Chủ động phòng bệnh sốt xuất huyết giúp mỗi người hạn chế nguy cơ nhiễm bệnh và tránh gặp các biến chứng nguy hiểm. Vậy có những biện pháp phòng chống bệnh sốt xuất huyết nào an toàn, hiệu quả? Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.CKII Lê Thị Mỹ Châu – Khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do virus Dengue gây ra; muỗi vằn là tác nhân lây lan virus Dengue từ người bệnh sang người lành qua vết đốt. Trước khi tìm hiểu về cách phòng tránh bệnh sốt xuất huyết, chúng ta cần biết muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết có đặc điểm như thế nào.
Hai loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết có tên khoa học là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó muỗi vằn Aedes aegypti là tác nhân truyền bệnh sốt xuất huyết phổ biến hơn. Nhìn chung, muỗi vằn có màu đen, chân và thân có các đốm trắng. Muỗi vằn cái đốt người chủ yếu vào ban ngày, đặc biệt là sáng sớm và chiều tối.
Muỗi vằn thường trú ngụ ở những góc tối, đậu trên chăn màn, quần áo… Muỗi vằn đẻ trứng ở các ao, vũng nước, dụng cụ chứa nước (như chum, bể nước, lu, vại, khạp, giếng…), các vật hoặc đồ phế thải có chứa nước (như lọ hoa, vỏ dừa, lốp xe…). Muỗi vằn thường phát triển mạnh trong mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình cao hơn 20℃.
Chủ động phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết là việc làm quan trọng, cần thiết do căn bệnh này chưa có thuốc đặc trị. Sốt xuất huyết cũng dễ gây ra dịch lớn với nhiều người mắc cùng lúc khiến công tác chữa trị gặp trở ngại, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe (đặc biệt là ở trẻ em), gây thiệt hại về kinh tế, ảnh hưởng đến đời sống xã hội.
Mỗi người có thể chủ động áp dụng các cách phòng bệnh sốt xuất huyết tại nhà sau:
Đặt lưới chống muỗi là cách phòng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em hiệu quả, cha mẹ có thể tham khảo áp dụng. Loại lưới chống muỗi chuyên dụng này nên được lắp đặt ở các cửa sổ, ô thông khí, cửa ra vào… Đặt lưới chống muỗi góp phần ngăn muỗi hiệu quả, tạo không khí thoáng mát cho không gian sống.
Khi một người mặc quần áo có màu tối, ánh sáng phản xạ của quần áo cũng tương đối tối, điều này thích hợp với thói quen sinh hoạt của muỗi, làm tăng nguy cơ bị muỗi đốt. Ngược lại, ánh sáng phản xạ của quần áo màu sáng tương đối mạnh, góp phần xua đuổi muỗi. Thế nên, mặc quần áo sáng màu, dài tay thì sẽ góp phần hạn chế nguy cơ bị muỗi đốt.
Muỗi thường sinh sản trong các dụng cụ chứa nước, mỗi người có thể loại bỏ nơi sinh sản của muỗi bằng cách thường xuyên đổ nước bình hoa; úp các loại chum, lọ không sử dụng; dọn sạch các dụng có thể chứa nước đọng. Người dân cũng có thể thả cá vào bể cảnh, bình chứa nước; thường xuyên vệ sinh và đậy kín khay nước thải điều hòa, vại, chum, giếng, xô, chậu, bể nước nhà vệ sinh, lọ phế thải…; dọn sạch sân thượng, lan can nhà ở, phát quang bụi rậm…
Để góp phần phòng bệnh sốt xuất huyết hiệu quả, người dân có thể tiến hành trồng những loại cây có khả năng giúp đuổi muỗi ra khỏi không gian sống. Một số loại cây trồng trong nhà có thể góp phần ngăn cản quá trình sinh sản của muỗi, ví dụ như đinh hương, oải hương, ngũ gia bì, hương thảo…
Bôi thuốc chống muỗi khi cần cũng là cách phòng chống bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em và người lớn hiệu quả. Việc bôi thuốc chống muỗi lên da đôi khi cũng có thể gây dị ứng, nổi mẩn, đặc biệt là ở những người có da nhạy cảm như trẻ em.
Để hạn chế nguy cơ bị dị ứng, hãy bôi thử một lượng ít thuốc chống muỗi lên mặt trong của cánh tay; nếu không xuất hiện triệu chứng kích ứng, nổi mẩn ngứa thì có thể tiếp tục bôi ở những vùng da khác. Với trẻ em, phụ huynh nên lau sạch vùng da có bôi thuốc chống muỗi trước khi cho trẻ ngủ trong màn; việc làm này giúp hạn chế thời gian thuốc chống muỗi tiếp xúc với làn da nhạy cảm của trẻ.
Phun thuốc diệt muỗi là việc tiến hành phun một lượng hóa chất hợp lý đúng theo hướng dẫn của cơ quan y tế, nhà sản xuất thuốc. Nếu tiến hành phun thuốc ở những nơi có trẻ em thì nên phun lên tường, góc nhà, hộc tủ…, không nên phun thuốc lên các bề mặt như bàn ghế, đồ chơi… và các vật trẻ thường tiếp xúc. Người dân nên lựa chọn loại thuốc diệt muỗi của thương hiệu uy tín, được cấp phép dùng, có chỉ số an toàn cao.
Dùng tinh dầu đuổi muỗi là cách phòng bệnh sốt xuất huyết tại nhà dễ thực hiện. Mùi hương của một số loại tinh dầu có thể giúp xua đuổi muỗi. Người dân có thể đốt tinh dầu hoặc nhỏ vài giọt tinh dầu vào nước để lau sàn, sau đó đóng kín cửa nhà khoảng 15 – 20 phút để nâng cao hiệu quả. Tuy nhiên, hãy hạn chế đốt tinh dầu trong phòng kín quá lâu hay đốt quá nhiều tinh dầu do tiềm ẩn một số nguy cơ như gây hỏa hoạn… Việc đốt tinh dầu cũng cần được thực hiện ở nơi xa tầm tay của trẻ em.
Tiêm vắc xin là cách phòng tránh bệnh sốt xuất huyết ở người lớn và trẻ em hiệu quả. Hiện nay, Bộ Y tế đã cấp phép lưu hành vắc xin ngăn ngừa sốt xuất huyết. Mỗi người có thể chủ động tiêm ngừa ở cơ sở y tế uy tín, đơn cử như Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Trung tâm tiêm chủng VNVC.
Để góp phần tăng cường sức đề kháng, giúp phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết, mỗi người có thể chủ động áp dụng một số biện pháp sau:
1. Tập thể dục đều đặn: Vận động thể chất, tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức đề kháng. Việc làm này giúp cơ thể sản sinh một lượng lớn tế bào của hệ miễn dịch, qua đó thúc đẩy hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Mỗi người có thể luyện tập 30 – 60 phút mỗi ngày thông qua nhiều cách như đi bộ, tập yoga, bơi lội…
2. Áp dụng chế độ ăn uống khoa học:
3. Nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc: Người ngủ không đủ giấc thường bị giảm sức đề kháng, giảm khả năng hoạt động của hệ miễn dịch, dễ mắc bệnh hơn. Việc thiếu ngủ cũng có thể khiến quá trình phục hồi khi ốm kéo dài. Mỗi người nên ngủ trung bình tối thiểu 7 – 8 giờ/đêm. Đồng thời tránh dùng cà phê trước khi ngủ, xây dựng không gian ngủ yên tĩnh, thoải mái và duy trì thói quen ngủ đúng giờ.
Chúng ta vừa tìm hiểu về các cách phòng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em và người lớn. Vậy vai trò của cộng đồng trong việc phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết là gì? Mỗi cá nhân thực hiện tốt các biện pháp phòng chống bệnh sốt xuất huyết góp phần giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh cho bản thân và mọi người xung quanh và cộng đồng.
Các cơ sở y tế cộng đồng cũng cần phản ứng nhanh khi nhận thông tin có người dân mắc bệnh sốt xuất huyết. Cơ sở y tế cộng đồng cần xác định được nơi người bệnh bị lây nhiễm sốt xuất huyết, có biện pháp tuyên truyền, ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm rộng hơn, tránh diễn tiến thành dịch.
Một số câu hỏi liên quan đến việc phòng bệnh sốt xuất huyết, lây truyền và điều trị sốt xuất huyết gồm:
Nhìn chung, muỗi vằn chủ yếu hoạt động vào ban ngày, đặc biệt là vào buổi sáng sớm và chiều tối. Ngoài hai thời điểm hoạt động mạnh, muỗi vẫn hoạt động trong suốt cả ngày, kể cả vào ban đêm.
Ngay khi gặp triệu chứng nghi do sốt xuất huyết, người bệnh cần đến cơ sở y tế uy tín thăm khám. Thông qua việc khám lâm sàng, cận lâm sàng, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác, lập phác đồ chữa trị tối ưu. Bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định cho người bệnh dùng loại thuốc phù hợp với liều lượng hợp lý, an toàn. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc để tránh gặp tác dụng phụ ngoài ý muốn.
Sốt xuất huyết có lây không? Bệnh sốt xuất huyết không lây trực tiếp từ người sang người thông qua việc tiếp xúc thông thường. Muỗi vằn mang virus Dengue là tác nhân chủ yếu lây lan bệnh sốt xuất huyết.
Chỉ phun thuốc diệt muỗi một lần duy nhất là không đủ để bảo vệ người dân khỏi nguy cơ bị lây nhiễm sốt xuất huyết do muỗi đốt. Việc phun thuốc diệt muỗi phải được thực hiện định kỳ. Tần suất phun thuốc như thế nào phù hợp còn phụ thuộc vào các yếu tố như loại thuốc được sử dụng, thời tiết, địa điểm, sự xuất hiện của muỗi… Mỗi người cần tham vấn thêm ý kiến của chuyên gia để biết cách phun thuốc và chọn thời điểm phun thuốc diệt muỗi phù hợp.
Trẻ nhỏ có nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết cao hơn do sức đề kháng yếu hơn. Bên cạnh đó, trẻ cũng có thể còn quá nhỏ để biết cách chủ động xua đuổi muỗi, phòng ngừa nguy cơ bị muỗi đốt hiệu quả. Mặt khác, một số trẻ chưa đủ tuổi để được tiêm vắc xin dự phòng sốt xuất huyết… Vì vậy, phụ huynh cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng bệnh sốt xuất huyết để đảm bảo an toàn cho trẻ.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, việc áp dụng các cách phòng bệnh sốt xuất huyết giúp mỗi người có thể chủ động ngăn ngừa nguy cơ mắc phải căn bệnh này và các biến chứng do bệnh gây ra. Ngay khi gặp dấu hiệu nghi do sốt xuất huyết, người bệnh cần sớm được đưa đến cơ sở y tế uy tín thăm khám, chữa trị.
