Cơ thể con người có nhiều loại hormone khác nhau, mỗi loại sẽ có nhiệm vụ riêng để duy trì hoạt động ổn định và nhịp nhàng của các cơ quan. Chỉ một thay đổi nhỏ về hoóc-môn đều có thể tạo ra những ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và trạng thái cơ thể. Vậy hormon là gì? Có vai trò gì trong cơ thể? Các câu hỏi thường gặp về hoóc-môn sẽ được giải đáp trong bài viết này.
Hormone là những hợp chất hóa học do các tuyến nội tiết trong cơ thể tiết ra, sau đó đi vào mạch máu và được vận chuyển đến các mô hoặc cơ quan để thực hiện chức năng của chúng. hoóc-môn hoạt động như một chất truyền tin, hỗ trợ các tế bào trong một cơ quan gửi tín hiệu đến mô của các cơ quan khác, tác động đến sự tăng trưởng, trao đổi chất, tâm trạng, hệ miễn dịch, sinh lý và nhiều quá trình quan trọng khác của con người. (1)
Do vậy, khi hormon mất cân bằng, cơ thể có nguy cơ gặp phải nhiều vấn đề về sức khỏe như suy giảm tinh thần, rối loạn cân nặng, rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ, suy tuyến thượng thận, giảm ham muốn tình dục, tiểu đường, bướu giáp, cường giáp, suy giáp, hội chứng cushing, to đầu chi,…
Một loại hormone chỉ có thể tác dụng lên một phần cơ thể nếu nó truyền thông tin phù hợp với các tế bào trong mô đích. Hiểu đơn giản, hormon trong cơ thể được ví như chiếc chìa khóa và các tế bào của mô đích (chẳng hạn như một cơ quan/mô mỡ) là ổ khóa. Khi chìa khóa khớp với ổ, nó sẽ kích hoạt hoạt động. Nhờ đó, các hoóc-môn gửi tín hiệu để mô đích thực hiện một vai trò cụ thể. Dưới đây là những vai trò của hormon đối với sức khỏe: (2)
Hormone đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì các chức năng sống của cơ thể như: trao đổi chất, ổn định nhịp tim, điều hòa huyết áp,… Ví dụ, hormon tuyến giáp giúp kiểm soát tốc độ chuyển hóa năng lượng, trong khi melatonin do tuyến tùng tiết ra giúp điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ.
Sự phát triển của cơ thể từ khi còn nhỏ đến lúc trưởng thành đều được chi phối bởi hoóc-môn. Hormone thúc đẩy sự phát triển của tế bào và mô, đồng thời điều trình tăng trưởng của cơ thể, đặc biệt trong giai đoạn quan trọng như dậy thì. Chẳng hạn như hormon tăng trưởng GH được tiết ra tuyến yên giúp phát triển chiều cao, khối lượng cơ, xương.
Hormon sinh dục không chỉ ảnh hưởng đến đặc điểm sinh dục mà còn hỗ trợ sự phát triển và duy trì các cơ quan sinh sản. Ở nam giới, testosterone do tinh hoàn sản xuất giúp phát triển các đặc điểm nam tính (giọng nói, cơ bắp,…). Ở nữ giới, estrogen và progesterone do buồng trứng tiết ra kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt, khả năng sinh sản. Bên cạnh đó, hoóc-môn đảm nhận vai trò điều hòa hệ sinh dục cũng có nhiệm vụ quan trọng trong quá trình thụ tinh và thai nghén.
Trong cơ thể, hormone được tạo ra bởi nhiều cơ quan và tuyến khác nhau, bao gồm não bộ, tuyến yên, tuyến giáp, gan, thận, tụy,… Mỗi hormon đặc trưng sẽ đảm nhận vai trò duy trì sự ổn định cho chính cơ quan đó và các cơ quan liên quan, giúp cơ thể vận hành một cách nhịp nhàng.
Tuyến yên hay tuyến não thùy có kích thước nhỏ bằng hạt đậu, nằm ở gốc não, bên dưới vùng dưới đồi, nằm trong một khoang nhỏ riêng biệt bên dưới não được gọi là hố tuyến yên. Tuyến yên được chia thành 3 thùy gồm thùy trước tuyến yên, thùy sau tuyến yên, thùy giữa tuyến yên.Với cấu tạo phức tạp, tuyến yên được coi là tuyến chủ của hệ nội tiết, đóng vai trò lớn trong sản xuất và giải phóng một số loại hormone như:
Tuyến giáp có chức năng sản xuất hoóc-môn giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất của cơ thể. Một số hormone do tuyến giáp tạo ra có thể kể đến như: Thyroxine (T4), Triiodothyronine (T3), Calcitonin. Khi tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc bị suy giảm, sự mất cân bằng hormon có thể xảy ra và dẫn đến các bệnh lý về tuyến giáp.
Tuyến cận giáp là bốn tuyến nhỏ phía sau tuyến giáp. Tuyến cận giáp có vai trò giải phóng ra parathyroid hoóc-môn để kiểm soát nồng độ canxi trong máu, xương và khắp cơ thể; tăng sự hình thành vitamin D giúp tăng hấp thu canxi và phốt pho trong ruột.
Tuyến tụy là cơ quan thuộc cả hệ tiêu hóa và hệ nội tiết, vị trí nằm ở bụng, phía sau dạ dày. Tuyến tụy đảm nhận hai chức năng về nội tiết và ngoại tiết. Đối với chức năng nội tiết, tuyến tụy có vai trò điều chỉnh lượng đường trong máu nhờ khả năng sản xuất insulin và glucagon. Bên cạnh đó, chức năng ngoại tiết của tuyến tụy có khả năng tiết dịch tụy chứa bicarbonate và enzym tiêu hóa, hỗ trợ phân hủy thức ăn.
Tuyến thượng thận là một phần của hệ nội tiết, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể khi đảm nhiệm các chức năng như trao đổi chất, điều hòa miễn dịch và huyết áp, giảm căng thẳng, phát triển đặc điểm sinh dục.
Cấu tạo tuyến thượng thận khá phức tạp với 2 phần vỏ (vùng bên ngoài) và tủy (vùng bên trong). Mỗi phần tiếp tục có các lớp (lớp cầu, lớp bó, lớp lưới, vùng tủy) đóng vai trò hỗ trợ sản xuất những loại hoóc-môn khác nhau. Cụ thể, tuyến thượng thận có chức năng sản xuất và giải phóng các hoóc-môn sau:
Tuyến sinh dục là nguồn sản xuất chính của các hoóc-môn sinh dục ở nam và nữ. Trong đó, tuyến sinh dục nam là tinh hoàn sản sinh ra testosterone; những hormone này kích hoạt sự dậy thì ở bé trai, thúc đẩy sự phát triển của bộ phận sinh dục, chiều cao, giọng nói, lông, kích thích sản xuất tinh trùng. (3)
Tuyến sinh dục nữ là buồng trứng sản sinh ra estrogen và progesterone. Estrogen kích hoạt dậy thì ở bé gái, giúp phát triển ngực, tăng mỡ ở hông, đùi. Estrogen và progesterone cũng tham gia vào quá trình điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và hỗ trợ thai kỳ.
Vùng dưới đồi có vị trí nằm ở trung tâm não, giữa tuyến yên và đồi thị, cấu tạo được chia làm ba vùng chính là vùng dưới đồi trước, giữa, sau. Mặc dù có kích thước nhỏ, nhưng vùng dưới đồi đóng vai trò quan trọng trong sản xuất hormone, điều hòa nhiều quá trình của cơ thể bao gồm thân nhiệt, chu kỳ sinh lý, cảm xúc, sự thèm ăn, hành vi tình dục. Một số hoóc-môn được sản xuất và giải phóng bởi vùng dưới đồi bao gồm:
Tuyến tùng có vai trò sản xuất và điều chỉnh một số loại hoóc-môn như melatonin giúp điều chỉnh chu kỳ ngủ – thức, chi phối chức năng của tuyến yên; đồng thời đảm nhiệm chức năng điều chỉnh hoóc-môn nữ, tác động đến chu kỳ kinh nguyệt hay sự phát triển cơ quan sinh sản nữ.
Gan là một cơ quan lớn trong cơ thể, có khả năng thực hiện cùng lúc rất nhiều chức năng để duy trì sự sống. Gan cũng được xem là một tuyến bởi đảm nhiệm đồng thời vai trò sản xuất protein và hormone, hỗ trợ hoạt động cho các cơ quan khác trong cơ thể như:
Khi nghe đến mô mỡ, mọi người thường nghĩ đến đây là một yếu tố gây tình trạng béo phì, béo bụng. Xét về mặt y khoa, mô mỡ là mô liên kết trải dài khắp cơ thể, thường xuất hiện dưới da, trong các cơ quan nội tạng, đôi khi tồn tại trong các khoang xương. Bên cạnh vai trò như một lớp cách nhiệt giúp giữ ấm cơ thể, mô mỡ cũng có thể sản xuất và kích thích sự tiết ra một số hoóc-môn như resistin, estrogen, leptin, TNFα cytokine.
Tuy nhiên, không vì thế mà tích tụ quá nhiều mỡ hoặc chủ quan khi cơ thể đang nhiều mỡ. Sự tích lũy quá mức mô mỡ có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tăng cân, béo phì, tiểu đường và các bệnh liên quan đến tim mạch,…
Thận có vai trò quan trọng trong việc sản xuất các hoóc-môn thiết yếu như:
Glucagon 1 (GLP 1), Cholecystokinin (CCK) là những hormon được ruột sản xuất khi có chất dinh dưỡng đi vào, giúp duy trì đường huyết ổn định và tạo cảm giác no lâu. Ngoài ra, Peptide YY là loại hoóc-môn đường ruột có khả năng kiểm soát sự thèm ăn cũng được giải phóng bởi các tế bào trong ruột và ruột kết.
Nhau thai nuôi dưỡng thai nhi suốt thai kỳ bằng cách cung cấp oxy, glucose và dưỡng chất qua dây rốn. Nhau thai không chỉ đóng vai trò như gan, thận, phổi tạm thời của thai nhi cho đến khi chào đời mà còn sản xuất các hormon quan trọng như progesterone, estrogen, lactogen, hỗ trợ sự phát triển của cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ.
Tóm lại, cơ thể sản xuất rất nhiều loại hoóc-môn khác nhau, nhưng trên góc độ của một người quan tâm đến sức khỏe hoặc đang tìm hiểu về bệnh lý, việc nắm rõ một số hormone phổ biến và dễ hiểu nhất sẽ giúp ích trong việc chăm sóc bản thân tốt hơn.
Dưới đây là những thông tin tổng quan về các loại hoóc-môn phổ biến đóng vai trò thiết yếu trong cơ thể, tác động trực tiếp đến sức khỏe và các quá trình sinh lý quan trọng:
Vai trò của GnRH không chỉ tác động đến hoạt động của não bộ mà con liên quan đến nhiều cơ quan khác như vỏ não, đồi thị, võng mạc, tủy sống. GnRH mang lại lợi ích cho bệnh nhân chấn thương não và tủy sống bằng cơ chế kích thích tín hiệu thần kinh, bảo vệ và tăng cường chúng. Trong quá trình điều trị, hoóc-môn này giúp cải thiện nhận thức và hành vi, hỗ trợ quá trình phục hồi hiệu quả.
FSH là một hoóc-môn sinh dục có ở cả nam và nữ nhưng đóng vai trò quan trọng hơn đối với cơ thể nữ giới. FSH ở nữ giới có tác dụng kích thích noãn bào phát triển, điều hòa kinh nguyệt. Đối với nam giới, FSH có vai trò kích thích sự phát dục của ống sinh tinh và sản sinh tinh trùng.
Chức năng LH được thể hiện ở cả hai giới tính, hormone này đóng vai trò trong việc đảm bảo hệ thống sinh sản hoạt động khỏe mạnh. Ở nữ giới, LH kích thích buồng trứng sản xuất oestradiol và gây rụng trứng khi đạt đỉnh giữa chu kỳ. Nếu có sự thụ tinh, LH hỗ trợ hoàng thể sản sinh progesterone để duy trì thai kỳ. Ở nam giới, LH kích thích tế bào Leydig trong tinh hoàn sản xuất testosterone, cải thiện khả năng tạo tinh trùng, phát triển đặc điểm nam giới tuổi dậy thì.
HCG là khái niệm quen thuộc với những người quan tâm đến sức khỏe, đặc biệt là phụ nữ có nhu cầu mang thai. Đây là loại hoóc-môn được sản xuất bởi nhau thai, có cấu tạo và chức năng về sinh sản giống LH, cụ thể như: phát triển nang noãn, kích thích rụng trứng, duy trì hoàng thể, ngăn chặn quá trình thoái hóa, tăng sản sinh progesterone, estrogen, relaxin.
Estrogen là hormon sinh dục nữ, chủ yếu được sản xuất bởi buồng trứng, một lượng ít được tạo ra ở tuyến thượng thận, mô mỡ và nhai thai trong thai kỳ. Estrogen lưu thông trong máu và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Bên cạnh chức năng sinh lý, hormone estrogen còn hỗ trợ kiểm soát cholesterol, bảo vệ sức khỏe xương tác động não bộ, tim mạch, da, tóc, hệ tiết niệu và nhiều mô khác trong cơ thể.
Progesterone là hoóc-môn quan trọng với sức khỏe sinh sản nữ giới, được sản xuất chủ yếu ở buồng trứng sau khi rụng trứng, tuyến thượng thận và nhau thai trong thai kỳ.
Hormone này giúp chuẩn bị lớp lót niêm mạc tử cung cho quá trình làm tổ của phôi thai; ức chế quá trình rụng trứng tiếp tục xảy ra cho đến khi thai kỳ kết thúc; giữ cho tử cung ổn định, hạn chế co bóp; kích thích sự phát triển mô tuyến vú, chuẩn bị cho quá trình tiết sữa; hỗ trợ vùng chậu co bóp hiệu quả, tạo điều kiện chuyển dạ thuận lợi. Ngoài việc hỗ trợ sinh sản thuận lợi, progesterone còn điều tiết tâm trạng, chức năng não bộ và sức khỏe xương.
Prostaglandin là một nhóm lipid hoạt động tương tự hormone, prostaglandin được cơ thể sản xuất chủ yếu tại các vùng bị tổn thương hoặc nhiễm trùng. Chúng có nhiều loại khác nhau, đóng vai trò riêng trong các quá trình vận hành của cơ thể như: hình thành máu đông tại vị trí tổn thương, điều hòa lưu lượng máu, thúc đẩy quá trình làm lành vết thương, kích thích chuyển dạ khi mang thai, hỗ trợ rụng trứng,…
Androgen là hoóc-môn giới tính có vai trò quan trọng trong sức khỏe sinh sản và sự phát triển của cơ thể, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì. Androgen được sản xuất ở cả nam và nữ, tuy nhiên ở nam giới có nồng độ cao hơn. Androgen ở nam giới giúp duy trì mật độ xương, phát triển cơ bắp, sản xuất hồng cầu và tinh trùng.
Oxytocin được sản xuất ở vùng dưới đồi và được tuyến yên giải phóng vào máu. Oxytocin đóng vai trò không thể thiếu trong quá trình sinh nở, giúp kích thích tử cung co bóp và thúc đẩy sản xuất prostaglandin để tăng cường các cơn co bóp. Sau khi sinh, oxytocin can thiệp vào quá trình đẩy sữa từ ống dẫn đến núm vú.
Prolactin hay luteotropic hormon do tuyến yên tiết ra. Đây là hormone thiết yếu trong sản xuất và tiết sữa mẹ. Bên cạnh đó, prolactin còn ảnh hưởng đến vấn đề ăn uống, hoạt động tình dục và sản sinh estrogen.
Mất cân bằng hoóc-môn là tình trạng cơ thể có quá nhiều hoặc quá ít một hay nhiều loại. Mặt khác, ngay cả khi lượng hoóc-môn bình thường, sự rối loạn vẫn có thể xảy ra nếu các thụ thể tiếp nhận hormone gặp vấn đề. Sự mất cân bằng hoóc-môn có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, ảnh hưởng đến chức năng sinh lý, khả năng trao đổi chất và tinh thần. Một số bệnh lý phổ biến liên quan đến hoóc-môn có thể kể đến như:
Mãn kinh là một giai đoạn của nữ giới khi kinh nguyệt ngừng vĩnh viễn do suy giảm estrogen. Người phụ nữ sẽ gặp các triệu chứng như bốc hỏa, đổ mồ hôi về đêm, rối loạn giấc ngủ và các vấn đề về tiết niệu, sinh dục, teo âm hộ, âm đạo,… (4)
Bệnh Cushing hay hội chứng Cushing là tình trạng bệnh xảy ra do lượng cortisol trong máu tăng cao hoặc do sử dụng thuốc có chứa glucocorticoid kéo dài. Sự bất thường về lượng hormon cortisol này có thể tuyến thượng thận, tuyến yên hoặc vùng hạ đồi không kiểm soát được nồng độ cortisol trong cơ thể.
Bệnh có thể gây tích mỡ giữa hai vai, làm mặt tròn hơn bình thường, xuất hiện rạn da. Người mắc bệnh cũng có nguy cơ gặp biến chứng như cao huyết áp, loãng xương, tiểu đường tuýp 2.
Bệnh Graves là bệnh về rối loạn tự miễn gây cường giáp (tình trạng hoạt động quá mức của tuyến giáp) thường gặp ở phụ nữ dưới 40 tuổi. Do hoóc-môn tuyến giáp ảnh hưởng đến hầu hết toàn bộ cơ thể nên bệnh có nhiều triệu chứng liên quan đến các cơ quan như: lo lắng, run tay, nhạy cảm với nhiệt độ, tăng tiết mồ hôi, dễ cáu, sụt cân đột ngột, bướu cổ, rối loạn kinh nguyệt, giảm ham muốn tình dục, mắt lồi, cơ thể mệt mỏi, trống ngực, mất ngủ,…
Bệnh tiểu đường xuất hiện khi tuyến tụy không tạo ra đủ insulin hoặc cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, dẫn đến tình trạng đường huyết tăng cao. Bệnh không được kiểm soát đúng cách sẽ gây ra biến chứng như: sụt cân, uống nhiều nước làm tăng áp lực thận, rối loạn tiểu tiện, vết thương lâu lành, tăng nguy cơ bị nhiễm trùng (đặc biệt là lao phổi), mờ mắt, tê bì chân tay, rối loạn tiêu hóa.
Viêm tuyến giáp Hashimoto là một rối loạn tự miễn gây suy giáp mạn tính. Bệnh thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng trong nhiều năm, chỉ được phát hiện khi tuyến giáp to lên hoặc xét nghiệm máu cho thấy tín hiệu bất thường. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng như bướu cổ, các vấn đề tim mạch, thần kinh, suy giảm chức năng sinh sản, khó thụ thai.
Cường giáp và suy giáp là hai bệnh lý có khái niệm trái ngược nhau. Trong khi cường giáp xảy ra do tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone thì suy giáp là tình trạng thiếu hụt hormon tuyến giáp. Tuy nhiên, cả hai đều gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần người bệnh như chán ăn, táo bón, giảm trí nhớ, trầm cảm, khàn tiếng, tim đập nhanh, đau xương khớp, giảm ham muốn, sụt cân, tăng động, đổ mồ hôi nhiều, nhạy cảm với nhiệt độ, mệt mỏi, mất ngủ,…
U tiết Prolactin hay u tuyến yên tăng tiết prolactin là một khối u lành tính phát triển từ tế bào tuyến yên. Khối u này khiến hormon prolactin bị sản xuất quá mức, ảnh hưởng đến chức năng tuyến vú, gây ra các vấn đề về sinh sản cùng nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Ung thư tại các tuyến nội tiết như tuyến thượng thận, tuyến yên, tuyến giáp, tuyến tùng,… làm rối loạn hoạt động của các tuyến này, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể di căn đến các cơ quan khác.
Rối loạn chức năng của một số hormone quan trọng trong cơ thể như: insulin, leptin, ghrelin, cortisol, estrogen, progesterone,… dẫn đến stress, ăn uống quá mức, tăng khả năng tích tụ mỡ vùng bụng.
Xét nghiệm hoóc-môn là một trong những loại xét nghiệm nên được thực hiện thường xuyên, nhằm đánh giá khả năng sinh sản của nam và nữ giới cũng như tầm soát bệnh lý ở những cơ quan quan trọng trong cơ thể.
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp thường đo nồng độ TSH, T4, T3 trong máu. Nếu kết quả bất thường, nồng độ quá cao hoặc quá thấp so với mức chỉ định cho thấy có sự rối loạn chức năng tuyến giáp. Xét nghiệm hoóc-môn tuyến giáp có thể phát hiện các bệnh về tuyến giáp như Basedow, Hashimoto, u tuyến giáp, tăng hoặc giảm hormon tuyến giáp,…
Bao gồm xét nghiệm các hormon như estrogen, progesterone, testosterone, LH, FSH,… nhằm đánh giá khả năng sinh sản, chu kỳ kinh, rối loạn nội tiết ở cả nam và nữ.
Xác định nồng độ insulin, glucagon để kiểm tra chức năng tuyến tụy và chẩn đoán các bệnh lý như tiểu đường, rối loạn chuyển hóa glucose,…
Kiểm tra cortisol, aldosterone, adrenocorticotropic, adrenaline để phát hiện các rối loạn liên quan đến stress, huyết áp, chuyển hóa muối – nước, suy tuyến thượng thận
Được thực hiện để đo nồng độ GH (Growth Hormone), giúp đánh giá sự phát triển ở trẻ em và phát hiện các rối loạn tăng trưởng như còi lọc – bệnh lùn hoặc hội chứng người khổng lồ. Ở người lớn, lượng GH quá cao có thể là do khối u lành ở tuyến yên, gây ra sự phát triển quá mức của xương mặt, hàm, tay và chân.
Ngoài các xét nghiệm trên, bác sĩ Tâm Anh có thể chỉ định kiểm tra các hormon khác như prolactin (liên quan đến khả năng tiết sữa ở nữ), oxytocin (liên quan đến co thắt tử cung và tiết sữa), leptin (kiểm soát cân nặng),… tùy theo tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
Việc xét nghiệm hoóc-môn giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác và đưa ra hướng điều trị phù hợp để cân bằng nội tiết và duy trì sức khỏe tốt nhất cho người bệnh.
Dưới đây là những câu hỏi thường gặp về hormone được quan tâm nhiều nhất:
Không, chỉ một số hormon là protein. Hormone có thể thuộc nhiều nhóm khác nhau như peptide, steroid hoặc axit amin, mỗi loại có một cơ chế hoạt động riêng. Đây cũng là câu trả lời cho thắc mắc “hoóc-môn là chất gì?”
Có, insulin là một loại hoóc-môn do tuyến tụy sản xuất, giúp điều hòa lượng đường trong máu bằng cách đưa glucose vào tế bào để sử dụng hoặc lưu trữ.
Cấu tạo sinh học tự nhiên quyết định hormon giới tính, ảnh hưởng đến các đặc trưng sinh lý của một người. Vì vậy, nếu muốn chuyển giới cần phải có sự can thiệp từ liệu pháp hoóc-môn hoặc các phẫu thuật ngoại khoa.
Trong đó, tiêm nội tiết tố giúp người có nhu cầu chuyển giới thay đổi đặc điểm sinh lý để phù hợp hơn với giới tính họ lựa chọn. Estrogen và progesterone được sử dụng cho người chuyển giới nam thành nữ, trong khi đó, testosterone được dùng cho người chuyển giới nữ thành nam để tạo ra các thay đổi về giọng nói, cơ bắp, tóc và các đặc điểm giới tính khác.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, hormone đóng vai trò thiết yếu trong duy trì hoạt động và sự cân bằng của cơ thể. Hiểu về hoóc-môn giúp nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường, chủ động chăm sóc sức khỏe và tìm kiếm giải pháp điều trị kịp thời khi cần thiết.
