Sỏi niệu quản có nguy hiểm không? 12 biến chứng nguy hiểm

Nhiều người bệnh lo lắng liệu sỏi niệu quản có nguy hiểm không. Thực tế cho thấy, tình trạng này có nguy cơ để lại rất nhiều biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe, điển hình như: áp xe thận, bệnh thận mãn tính, sẹo niệu quản… đe dọa trực tiếp đến sức khỏe. Do đó, việc phát hiện kịp thời và điều trị đúng cách ngay từ ban đầu là thực sự cần thiết và quan trọng.

Tổng quan về sỏi niệu quản

Niệu quản là cơ quan thực hiện chức năng vận chuyển nước tiểu từ thận đến bàng quang (mỗi niệu quản nối với một quả thận). Sỏi niệu quản là tinh thể rắn có hình dạng bất thường, bị mắc kẹt ở một trong hai niệu quản do quá trình tích tụ muối và khoáng chất.

Sỏi có thể xuất hiện ở niệu quản trái hoặc phải, gần điểm gốc hoặc xa hơn với kích thước từ 10 – 12 inch. Trong một số trường hợp, sỏi rất nhỏ và không thể quan sát bằng mắt thường. Điều này giúp quá trình di chuyển trong nước tiểu và tự đào thải ra ngoài diễn ra một cách thuận lợi hơn.

Ngược lại, nếu kích thước sỏi đủ lớn, dòng nước tiểu từ thận đến bàng quang sẽ bị tắc nghẽn, gây đau dữ dội. Nếu người bệnh không được điều trị kịp thời, tình trạng tiến triển nghiêm trọng sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm khác. (1)

1. Nguyên nhân

Sỏi niệu quản thường được hình thành trong thận trước khi di chuyển đến cơ quan này, xảy ra chủ yếu do sự kết tụ của các tinh thể trong nước tiểu, điển hình như: (2)

• Canxi: Sỏi niệu quản hình thành từ các tinh thể Canxi Oxalat là loại phổ biến nhất. Tác nhân hàng đầu là do mất nước hoặc chế độ ăn dư thừa Oxalat.
• Axit uric: Loại này hình thành khi nước tiểu chứa nhiều axit uric, thường gặp ở nam giới hoặc người mắc bệnh gút.
• Struvite: Những loại sỏi này thường liên quan đến chứng nhiễm trùng thận mãn tính, chủ yếu được phát hiện ở nữ giới bị nhiễm trùng đường tiết niệu thường xuyên.
• Cystin: Đây là loại sỏi ít phổ biến nhất, chủ yếu xuất hiện ở những người mắc chứng rối loạn di truyền Cystin niệu, xảy ra khi Cystine (một loại axit amin) rò rì từ thận vào nước tiểu.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi niệu quản bao gồm:

• Tiền sử sử gia đình: Người có bố mẹ hoặc anh chị em từng bị sỏi thận hoặc sỏi niệu quản.
• Thói quen không uống đủ nước: Cơ thể không được bổ sung đủ nước sẽ làm cô đặc nước tiểu, yêu cầu phải sản xuất một lượng nước tiểu lớn hơn để hòa tan muối, lâu dần dễ hình thành sỏi.
• Chế độ ăn: Chế đồ ăn nhiều Natri (muối), protein động vật, Oxalat, Vitamin C sẽ làm tăng nguy cơ hình thành sỏi, bao gồm: trà, socola, rau bina…
• Tác dụng phụ từ một số loại thuốc: Steroid, thuốc lợi tiểu, thuốc chống co giật, thuốc thông mũi…
• Vấn đề bệnh lý: Tắc nghẽn đường tiết niệu, viêm ruột, gút, cường cận giáp, béo phì…

2. Triệu chứng

Sỏi niệu quản có nguy hiểm không? Sỏi kích thước nhỏ có thể dễ dàng đi qua hệ thống tiết niệu và bài tiết ra ngoài theo nước tiểu mà không để lại bất kỳ triệu chứng nào. Ngược lại, sỏi kích thước lớn sẽ làm tắc nghẽn niệu quản, ống dẫn lưu của thận, gây ra các triệu chứng như:

• Đau dữ dội liên tục hoặc không liên tục ở lưng, vùng dưới xương sườn (sườn trên).
• Đau lan tỏa xuống vùng bụng dưới.
• Đau hoặc nóng rát khi đi tiểu.
• Buồn nôn.
• Nôn mửa.
• Nước tiểu có máu hoặc đổi màu (nâu, hồng, đỏ).
• Nước tiểu đục.
• Đi tiểu thường xuyên.
• Tiểu lắt nhắt.

Sỏi niệu quản có nguy hiểm không?

Sỏi niệu quản có nguy cơ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe nếu kích thước sỏi lớn và không được điều trị kịp thời. Tình trạng này phổ biến trên toàn cầu, đang đặt ra áp lực đáng kể cho hệ thống chăm sóc sức khỏe.

Tỷ lệ mắc bệnh ngày càng tăng, liên quan trực tiếp đến các vấn đề khác như: béo phì, đái tháo đường, tim mạch… Triệu chứng bệnh thường rất đau đớn, xuất hiện đột ngột và không có dấu hiệu báo trước. Nhiều trường hợp nghiêm trọng phải nhập viện để điều trị khẩn cấp nhằm tránh biến chứng nguy hiểm. (3)

12 biến chứng sỏi niệu quản nguy hiểm

Sỏi niệu quản có nguy hiểm không? Trong nhiều trường hợp, sỏi không tắc nghẽn vẫn có thể gây khó chịu đáng kể hoặc sỏi tắc nghẽn nhưng không có triệu chứng. Loại thứ hai thường xảy ra ở những người bị mất chức năng thận do tắc nghẽn mãn tính không điều trị. Tiểu máu do sỏi là dấu hiệu gây lo lắng nhiều nhất cho người bệnh nhưng hiếm khi nguy hiểm. Một số biến chứng nghiêm trọng của sỏi niệu quản bao gồm:

• Nhiễm trùng thận nghiêm trọng, dẫn đến suy giảm chức năng thận.
• Hẹp niệu quản.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Thận ứ nước dẫn đến Suy thận do tắc nghẽn lâu ngày.
• Vỡ đài thận (thoát mạch nước tiểu quanh thận do áp lực nội sọ cao).

Trong đó, thận ứ nước là biến chứng nguy hiểm nhất của sỏi niệu quản. Sự xuất hiện của nhiễm trùng gần nhu mô thận (nơi có nhiều mạch máu) dễ tiến triển nhanh chóng dẫn đến tử vong.

Sỏi niệu quản liên quan đến tắc nghẽn và nhiễm trùng đường tiết niệu trên cũng là một tình trạng cấp cứu y tế, cần được điều trị khẩn cấp. Các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra gồm: áp xe quanh thận, nhiễm trùng niệu và tử vong.

Nếu sỏi kẹt chặt, tắc nghẽn niệu quản hoàn toàn có thể xảy ra. Tình trạng này thường được chẩn đoán chính xác thông qua IVP và không thấy rõ khi chụp CT không cản quang. Người bệnh có hai quả thận khỏe mạnh có thể chịu đựng tắc niệu quản hoàn toàn 1 bên trong vòng vài ngày.

Chẩn đoán sỏi niệu quản như thế nào?

Sỏi niệu quản có nguy hiểm không? Tình trạng này rất nghiêm trọng, cần được thực hiện xét nghiệm chẩn đoán sớm để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp: (4)

• Xét nghiệm phân tích nước tiểu: Xét nghiệm nước tiểu được chỉ định thực hiện để phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng, cũng như kiểm tra nồng độ chất gây ra sỏi niệu quản trong nước tiểu.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp kiểm tra hiệu quả hoạt động của thận, tình trạng nhiễm trùng và các yếu tố gây sỏi niệu quản.
• Siêu âm: Siêu âm giúp phát hiện tình trạng tắc nghẽn trong niệu quản.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Phương pháp này giúp xác định kích thước, vị trí và độ cứng của sỏi niệu quản.

Điều trị sỏi niệu quản

Sỏi niệu quản kích thước nhỏ thường tự bài tiết ra ngoài cùng nước tiểu mà không cần can thiệp điều trị y tế. Người bệnh có thể cảm thấy hơi đau nhưng sẽ không nghiêm trọng nếu không bị sốt hay nhiễm trùng. Lúc này, giải pháp tốt nhất là uống nhiều nước. (5)

Tuy nhiên, sỏi kích thước lớn rất dễ mắc kẹt trong niệu quản, gây đau dữ dội và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Sỏi không thể tự đào thải ra ngoài mà cần can thiệp điều trị sớm để tránh biến chứng nguy hiểm. Một số biện pháp can thiệp thường được chỉ định bao gồm:

• Tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích: Thủ thuật này sử dụng sóng xung kích để phá vỡ viên sỏi thành những mảnh nhỏ nhằm giúp quá trình đào thải ra khỏi cơ thể diễn ra dễ dàng hơn.
• Nội soi niệu quản: Bác sĩ sẽ luôn một ống nội soi vào niệu đạo và đi lên niệu quản để quan sát sỏi. Sỏi được tán nhỏ bằng laser để đào thải ra ngoài.

Những câu hỏi liên quan về bệnh sỏi niệu quản

1. Sỏi niệu quản có phải mổ không?

Sỏi niệu quản kích thước nhỏ sẽ tự đào thải ra ngoài mà không cần can thiệp y tế. Người bệnh được chỉ định dùng thuốc giảm đau và uống từ 12 – 16 ly nước/ngày để hỗ trợ quá trình này. Trong trường hợp ngược lại, sỏi kích thước lớn sẽ trở thành mối đe dọa cho sức khỏe. Bác sĩ thường chỉ định phẫu thuật hoặc các thủ thuật xâm lấn tối thiểu để điều trị.

2. Sỏi niệu quản bao nhiêu thì phải mổ?

Hiệp hội Tiết niệu/Hiệp hội Nội tiết Hoa Kỳ năm 2016 và hướng dẫn của Hiệp hội Tiết niệu Châu Âu năm 2018 về hướng dẫn phẫu thuật sỏi niệu quản như sau: (6)

• Đối với sỏi niệu quản đoạn trên và giữa kích thước ≤10 mm: Thực hiện phẫu thuật nội soi hoặc tán sỏi bằng sóng xung kích.
• Đối với sỏi niệu quản đoạn trên và giữa kích thước >10 mm: Thực hiện phẫu thuật nội soi.
• Đối với tất cả sỏi niệu quản đoạn dưới: Thực hiện phẫu thuật nội soi hoặc điều trị nội khoa tống sỏi

Biện pháp phòng ngừa sỏi niệu quản

Ngoại trừ yếu tố di truyền, sỏi niệu quản hoàn toàn có thể được phòng ngừa hiệu quả thông qua các biện pháp sau:

• Uống nhiều nước: Thói quen tốt là uống khoảng 3 lít nước mỗi ngày. Điều này sẽ giúp làm tăng lượng nước tiểu để tránh cô đặc.
• Cắt giảm lượng muối và protein động vật trong chế độ ăn hàng ngày, đây là những tác nhân hàng đầu làm tăng nồng độ axit trong nước tiểu.
• Hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu oxalate.
• Cân bằng lượng Canxi trong chế độ ăn hàng ngày.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, bao gồm cả Vitamin C.

Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu của Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ các chuyên gia đầu ngành, Nội khoa và Ngoại khoa, giỏi chuyên môn, tận tâm.

Nhà giáo nhân dân GS.TS.BS Trần Quán Anh, Thầy thuốc ưu tú PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên là những cây đại thụ trong ngành Tiết niệu Thận học Việt Nam. Cùng với các tên tuổi Thầy thuốc ưu tú TS.BS Nguyễn Thế Trường, Thầy thuốc ưu tú BS.CKII Tạ Phương Dung, TS.BSCC Mai Thị Hiền, TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, TS.BS Từ Thành Trí Dũng, ThS.BS.CKI Nguyễn Đức Nhuận, BS.CKII Nguyễn Lê Tuyên, ThS.BS Nguyễn Tân Cương, BS.CKII Đinh Cẩm Tú, BS.CKII Ngô Đồng Dũng, BS.CKII Võ Thị Kim Thanh ThS.BS Tạ Ngọc Thạch, BS.CKI Phan Trường Nam…

Các chuyên gia, bác sĩ của Trung tâm luôn tự tin làm chủ những kỹ thuật mới nhất, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các bệnh lý về thận, đường tiết niệu, giúp người bệnh rút ngắn thời gian nằm viện, hạn chế nguy cơ tái phát, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Với hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại hàng đầu trong nước và khu vực; Phòng mổ đạt tiêu chuẩn quốc tế; Cùng với khu nội trú và dịch vụ cao cấp 5 sao… Trung tâm Tiết niệu Thận học nổi bật với các dịch vụ thăm khám, tầm soát và điều trị tất cả các bệnh lý đường tiết niệu. Từ các thường gặp cho đến các cuộc đại phẫu thuật kỹ thuật cao.

Có thể kể đến phẫu thuật nội soi sỏi thận, ghép thận, cắt bướu bảo tồn nhu mô thận; cắt thận tận gốc; cắt tuyến tiền liệt tận gốc; cắt toàn bộ bàng quang tạo hình bàng quang bằng ruột non; cắt tuyến thượng thận; tạo hình các dị tật đường tiết niệu… Chẩn đoán – điều trị nội khoa và ngoại khoa tất cả các bệnh lý.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách có thể đặt hẹn trực tuyến qua các cách sau đây:

Trên đây là tổng hợp tất cả các thông tin hữu ích giải đáp thắc mắc sỏi niệu quản có nguy hiểm không. Hy vọng với những chia sẻ này, người bệnh đã cập nhật thêm nhiều kiến thức bổ ích để chủ động phòng ngừa, phát hiện và điều trị kịp thời, nhằm tránh biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe.