Sau sinh mổ, cơ thể phụ nữ đặc biệt là tử cung cần thời gian hồi phục dài hơn. Việc mang thai trở lại quá sớm có thể gây ra nhiều bất lợi cho cả mẹ và trẻ, vì thế không ít chị em thắc mắc sinh mổ thì dùng biện pháp tránh thai nào tốt. Thấu hiểu điều này, BS.CKI Ừng Quốc Thường, Bác sĩ Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM đã có chia sẻ cụ thể trong bài viết dưới đây.
Nhiều phụ nữ sau sinh chủ quan rằng giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ sẽ không có khả năng mang thai. Mặc dù việc thụ thai khi đang cho con bú không dễ dàng như bình thường, nhưng quá trình này cũng không an toàn tuyệt đối, nghĩa là chị em vẫn có khả năng mang thai khi đang cho con bú.
Việc cho con bú hoàn toàn có thể ức chế rụng trứng, nhưng rụng trứng có thể xảy ra bất kỳ lúc nào sau 6 tuần, đặc biệt nếu trẻ bú giãn cữ hoặc mẹ có bổ sung sữa ngoài. Nếu không nuôi con bằng sữa mẹ, quá trình này có thể xảy ra ngay sau sinh vài tuần. Do đó, chị em không nên chủ quan dù chưa có kinh nguyệt trở lại.
Buồng trứng có thể giải phóng một quả trứng (rụng trứng) bất kỳ lúc nào trước khi chị em có kinh nguyệt trở lại. Ngay khi rụng trứng xảy ra, chị em đã có khả năng thụ thai. Thường rụng trứng xảy ra trước khi hành kinh 2 tuần, nghĩa là chị em có khả năng thụ thai trước khi có kinh nguyệt trở lại sau khi sinh.
Bác sĩ Quốc Thường cho biết, sinh mổ được xem là cuộc phẫu thuật lớn, cơ thể phụ nữ cần thời gian lâu hơn để hồi phục hoàn toàn. Vết sẹo mổ ở vùng bụng rất dễ tổn thương ở lần mang thai và sinh nở kế tiếp, do đó để đảm bảo an toàn, phụ nữ nên đợi một thời gian để vết sẹo mổ cũ lành lại hoàn toàn.
Theo WHO và ACOG, khoảng cách an toàn tối thiểu giữa hai lần mang thai là 18 tháng (tương đương 24 tháng giữa hai lần sinh), đặc biệt quan trọng ở phụ nữ sinh mổ để giảm nguy cơ vỡ tử cung và nhau cài răng lược, đều này đặc biệt đúng với sinh mổ vì vừa đủ để mẹ hồi phục hoàn toàn vết mổ, vừa đảm bảo cho sự phát triển của trẻ.
Nếu thời gian mang thai trở lại sau sinh mổ dưới 6 tháng, khi vết sẹo mổ chưa hoàn toàn liền lại có thể làm tăng nguy cơ tổn thương, vỡ tử cung. Một nghiên cứu năm 2010 cho thấy, tỷ lệ vỡ tử cung ở phụ nữ sinh mổ gần 5% ở những người có khoảng cách giữa hai lần sinh dưới 18 tháng, gần 2% ở những người chờ 18-23 tháng và chỉ hơn 1% ở những người chờ 24 tháng trở lên. Điều này có nghĩa nếu thời gian chờ sau khi sinh mổ càng lâu, nguy cơ gây tổn thương tử cung sẽ giảm đi.
Ngoài ra, khoảng cách giữa sinh mổ lần hai và lần một quá ngắn làm tăng các biến chứng trong thai kỳ như nhau cài răng lược hoặc phải cắt bỏ tử cung sau sinh. Vì thế, chị em cần chủ động tìm hiểu và áp dụng biện pháp tránh thai cho người sinh mổ để đảm bảo an toàn.
Nhìn chung phụ nữ sinh mổ được khuyến cáo nên đợi ít nhất 4-6 tuần sau sinh mới quan hệ tình dục, nhưng khoảng thời gian này có thể khác nhau ở mỗi người tùy theo tốc độ hồi phục cũng như cảm giác thoải mái, sẵn sàng cho việc quan hệ. Trước khi có ý định quan hệ tình dục trở lại, chị em nên tìm hiểu và áp dụng các biện pháp tránh thai cho phụ nữ sinh mổ để tránh mang thai trở lại quá sớm.
Có nhiều phương pháp khác nhau, mỗi phương pháp có thời gian áp dụng và chỉ định cũng như chống chỉ định riêng. Thông thường, chị em được hẹn tái khám sau sinh khoảng 4-6 tuần để được kiểm tra, đảm bảo cơ thể hồi phục tốt. Ở buổi thăm khám này, chị em có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cách ngừa thai phù hợp và an toàn.
Khi quyết định áp dụng các biện pháp tránh thai sau sinh, chị em cần cân nhắc những yếu tố sau:
Trong khi một số phương pháp có thể áp dụng ngay sau sinh, một số phương pháp khác lại có yêu cầu thời gian chờ nhất định. Chị em nên cân nhắc vấn đề này để lựa chọn phương pháp phù hợp.
Hầu hết các biện pháp ngừa thai cho phụ nữ sinh mổ là an toàn với người nuôi con bằng sữa mẹ. Tuy nhiên, vẫn có một số phương pháp không được khuyến cáo áp dụng trong vài tuần đầu khi cho con bú bởi tồn tại nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng và sự tiết sữa mẹ. Do đó, nếu có ý định nuôi con bằng sữa mẹ, chị em cần chú ý vấn đề này.
Có rất nhiều phương pháp và được chia thành tránh thai tạm thời và vĩnh viễn, ngoài ra ở giai đoạn hậu sản còn có phương pháp cho con bú vô kinh (Lactational Amenorrhea Method – LAM). Hiệu quả của các phương pháp này được tính bằng chỉ số Pearl (Pearl Index – PI), PI càng thấp nghĩa là hiệu quả ngừa thai càng cao.
Ví dụ:
Ngoài ra, chị em còn nên cân nhắc đến khả năng tài chính, sự chấp nhận và độ an toàn của từng phương pháp đối với từng trường hợp cụ thể. Tốt hơn hết, chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp phù hợp và an toàn nhất.
Chủ động tìm hiểu và áp dụng biện pháp phù hợp không chỉ giúp chị em tránh mang thai trở lại quá sớm, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm mà còn có nhiều thời gian chăm sóc thiên thần nhỏ vừa chào đời một cách tốt nhất. Dưới đây là các biện pháp mà chị em có thể tham khảo: (1)
Đây là phương pháp ngừa thai tự nhiên ở giai đoạn hậu sản, không tốn kém cũng như không gây tác dụng phụ dựa trên cơ chế không rụng trứng tự nhiên khi cơ thể phụ nữ có hoạt động nuôi con bằng sữa mẹ.
Tuy nhiên, phương pháp này có yêu cầu khắt khe về tần suất và thời gian cho con bú. Chị em phải cho con bú mẹ hoàn toàn, khoảng cách giữa hai cữ bú không quá 4 giờ lúc ban ngày và 6 giờ lúc ban đêm. Ngoài ra, cho con bú vô kinh chỉ có hiệu quả trong 6 tháng đầu sau sinh, sau đó chị em cần sử dụng một phương pháp khác.
Cấy que tránh thai được xem là phương pháp tạm thời có hiệu quả cao nhất lên đến hơn 99%. Que cấy là một que nhỏ có kích thước bằng que diêm, mỏng và mềm mại, chứa nội tiết tố được cấy vào dưới da mặt trong cánh tay (thường là tay không thuận) của phụ nữ, cho hiệu quả ngừa thai trong 3 năm. Sau 3 năm hoặc sau khi tháo que cấy, hoạt động của cơ quan sinh sản nhanh chóng được khôi phục và chị em có thể mang thai lại sau đó.
Thời điểm thích hợp để cấy que sau sinh tùy vào từng trường hợp, chẳng hạn như chị em có nuôi con bằng sữa mẹ không hoặc có vấn đề sức khỏe nào khác hay không. Tốt hơn hết, chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cụ thể.
Hiện nay có vòng chữ T chứa đồng cho hiệu quả ngừa thai cao lên đến 10 năm, ngoài ra còn có vòng chứa nội tiết tố thích hợp cho những trường hợp rong kinh, cường kinh, thống kinh hoặc lạc nội mạc tử cung. Sau sinh ≥4 tuần, nếu không có chống chỉ định. Trong mổ lấy thai (đặt vòng ngay trong phẫu thuật nếu có chỉ định và điều kiện phù hợp). Chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn thời điểm đặt vòng an toàn.
Đối với thuốc tránh thai hàng ngày chỉ chứa progestin, chị em có thể uống ngay sau sinh mổ dù có nuôi con bằng sữa mẹ hay không bởi các nghiên cứu đã chứng minh progestin không ảnh hưởng đến nguồn sữa mẹ. Tuy nhiên, đối với thuốc kết hợp hai loại hormone là estrogen và progestin cần cân nhắc yếu tố có nuôi con bằng sữa mẹ hay không. Nếu không cho con bú, có thể bắt đầu từ 3 tuần sau sinh (nếu không có nguy cơ huyết khối). Nếu cho con bú hoàn toàn, nên chờ 6 tháng sau sinh để tránh ảnh hưởng nguồn sữa.
Ngoài ra, loại thuốc này có thể làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ nên chống chỉ định ở một số đối tượng sau:
Thuốc tránh thai dạng tiêm chứa một loại hormone giống progesterone gọi là depot medroxyprogesterone acetate (DMPA), loại hormone này không ảnh hưởng đến sữa mẹ cũng như đứa trẻ. Mỗi liều tiêm DMPA cho hiệu quả ngừa thai trong 3 tháng. Phụ nữ nuôi con bằng sữa mẹ nên đợi sau 6 tuần hậu sản mới tiêm mũi đầu tiên.
Có hai loại bao cao su dành cho nam và nữ, trong đó bao cao su nam được sử dụng phổ biến hơn. Ngoài tác dụng ngừa thai, bao cao su còn giúp phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục như lậu, chlamydia, giang mai, HIV…
Miếng dán chứa hai hormone estrogen và progestin phối hợp ngăn buồng trứng phóng thích trứng, đồng thời làm đặc chất nhầy ở cổ tử cung khiến tinh trùng khó di chuyển đến tử cung và ống dẫn trứng. Nếu không nuôi con bằng sữa mẹ, chị em có thể sử dụng miếng dán từ 21 ngày sau sinh. Tuy nhiên, nếu nuôi con bằng sữa mẹ, chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp khác bởi miếng dán ngừa thai có thể làm giảm nguồn sữa mẹ.
Màng chắn âm đạo được đặt bên trong âm đạo bao lấy cổ tử cung, còn mũ chụp tử cung đặt sâu trong âm đạo chụp lấy cổ tử cung. Phương pháp này dựa trên cơ chế ngăn cản tinh trùng di chuyển vào tử cung và ống dẫn trứng, nếu được sử dụng đúng cách sẽ cho hiệu quả ngừa thai trong vòng 48 tiếng.
Loại thuốc này chứa hoạt chất có tác dụng tiêu diệt hoặc làm mất khả năng di chuyển của tinh trùng, đồng thời tạo bọt hoặc tạo màng chắn đẩy tinh trùng ra xa cổ tử cung. Cách sử dụng là đặt hoặc bơm thuốc vào âm đạo của chị em trước khi quan hệ tình dục tối đa 30 phút.
Triệt sản là phương pháp tránh thai vĩnh viễn nên có hiệu quả ngừa thai cao nhất, bằng cách thắt ống dẫn trứng ở nữ hoặc thắt ống dẫn tinh ở nam. Chỉ nên lựa chọn phương pháp này nếu vợ chồng đã sinh đủ số con mong muốn, không có kế hoạch sinh thêm con trong tương lai. Triệt sản có thể được thực hiện ngay sau khi sinh hoặc tiến hành thắt ống dẫn trứng trong quá trình mổ lấy thai. Triệt sản nam (thắt ống dẫn tinh) đơn giản, ít biến chứng, nên được tư vấn như một lựa chọn hiệu quả và an toàn.
Thực tế là không có một biện pháp nào được xem là tốt nhất, chỉ có biện pháp phù hợp nhất. Như đã chia sẻ, để lựa chọn cách giải pháp ngừa thai, chị em cần cân nhắc nhiều yếu tố như có nuôi con bằng sữa mẹ hay không, tình trạng sức khỏe, tuổi tác, số con, kế hoạch sinh nở trong tương lai, mức độ tuân thủ cũng như điều kiện kinh tế.
Nếu đang gặp khó khăn hoặc phân vân trong việc lựa chọn cách thức phù hợp với nhu cầu của bản thân, chị em có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn, hướng dẫn biện pháp thích hợp, hiệu quả và an toàn.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là những giải đáp cho thắc mắc sinh mổ thì dụng biện pháp tránh thai nào tốt. Tóm lại, không có biện pháp tốt nhất, chỉ có biện pháp phù hợp nhất. Nếu đang phân vân hoặc khó khăn khi lựa chọn, chị em có thể đến ngay Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được các chuyên gia – bác sĩ tư vấn cụ thể!
