đột ngột, có thể gây chóng mặt, ngất xỉu hoặc thiếu máu não thoáng qua, đặc biệt ở người có bệnh lý nền, từ đó làm tăng nguy cơ tắm sau khi ăn đột quỵ.

2. Trường hợp tắm nước nóng

Ngược lại với nước lạnh, tắm nước nóng khiến mạch máu ngoại vi giãn nở ngay lập tức, làm tăng lưu lượng máu đến da và tứ chi để giúp cơ thể tỏa nhiệt. Điều này khiến lượng máu cung cấp cho não bị suy giảm đột ngột, dẫn đến tụt huyết áp, thiếu máu não thoáng qua, góp phần gây đột quỵ (nếu đi kèm với sự hiện diện của cục máu đông, mảng xơ vữa hoặc bất thường trong hình dạng của mạch máu não).

Ai có nguy cơ đột quỵ khi tắm?

Không phải ai cũng gặp nguy hiểm khi tắm thiếu khoa học, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao bị đột quỵ cao hơn, đặc biệt nếu tắm sai cách, gồm:

• Người cao tuổi: Hệ tim mạch kém thích nghi với sự thay đổi nhiệt độ, dễ bị tụt huyết áp hoặc thiếu máu não khi tắm nước quá nóng hoặc lạnh.
• Người có bệnh tim mạch, huyết áp: Sự thay đổi đột ngột trong tuần hoàn máu khi tắm có thể gây co thắt mạch máu hoặc rối loạn nhịp tim, làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Người có tiền sử đột quỵ hoặc thiếu máu não thoáng qua: Việc tắm sai thời điểm hoặc nước quá nóng hay quá lạnh có thể kích thích cơn đột quỵ tái phát.
• Người không có thói quen khám sức khỏe định kỳ: Bệnh tim mạch, huyết áp cao hay rối loạn tuần hoàn có thể tiến triển âm thầm. Nếu không kiểm tra thường xuyên, nguy cơ tắm sau khi ăn đột quỵ sẽ không được phát hiện và ngăn chặn kịp thời.

Dấu hiệu đột quỵ do tắm sau khi ăn

Đột quỵ nói chung có thể xảy ra mà không có dấu hiệu cảnh báo sớm, khiến người bệnh đột ngột ngã quỵ, bất tỉnh, đặc biệt nguy hiểm khi tắm trong tư thế đứng. Trên thực tế, tùy theo mức độ và nguyên nhân gây bệnh mà dấu hiệu cảnh báo đột quỵ có thể khác nhau, trong đó bao gồm:

• Chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn: Do lưu lượng máu lên não giảm, gây mất thăng bằng.
• Tê yếu đột ngột ở mặt, tay hoặc chân: Do vùng não kiểm soát vận động bị tổn thương, thường gây yếu / liệt ở một bên cơ thể.
• Nói khó, mất khả năng giao tiếp tạm thời: Đột quỵ có thể ảnh hưởng đến trung khu ngôn ngữ trong não, khiến người bệnh khó diễn đạt hoặc không hiểu lời nói.
• Đau đầu dữ dội, mất thăng bằng, bất tỉnh: Đây là dấu hiệu đột quỵ nguy hiểm, do tắc mạch máu não hoặc xuất huyết não, cần được cấp cứu càng sớm càng tốt.

Cách xử trí khi có biểu hiện bị đột quỵ do tắm sau khi ăn

Nếu phát hiện có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến tắm sau khi ăn đột quỵ, người dân cần khẩn trương gọi cấp cứu 115 hoặc bệnh viện gần nhất có chuyên khoa cấp cứu đột quỵ, chẳng hạn như Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, thông qua hotline 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội) hoặc 028 7102 6789 – 093 180 6858 (TP.HCM).

Sau khi gọi cấp cứu, cần tiến hành sơ cứu đúng cách để giúp người bệnh ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Các cách thực hiện gồm:

• Nới lỏng cổ áo, đặt người bệnh nằm nghiêng 45 độ để giữ đường thở thông thoáng.
• Không tự ý cho người bị đột quỵ uống thuốc hoặc ăn uống.
• Dùng khăn sạch quấn quanh ngón tay rồi nhẹ nhàng lau hết đờm, dãi trong miệng. Nếu người bệnh lên cơn co giật, có thể dùng đũa bọc vải đặt ngang răng để tránh tình trạng cắn vào lưỡi.
• Ghi lại thời gian xuất hiện triệu chứng, đặc điểm của các triệu chứng cùng danh sách thuốc mà người bệnh đang sử dụng (nếu có). Những thông tin này sẽ giúp bác sĩ đánh giá tình trạng chính xác hơn, hỗ trợ quá trình điều trị hiệu quả.

Sau ăn bao lâu thì có thể đi tắm để bảo vệ sức khỏe?

Để giảm nguy cơ tắm sau khi ăn đột quỵ, các chuyên gia khuyến nghị nên đợi ít nhất 30 – 60 phút sau bữa ăn rồi mới tắm. Thời gian này giúp cơ thể hoàn thành bước đầu của quá trình tiêu hóa, hạn chế rối loạn tuần hoàn máu khi tắm. Đồng thời, mỗi người cần tắm đúng cách, an toàn cho sức khỏe.

Hướng dẫn tắm đúng cách, tránh nguy cơ đột quỵ

Để hạn chế nguy cơ tắm sau khi ăn đột quỵ, mỗi người cần lưu ý đến các vấn đề sau:

• Chọn nhiệt độ nước phù hợp: Tránh tắm nước quá lạnh vì có thể gây co mạch đột ngột, làm tăng huyết áp, hoặc nước quá nóng khiến giãn mạch quá mức, gây tụt huyết áp. Nước ấm khoảng 37-40°C là lý tưởng để duy trì tuần hoàn ổn định.
• Làm ướt từ chân lên đầu: Việc dội nước đột ngột lên đầu có thể làm thay đổi huyết áp nhanh chóng, gây chóng mặt hoặc thiếu máu não. Làm ướt một cách chậm rãi từ chân lên đầu giúp cơ thể thích nghi dần với nhiệt độ nước.
• Không tắm quá lâu: Ở trong nước quá lâu có thể làm huyết áp hạ thấp, gây cảm giác mệt mỏi hoặc choáng váng. Đặc biệt, những người có tiền sử tắm sau khi ăn đột quỵ cần hạn chế tắm quá 15 – 20 phút.
• Lau khô ngay sau khi tắm, đặc biệt là phần đầu: Nhiệt độ cơ thể có thể giảm nhanh sau khi tắm, làm tăng nguy cơ cảm lạnh hoặc rối loạn tuần hoàn. Lau khô nhanh giúp duy trì thân nhiệt ổn định, tránh tác động tiêu cực đến hệ tuần hoàn.

Nếu có nhu cầu đặt lịch thăm khám sức khỏe và tầm soát đột quỵ tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, dù không phải ai cũng gặp nguy hiểm, nhưng tắm sau khi ăn đột quỵ vẫn là rủi ro tiềm ẩn, đặc biệt ở người cao tuổi, người mắc bệnh tim mạch hoặc huyết áp không ổn định. Để hạn chế nguy cơ này, mỗi người nên thực hiện tắm khoa học, an toàn, thăm khám sức khỏe định kỳ, theo dõi huyết áp và kiểm tra tim mạch để chủ động phòng ngừa và can thiệp kịp thời.