Chạy thận giúp loại bỏ lượng nước dư thừa, chất độc, chất thải ra khỏi cơ thể khi thận không hoạt động bình thường. Điều này khiến nhiều người thắc mắc, không biết người chạy thận có đi tiểu không? Bài viết này, thạc sĩ, bác sĩ Trần Âu Quế Nhung, khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ tư vấn giải đáp thắc mắc.
Người chạy thận nhân tạo vẫn có thể đi tiểu. Về mặt lý thuyết, người bệnh bắt đầu chạy thận nhân tạo khi chức năng thận tồn lưu (chức năng thận còn lại/RKF) ở mức 10% – 15%, nghĩa là chức năng thận vẫn còn – dù ít thì vẫn còn khả năng tạo ra nước tiểu và người chạy thận vẫn cần phải đi tiểu.
Chức năng thận tồn lưu được định nghĩa là khả năng tự nhiên của thận trong việc loại bỏ nước và độc tố urê, có mối tương quan chặt chẽ với tỷ lệ tử vong và bệnh tật ở những người đang thẩm phân phúc mạc (PD) hoặc chạy thận (HD) thông qua việc thanh thải liên tục các phân tử có kích thước trung bình và các chất tan liên kết với protein. Do đó, việc bảo tồn RKF được coi là 1 trong những mục tiêu chính trong việc quản lý sức khỏe cho người mắc bệnh thận giai đoạn cuối (ESRD). (1) (2)
Ngay cả khi thận ngừng hoạt động hoàn toàn và mức lọc cầu thận (GFR) ở mức 0 tuyệt đối, người bệnh có thể vẫn tạo ra nước tiểu sau khi bắt đầu lọc máu. Đây được gọi là chức năng thận còn sót lại. Nói 1 cách đơn giản, điều đó có nghĩa là người bệnh vẫn còn một số chức năng thận, mặc dù nó có thể chỉ là 1 phần rất nhỏ so với chức năng thận bình thường, nhưng vẫn có thể tạo ra nước tiểu.
Tuy nhiên, không phải 100% các trường hợp chạy thận đều có đi tiểu. Khi thận khỏe mạnh, mỗi ngày có thể loại bỏ chất thải và chất lỏng dư thừa, tạo ra 1 – 2 lít nước tiểu. Khi thận không hoạt động bình thường, chúng có thể không loại bỏ được chất lỏng và chất thải dư thừa. Điều này có thể dẫn đến giảm sản xuất nước tiểu hoặc thậm chí không sản xuất được nước tiểu. Thời gian chạy thận càng lâu thì khả năng đi tiểu càng giảm xuống. Trên thực tế đã có trường hợp ghi nhận việc người bệnh không đi tiểu sau 6 tháng chạy thận.
Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng đi tiểu của người bệnh chạy thận được xác định gồm:
Lượng nước nạp vào cơ thể có vai trò rất quan trọng ở người bệnh chạy thận nhân tạo. Lọc máu chỉ có tác dụng loại bỏ 1 phần chất lỏng và thay thế 1 phần chức năng thận, không thể thay thế hoàn toàn. Nên người bệnh phải quản lý lượng chất lỏng nạp vào để tránh quá tải chất lỏng, gây phù nề và đe dọa đến tính mạng.
Người bệnh chạy thận nhân tạo cần tuân thủ lượng nước nạp vào cơ thể, giữ mức cân bằng chất lỏng ổn định. Vì quá tải chất lỏng có thể dẫn đến:
Tăng cân quá mức giữa các buổi chạy thận là dấu hiệu người bệnh cần cắt giảm lượng muối và nước nạp vào. Kiểm soát lượng natri (muối) hấp thụ sẽ giúp tránh tăng lượng chất lỏng, chuột rút và hạ huyết áp.
Chất lỏng có thể đến từ những nguồn rõ ràng (đồ uống) nhưng cũng có thể từ thực phẩm có hàm lượng nước cao như súp, trái cây, đồ uống dinh dưỡng, kem, sữa trứng và đá viên. Nếu bắt đầu giữ nước, cân nặng của người bệnh sẽ tăng lên rõ rệt. Giữ nước có thể dẫn đến tăng huyết áp. Nhưng không uống đủ nước có thể khiến huyết áp tụt xuống thấp, gây chóng mặt, mệt mỏi.
Bác sĩ Nội thận – Lọc máu khuyên người bệnh nên tuân thủ lượng nước mà mình được phép nạp vào cơ thể trong khoảng cách giữa các lần chạy thận. Dựa trên từng tình trạng cụ thể, bác sĩ sẽ cho biết người đó có thể nạp vào cơ thể bao nhiêu lượng chất lỏng. Theo thời gian lọc máu, người bệnh sẽ nhận thấy lượng nước tiểu sản xuất giảm và mình cần phải hạn chế hơn nữa lượng nước uống vào.
Nguyên nhân lượng nước tiểu suy giảm hoặc mất hoàn toàn là do sự suy giảm chức năng thận còn lại. Chức năng thận còn lại càng ít, khả năng sản xuất nước tiểu càng thấp, lượng nước tiểu tạo ra càng ít. Về mặt lý thuyết, khi chức năng thận bị mất hoàn toàn, lượng nước tiểu vẫn có thể được tạo ra nhưng rất ít. Một số loại thuốc được sử dụng trong quá trình chạy thận cũng đóng vai trò là nguyên nhân gây suy giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng tạo ra nước tiểu.
Bảo tồn chức năng thận còn lại rất quan trọng đối với sức khỏe và tiên lượng sống của người bệnh chạy thận nhân tạo, dù chức năng thận còn lại là rất ít, nhưng vì:
Có một số cách can thiệp nhất định có thể giúp bảo tồn chức năng thận còn lại tốt hơn và lâu hơn. Điều này có thể mang lại tuổi thọ dài hơn và chất lượng cuộc sống tốt hơn cho người bệnh chạy thận. Các can thiệp bao gồm:
Chạy thận nhân tạo khoảng 6 tháng thì không còn đi tiểu được. Tuy nhiên, không phải 100% các trường hợp chạy thận 6 tháng đều không còn đi tiểu được. Thời gian đi tiểu của người bệnh phụ thuộc vào mức độ tạo ra nước tiểu của chức năng thận còn lại.
Người chạy thận nhân tạo có thể phục hồi chức năng thận nếu chỉ mắc suy thận cấp tính (AKI). Còn đối với những người chạy thận nhân tạo do suy thận mạn tính (CKD) thì không thể hồi phục chức năng thận.
Đối với những người CKD đến giai đoạn phải chạy thận, chức năng thận đã suy giảm sẽ mất vĩnh viễn, khi này chạy thận được xem là phương pháp điều trị tiêu chuẩn, kéo dài sự sống cho người bệnh CKD trong khi chờ được ghép thận. Với sự khan hiếm của nguồn thận hiến tặng, không phải ai mắc CKD cũng có cơ hội được ghép thận, cho nên, chạy thận được xem là phương pháp điều trị kéo dài đến cuối đời.
Như vậy, người chạy thận nhân tạo vẫn có khả năng tạo ra nước tiểu và đi tiểu, ngay cả khi chức năng thận còn lại biến mất hoàn toàn, mức lọc cầu thận GFR giảm về 0. Điều trị chạy thận càng lâu, lượng nước tiểu tạo ra càng ít cho nên sẽ có trường hợp không còn đi tiểu sau thời gian dài lọc máu.
Tìm hiểu thêm về tần suất chạy thận 1 tuần như thế nào là phù hợp ngay sau đây:
Điều trị chạy thận nhân tạo tại khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 với đội ngũ bác sĩ giỏi và giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị lọc máu hiện đại, mang đến nhiều lựa chọn trong điều trị bệnh suy thận mạn tính.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp giải đáp thắc mắc người chạy thận có đi tiểu không? Về mặt lý thuyết, khi vẫn còn khả năng tạo ra nước tiểu, người bệnh vẫn có khả năng đi tiểu. Tuy nhiên với mức độ tạo ra nước tiểu quá thấp, nhiều người bệnh chạy thận nhân tạo thường không đi tiểu được.
