Khô âm đạo (vùng kín): Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán

Khô âm đạo là vấn đề thường gặp ở nữ giới vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời, gây ảnh hưởng đến chất lượng sống và đời sống tình dục vợ chồng. Làm thế nào để cải thiện tình trạng âm đạo khô để không làm ảnh hưởng đến hạnh phúc vợ chồng? Hãy cùng lắng nghe chia sẻ của ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM trong bài viết dưới đây.

Dịch âm đạo có vai trò gì?

Dịch âm đạo còn được gọi là khí hư, là chất nhầy màu trắng được tạo ra bởi các tuyến nằm bên trong âm đạo và cổ tử cung. Chất dịch này đảm nhận nhiều vai trò quan trọng trong hệ thống sinh dục người phụ nữ, được ví như “chiếc chổi” quét sạch các tế bào chết và vi khuẩn ra bên ngoài, giữ âm đạo luôn sạch sẽ và ngăn ngừa nhiễm trùng.

Dịch tiết âm đạo còn giữ vai trò như một chất bôi trơn, giữ ẩm và làm ổn định độ pH của ống sinh dục, giúp bảo vệ âm đạo tránh khỏi sự phát triển của các tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, dịch âm đạo còn tạo điều kiện thuận lợi để tinh trùng dễ dàng di chuyển vào buồng tử cung, thuận lợi cho quá trình thụ thai.

Khô âm đạo là gì?

Khô âm đạo hay khô vùng kín là tình trạng âm đạo bị mất đi độ ẩm thông thường do các mô trong âm đạo bị khô, mỏng và giảm tiết dịch khiến người phụ nữ cảm thấy khó chịu và đau rát, đặc biệt là khó khăn trong hoạt động sinh hoạt tình dục.

Tình trạng khô âm đạo có phổ biến không?

Khô âm đạo xảy ra ở mọi lứa tuổi, phổ biến nhất ở phụ nữ sau sinh – AFAB (Assigned Female At Birth – thuật ngữ chỉ một người thuộc bất kỳ tuổi tác hoặc giới nào được xem là con gái sau khi chào đời) hoặc trong thời kỳ mãn kinh khi nồng độ Estrogen giảm. (1)

Bác sĩ Nguyễn Thị Quý Khoa cho biết, yếu tố nội tiết tố Estrogen giúp các tế bào tuyến phát triển làm niêm mạc âm đạo dày, chế tiết dịch làm ẩm âm đạo. Khi Estrogen bị giảm sản xuất sẽ khiến niêm mạc âm hộ âm đạo trở nên mỏng hơn và khô hơn, ít đàn hồi hơn và dễ tổn thương hơn. Tình trạng này khá phổ biến khi phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh, được gọi là teo âm đạo.

Thống kê cho thấy, khoảng 17% phụ nữ thuộc nhóm AFAB từ 18-50 tuổi cho biết họ gặp phải tình trạng âm đạo khô khi quan hệ tình dục, ngay cả trước khi thời kỳ mãn kinh diễn ra. Hơn ½ trường hợp bị khô âm đạo sau khi mãn kinh.

Nguyên nhân gây ra khô hạn ở phụ nữ

Bác sĩ Quý Khoa chia sẻ, đa phần các trường hợp khô âm đạo xảy ra do nồng độ Estrogen suy giảm, điều này xảy ra tự nhiên khi phụ nữ lớn tuổi dần, khi tuổi phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh. Thời kỳ mãn kinh được tính khi chu kỳ kinh nguyệt đã kết thúc và phụ nữ không còn khả năng mang thai.

“Khi nồng độ Estrogen suy giảm, da và các mô của âm hộ và âm đạo trở nên mỏng hơn, kém đàn hồi hơn, điều này khiến âm đạo có thể bị khô”, bác sĩ Quý Khoa chia sẻ thêm.

Ngoài ra, một số tình trạng sức khỏe hoặc phương pháp điều trị bệnh lý cũng có thể gây khô âm đạo, trong đó phải kể đến: (2)

• • Sau sinh con và đang nuôi con nhỏ bằng sữa mẹ.
  • Tác dụng phụ của thuốc tránh thai hoặc bất kỳ phương pháp tránh thai nội tiết nào.
  • Vệ sinh vùng kín sai cách, thụt rửa âm đạo nhiều.
  • Thời gian dạo đầu kích thích trước quan hệ không đủ lâu để đủ lượng dịch âm đạo được tiết ra bôi trơn âm đạo.
  • Mắc bệnh đái tháo đường.
  • Mắc hội chứng Sjogren – một hội chứng rối loạn tự miễn có thể gây khô khắp cơ thể.
  • Sử dụng thuốc kháng Estrogen trong điều trị các bệnh lý như u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung.
  • Sử dụng thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc kháng Histamine trong điều trị như điều trị ngứa mắt và sổ mũi.
  • Đang được điều trị ung thư như hóa trị hoặc liệu pháp hormone.
  • Đã phẫu thuật cắt buồng trứng.

Tham khảo: Hướng dẫn vệ sinh vùng kín đúng cách

Dấu hiệu khô âm đạo ở nữ giới

Các triệu chứng phổ biến nhất của khô âm đạo là:

• Ngứa ngáy và viêm nhiễm âm đạo: âm đạo khô sẽ khiến khuẩn vi trùng lành tính thường trú không sống được, từ đó các vi khuẩn gây bệnh dễ dàng xâm nhập vào vùng kín, gây ra cảm giác ngứa ngáy khó chịu, gây ra các tình trạng viêm nhiễm với biểu hiện là âm đạo tiết dịch xanh, dịch vàng, có thể có mùi hôi.
• Ngoài ra, do sử dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ không phù hợp hoặc thói quen vệ sinh không đúng cách, rửa quá nhiều lần trong ngày, thụt rửa sâu trong âm đạo tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây hại xâm nhập và phát triển, dẫn đến viêm nhiễm thường xuyên và tái đi tái lại.
• Nóng rát âm đạo và đau khi quan hệ tình dục: khi âm đạo bị khô sẽ mất đi độ ẩm thông thường dẫn đến tình trạng khô, nóng và đau rát trong âm đạo. Khi quan hệ tình dục, thời gian dạo đầu kích thích trước quan hệ không đủ lâu để đủ lượng dịch âm đạo được tiết ra, khiến cho âm đạo không được bôi trơn đủ có thể gây tổn thương mô trong âm đạo dẫn đến chảy máu, làm đau.

Những ảnh hưởng của khô âm đạo đến sức khỏe và cuộc sống

Tình trạng khô hạn ở phụ nữ có thể gây ngứa ngáy khó chịu, đau rát và khô vùng kín, đặc biệt khi quan hệ tình dục. Thậm chí có thể gây ra: (3)

• Chảy máu sau khi quan hệ tình dục do các mô ở thành âm đạo bị trầy xước.
• Đau nhức ở âm hộ.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu tái phá, đi tiểu thường xuyên hơn.
• Dễ nhiễm nấm.
• Giảm ham muốn hoặc sợ quan hệ tình dục.
• Độ ẩm trong âm đạo giảm dẫn đến vùng âm hộ cũng bị khô, điều này có thể khiến chị em cảm thấy khó chịu khi mặc quần lót hoặc trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như đi bộ hoặc ngồi.

Khô âm đạo phải làm sao?

Khô âm đạo có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh lý của phụ nữ, gây khó khăn trong việc đạt khoái cảm và có thể gây cảm giác đau rát khi quan hệ tình dục. Dưới đây là một số biện pháp chị em có thể khắc phục hiệu quả tình trạng này:

1. Uống nhiều nước

Nước đóng vai trò thiết yếu cho sức khỏe, đặc biệt là trong việc duy trì độ ẩm cho màng nhầy âm đạo. Để cải thiện tình trạng khô âm đạo, chị em nên uống đủ 2-2.5 lít nước mỗi ngày. Uống thêm nước ép từ rau củ và trái cây để gia tăng vitamin và khoáng chất.

2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Một chế độ ăn uống khoa học là cách trị khô âm đạo rất hiệu quả, giúp cải thiện sức khỏe và cân bằng hormone. Thực đơn tốt là gồm nhiều thực phẩm tươi sống, giàu dinh dưỡng. Tránh thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp, nhiều dầu mỡ và chất kích thích như rượu, bia, caffeine.

3. Luyện tập thể dục thể thao

Hoạt động thể chất không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn có lợi cho chức năng sinh lý:

• Chọn các môn thể thao nhẹ nhàng như đi bộ, yoga.
• Thực hiện các bài tập Kegel để tăng cường lưu thông máu đến âm đạo, giúp niêm mạc âm đạo tăng trưởng dày lên, làm giảm cảm giác đau rát khi quan hệ tình dục.

4. Nghỉ ngơi đầy đủ

Giấc ngủ và sự nghỉ ngơi có vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone. Thói quen thức khuya, nghỉ ngơi không hợp lý hay ngủ không đủ giấc sẽ ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone, từ đó dẫn đến sự mất cân bằng nội tiết tố nữ. Vì thế, chị em cần sắp xếp thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, cố gắng ngủ đủ giấc ít nhất 6 giờ mỗi ngày.

5. Kiểm soát căng thẳng

Căng thẳng có thể cản trở quá trình lưu thông máu đến âm đạo, làm giảm tiết dịch nhờn âm đạo. Do đó chị em cần duy trì tâm trạng tích cực, vui vẻ thông qua các hoạt động giải trí như đọc sách, xem phim, nghe nhạc hoặc đi dạo. Đồng thời nên thực hiện các kỹ thuật thư giãn để giảm stress.

6. Chia sẻ với bạn đời

Giao tiếp cởi mở với bạn đời về cảm giác và nhu cầu của bản thân là rất quan trọng. Không ngần ngại kết hợp tăng cường “màn dạo đầu”, giúp kích thích cơ thể tiết ra chất bôi trơn tự nhiên dễ dàng. Tình dục không chỉ là sự hoà hợp thể xác mà còn là sự quan tâm lẫn nhau, nên chị em hãy chia sẻ cảm xúc và tìm kiếm sự thấu hiểu này…

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Bác sĩ Quý Khoa nhắn nhủ, khô âm đạo hiếm khi là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng, vì thế chị em không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, chị em hãy đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và hướng dẫn giải pháp nếu:

• Tình trạng khô vùng kín ảnh hưởng nặng nề đến các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.
• Tác động tiêu cực đến đời sống quan hệ tình dục và mối quan hệ lứa đôi.
• Tình trạng không được cải thiện khi đã áp dụng các phương pháp điều trị không kê đơn.
• Xuất hiện triệu chứng chảy máu âm đạo lặp lại hoặc nghiêm trọng.

Chẩn đoán khô âm đạo như thế nào?

Để tìm ra nguyên nhân gây khô âm đạo, khi thăm khám ban đầu, bác sĩ thăm hỏi các triệu chứng và hỏi tiền sử bệnh lý, các loại thuốc hoặc phương pháp điều trị mà chị em đang áp dụng.

Bác sĩ cũng có thể đề nghị chị em tham gia một số kiểm tra nhằm tăng kết quả chẩn đoán, có thể là: (4)

• Khám vùng chậu đánh giá tình trạng khô âm đạo qua quan sát mô bên trong âm đạo có mỏng, khô và đỏ hay không.
• Xét nghiệm máu xác định nồng độ hormone hoặc những tình trạng sức khỏe khác gây khô âm đạo.
• Xét nghiệm mẫu dịch tiết âm đạo loại trừ các nguyên nhân khác, cũng như kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng.

Khô âm đạo có chữa được không?

Giải đáp thắc mắc khô âm đạo có chữa khỏi không, bác sĩ Quý Khoa cho biết chị em nên trao đổi và thảo luận với bác sĩ điều trị để được hướng dẫn phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.

1. Chất bôi trơn âm đạo

Chất bôi trơn âm đạo là một giải pháp hữu hiệu giúp giảm ma sát, có thể giải quyết lập tức tình trạng khô âm đạo và đau khi quan hệ tình dục. Dưới đây là một số điểm cần lưu ý về chất bôi trơn:

• Tác dụng của chất bôi trơn: Giúp giảm ma sát nên làm giảm cảm giác đau rát khi quan hệ. Sử dụng chất bôi trơn có thể giúp tăng cảm giác thoải mái và thỏa mãn trong quan hệ tình dục.
• Lựa chọn loại bôi trơn:
  • Gốc nước: Các sản phẩm bôi trơn gốc nước là lựa chọn an toàn và phổ biến nhất. Chúng dễ dàng rửa sạch, không để lại cặn và tương thích tốt với bao cao su.
  • Gốc silicone: Chất bôi trơn gốc silicone cũng là lựa chọn tốt, với khả năng kéo dài thời gian bôi trơn hơn so với gốc nước. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chúng có thể không tương thích với một số loại đồ chơi tình dục.
  • Gốc dầu: Mặc dù chất bôi trơn gốc dầu có thể mang lại cảm giác mịn màng, nhưng không nên sử dụng chúng với bao cao su, vì chúng có thể làm rách bao và tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh qua đường tình dục.
• Lưu ý khi sử dụng: Trước khi sử dụng, hãy đọc kỹ thành phần để tránh các chất gây dị ứng hoặc kích ứng. Nếu sử dụng lần đầu, chị em hãy bôi thử nghiệm trên một vùng da nhỏ để đảm bảo không có phản ứng bất lợi. Không chọn chất bôi trơn có chứa nước hoa, chiết xuất thảo mộc hoặc màu nhân tạo vì có thể gây kích ứng vùng kín.

Các chất bôi trơn này cũng có thể đưa nồng độ pH của âm đạo về bình thường, giảm nguy cơ bị nhiễm trùng tiểu… Chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chọn chất bôi trơn phù hợp cho âm đạo.

2. Liệu pháp thay thế Estrogen

Liệu pháp thay thế estrogen (HRT) đường âm đạo là một trong những phương pháp được sử dụng để điều trị tình trạng khô âm đạo, đặc biệt là ở phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh. Tuy nhiên, phương pháp này không phải lúc nào cũng phù hợp với tất cả phụ nữ. Dưới đây là những điểm quan trọng cần lưu ý:

• Lợi ích của liệu pháp thay thế estrogen: HRT có thể làm tăng độ ẩm tự nhiên của âm đạo, giúp giảm cảm giác khô và đau rát khi quan hệ tình dục. Bằng cách giải quyết các triệu chứng khô âm đạo, HRT sẽ tăng cường chất lượng cuộc sống cho phụ nữ mãn kinh…
• Nguy cơ và chống chỉ định:
  • Đánh giá tình trạng sức khỏe: Bác sĩ sẽ cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ, xem xét các yếu tố như tiền sử bệnh lý, tình trạng sức khỏe hiện tại và các bệnh lý di truyền.
  • Các tác dụng phụ: Một số phụ nữ có thể gặp phải tác dụng phụ như chảy máu âm đạo, đau đầu hoặc các vấn đề về tiêu hóa. Do đó, việc theo dõi và đánh giá thường xuyên là rất quan trọng.
• Tư vấn và phác đồ điều trị:
  • Tư vấn cá nhân hóa: Không phải tất cả phụ nữ đều đáp ứng tốt với HRT. Bác sĩ sẽ tư vấn và đưa ra các lựa chọn điều trị khác nhau tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
  • Phác đồ điều trị đa dạng: Bên cạnh HRT, bác sĩ có thể khuyến nghị các phương pháp điều trị khác như sử dụng chất bôi trơn, thay đổi lối sống hoặc các liệu pháp tự nhiên để hỗ trợ điều trị khô âm đạo
• Ghi nhớ khi tham khảo:
  • Tương tác với các thuốc khác: Nếu chị em đang dùng các loại thuốc khác, hãy thông báo cho bác sĩ để tránh tương tác không mong muốn.
  • Theo dõi các triệu chứng: Sau khi bắt đầu liệu pháp, chị em cần theo dõi các triệu chứng và báo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ thay đổi nào.

Hy vọng rằng phần mở rộng này sẽ giúp bài viết của bạn trở nên rõ ràng và đầy đủ hơn, cung cấp thông tin cần thiết cho chị em khi xem xét liệu pháp thay thế estrogen để điều trị khô âm đạo.

Phòng ngừa khô âm đạo bằng cách nào?

Thực tế chị em có thể phòng ngừa và kiểm soát tốt độ ẩm âm đạo bằng cách:

• Uống nhiều nước.
• Vệ sinh vùng kín sạch sẽ thường xuyên và đúng cách.
• Không sử dụng các sản phẩm gây kích ứng âm đạo.
• Không sử dụng các chất bôi trơn hoặc dưỡng ẩm âm đạo mà không có chỉ định của bác sĩ để tránh những tác dụng ngược.
• Quan hệ tình dục với đầy đủ màn dạo đầu chất lượng để tăng tiết dịch âm đạo, giúp cuộc yêu được trơn tru và dễ dàng đạt khoái cảm hơn.
• Không sử dụng bao cao su có chứa nonoyxnol-9 hoặc N-9 vì đây là chất hóa học có thể gây khô âm đạo.
• Thăm khám ngay khi có các triệu chứng khô âm đạo để được bác sĩ hướng dẫn cách can thiệp kịp thời và hiệu quả.
• Tuân thủ đầy đủ hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý sử dụng thuốc hoặc ngừng thuốc kê đơn.
• Tái khám đúng hẹn để được bác sĩ theo dõi tình trạng sức khỏe.+

Để đặt lịch hẹn thăm khám với các chuyên gia Sản Phụ khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chị em vui lòng liên hệ đến:

Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp chị em hiểu rõ hơn về tình trạng khô âm đạo để đi thăm khám và được bác sĩ hướng dẫn cách điều trị cụ thể. Nếu còn bất kỳ thắc mắc hoặc băn khoăn nào, chị em có thể liên hệ đến hotline Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được các chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi hỗ trợ!