Sultamicillin là gì? Tác dụng, liều dùng và chỉ định phổ biến

Sultamicillin là kháng sinh phối hợp ampicillin – sulbactam, được sử dụng trong điều trị nhiều loại nhiễm khuẩn nhờ phổ tác dụng rộng và khả năng kháng beta-lactamase. Người bệnh thường tìm hiểu về cơ chế, liều dùng, chỉ định, mức độ an toàn và cách phân biệt thuốc này với các kháng sinh cùng nhóm, đặc biệt trước khi sử dụng theo đơn. Việc nắm rõ thông tin giúp tránh lạm dụng kháng sinh, giảm nguy cơ kháng thuốc và dùng đúng trong từng tình huống lâm sàng.

Sultamicillin là thuốc gì?

Sultamicillin là tiền chất của ampicillin và sulbactam, được sử dụng trong điều trị các nhiễm trùng do vi khuẩn sinh men beta-lactamase. Sultamicillin được phê duyệt để điều trị các nhiễm trùng da và mô mềm, nhiễm trùng trong ổ bụng, cũng như nhiễm trùng phụ khoa.

Tên gọi khác	Sultamicilina Sultamicillinum Sultamicilline
Tên thương mại (Common Brand Name)	Unasyn, Sulcilat
Tên gọi chung (Common Generic Name)	Sultamicillin
Nhóm thuốc (Drug Classes)	Penicillin phối hợp
Danh mục (Availability)	Thuốc kê đơn
Dạng bào chế	Viên nén bao phim Bột pha hỗn dịch uống
Cách sử dụng	Uống
MedlinePlus	MedlinePlus
Công thức hóa học	C25H29N9O8S2Na
Khối lượng phân tử	594,7mol
Danh mục cho thai kỳ	Nhóm B (theo FDA)
ID CAS	76497-13-7
Mã ATC	J01CR04

Dược lực học

Sultamicillin là dạng ester của ampicillin và sulbactam, trong đó mỗi thành phần có vai trò bổ trợ cho nhau:

• Ampicillin là kháng sinh beta-lactam, có tác dụng diệt khuẩn bằng cách ức chế quá trình tổng hợp peptidoglycan của thành tế bào vi khuẩn, nhưng lại dễ bị phá hủy bởi men beta-lactamase nên hiệu lực bị hạn chế trên nhiều chủng vi khuẩn kháng thuốc.
• Sulbactam là chất ức chế không hồi phục men beta-lactamase, giúp bảo vệ ampicillin khỏi bị bất hoạt, đồng thời có khả năng gắn vào một số protein gắn penicillin làm tăng độ nhạy cảm của kháng sinh với vi khuẩn.

Sultamicillin là kháng sinh phổ rộng, có hiệu quả trên cả vi khuẩn Gram dương và gram âm, bao gồm: Staphylococcus aureus và Staphylococcus epidermidis (kể cả chủng kháng penicillin, và một số chủng kháng methicillin), Streptococcus pneumoniae, Streptococcus faecalis và các chủng Streptococcus khác. Haemophilus influenzae và Haemophilus parainfluenzae (trên các chung có và không sinh beta-lactamase); Moraxella catarrhalis; các vi khuẩn kỵ khí như Bacteroides fragilis và các chủng khác; Escherichia coli; Klebsiella spp.; Proteus spp. (trên các chủng có và không sinh indole); Enterobacter; Morganella morganii; Citrobacter spp.; Neisseria meningitidis và Neisseria gonorrhoeae.

Thuốc Sultamicillin có tác dụng gì?

Sultamicillin được chỉ định để điều trị nhiều loại nhiễm khuẩn do vi khuẩn nhạy cảm, bao gồm:

• Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên: viêm họng, viêm xoang, viêm tai giữa.
• Nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới: viêm phổi, viêm phế quản.
• Nhiễm khuẩn đường tiết niệu và viêm bể thận.
• Nhiễm khuẩn da, mô mềm.
• Nhiễm khuẩn ổ bụng.
• Nhiễm khuẩn do lậu cầu.

Thông tin hoạt chất chỉ mang tính chất tham khảo chung. Để biết chi tiết của từng thuốc, người bệnh cần đọc hướng dẫn sử dụng của từng loại thuốc và chỉ sử dụng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ.

Dược động học

1. Hấp thu

Trong quá trình hấp thu, sultamicillin được chuyển hóa hoàn toàn thành ampicillin và sulbactam theo tỷ lệ tương đương, với sinh khả dụng đường uống đạt khoảng 80% so với dạng tiêm tĩnh mạch. Đáng chú ý, việc dùng thuốc sau bữa ăn không làm giảm mức độ hấp thu, giúp duy trì nồng độ hiệu quả trong máu mà không phụ thuộc vào thời điểm uống.

2. Phân bố

Sau khi phân hủy thành ampicillin-sulbactam, thuốc được phân bố rộng rãi vào hầu hết các mô và dịch cơ thể. Thuốc ít được thâm nhập vào não và dịch não tủy trừ khi có viêm màng não.

3. Chuyển hóa

Sau khi uống, Sultamicillin được thủy phân thành dạng có hoạt tính là ampicillin và sulbactam với tỉ lệ 1:1, lưu hành trong hệ tuần hoàn. Ampicillin bị chuyển hóa bởi enzym penicillinase, tạo thành acid penicilloic không có hoạt tính và các chất chuyển hóa khác.

4. Thải trừ

Ở người khỏe mạnh, thời gian bán thải của sulbactam là 0.75 giờ và ampicillin là 1 giờ. Khoảng 50 – 75% lượng thuốc thải trừ ở dạng còn hoạt tính qua nước tiểu. Thời gian bán thải kéo dài hơn người cao tuổi và người suy thận. Probenecid làm giảm sự bài tiết ống thận của cả ampicillin và sulbactam. Do đó, sử dụng đồng thời probenecid với sultamicillin làm tăng và kéo dài nồng độ trong máu của ampicillin và sulbactam.

Chỉ định của Sultamicillin

Sultamicillin được dùng trong điều trị các nhiễm khuẩn do vi khuẩn còn nhạy cảm, bao gồm viêm đường hô hấp, nhiễm khuẩn tiết niệu và tổn thương da – mô mềm, đặc biệt hữu ích khi gặp chủng sản sinh beta-lactamase. Thuốc cũng có thể được chỉ định trong trường hợp lậu không biến chứng khi phù hợp về mặt lâm sàng và kháng sinh đồ.

Chống chỉ định

Chống chỉ định sử dụng Sultamicillin cho những người có dị ứng với các dẫn xuất penicillin.

Liều lượng và cách dùng Sultamicillin

Tương tự như bất kỳ loại thuốc, dược phẩm thuộc danh mục thuốc kê đơn, Sultamicillin cần được sử dụng theo đúng chỉ định của bác sĩ, đặc biệt thận trọng khi sử dụng cho người bệnh suy thận.

Quá liều và quên liều thuốc

1. Quá liều và xử lý

Dữ liệu về quá liều Sultamicillin còn hạn chế. Quá liều thuốc thường biểu hiện thông qua sự tăng nặng về các tác dụng phụ. Ampicillin-sulbactam có thể khuếch tán vào dịch não tủy và gây các triệu chứng thần kinh như co giật. Thuốc có thể được loại bỏ nhờ thẩm tách máu.

2. Quên liều và xử lý

Nếu quên 1 liều Sultamicillin, cách xử lý tùy thuộc vào thời điểm bạn nhớ ra:

• Uống ngay khi nhớ ra: nếu nhớ ra liều đã quên gần với thời điểm đáng lẽ phải uống (ví dụ chỉ cách vài giờ), hãy uống ngay liều đó. Sau đó, tiếp tục dùng các liều tiếp theo như bình thường.
• Bỏ qua liều đã quên: nếu thời điểm nhớ ra đã gần với liều tiếp theo (ví dụ, chỉ còn 1 – 2 giờ nữa là đến liều tiếp theo), hãy bỏ qua liều đã quên và tiếp tục lịch trình uống thuốc như bình thường.
• Không uống bù liều: tuyệt đối không được uống gấp đôi liều đã quên để bù lại. Điều này có thể làm tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ, quá liều.

Tác dụng phụ của Sultamicillin

• Phát ban dát – sẩn, mày đay, ngứa da, viêm da tróc vẩy hoặc phản ứng phản vệ (dị ứng) có thể gặp.
• Tiêu chảy, phân lỏng, buồn nôn, đau bụng, co thắt, đau thượng vị, nôn.
• Buồn ngủ, mệt mỏi, khó thở, nhức đầu.
• Thiếu máu, giảm tiểu cầu, tăng bạch cầu ưa eosin.
• Tăng aminotransferase huyết thanh hoặc bilirubin huyết thanh.
• Có khi gặp viêm thận kẽ.
• Nhiễm tụ cầu vàng kháng penicillin, nhiễm trực khuẩn gram âm hoặc nấm Candida albicans sau khi dùng kéo dài hoặc liều cao

Tương tác thuốc

Tương tác thuốc cần lưu ý khi dùng cùng sultamicillin

• Probenecid: làm tăng nồng độ và kéo dài thời gian tác dụng của thuốc.
• Kháng sinh kìm khuẩn (chloramphenicol, erythromycin, sulfonamides, tetracycline): có thể làm giảm hiệu lực diệt khuẩn của chế phẩm này.
• Thuốc chống đông máu (như warfarin): tăng nguy cơ chảy máu do penicillin ảnh hưởng kết quả xét nghiệm đông máu.
• Thuốc tránh thai đường uống chứa estrogen: giảm hiệu quả tránh thai, cần biện pháp hỗ trợ.
• Allopurinol: tăng nguy cơ phát ban da khi dùng phối hợp.
• Methotrexat: giảm thải trừ, làm tăng độc tính của methotrexat.

Bảo quản thuốc

Sultamicillin cần được bảo quản ở nhiệt độ phòng không quá 30∘C. Đối với bột pha hỗn dịch, sau khi pha nên bảo quản trong tủ lạnh và sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất (14 ngày).

Cảnh báo và thận trọng khi dùng thuốc

Khi sử dụng thuốc Sultamicillin, cần lưu ý một số cảnh báo và thận trọng sau:

• Cẩn trọng theo dõi khi sử dụng Sultamicillin ở những người có tiền sử mẫn cảm với penicillin hoặc cephalosporin do nguy cơ dị ứng chéo giữa các dẫn xuất penicillin với các kháng sinh betalactam khác.
• Nếu gặp phản ứng phản vệ (dị ứng), cần ngưng thuốc và nhanh chóng đến cấp cứu ở cơ sở y tế gần nhất.
• Thuốc có thể gây tiêu chảy. Nếu tiêu chảy nặng và kéo dài, có thể là dấu hiệu của viêm đại tràng màng giả, cần thông báo ngay cho bác sĩ.
• Cần phải điều chỉnh liều cho những người có chức năng thận suy giảm.
• Tránh dùng thuốc cho người bị tăng bạch cầu đơn nhân vì có nguy cơ cao gây phát ban da.
• Chỉ nên sử dụng khi thật sự cần thiết và có chỉ định của bác sĩ.

Có thể thấy, Sultamicillin là 1 loại kháng sinh với hiệu quả được tăng cường từ sự kết hợp giữa ampicillin và sulbactam. Nhờ có sulbactam bảo vệ, ampicillin có thể phát huy được hiệu quả trên các chủng vi khuẩn sinh men kháng thuốc beta lactamase.

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn cần luôn tuân thủ chỉ định của bác sĩ về liều lượng và thời gian sử dụng. Hãy thận trọng với các trường hợp chống chỉ định, theo dõi tác dụng phụ và thông báo cho bác sĩ nếu gặp các dấu hiệu bất thường. Việc sử dụng kháng sinh đúng cách không chỉ giúp bạn mau chóng khỏi bệnh mà còn góp phần hạn chế tình trạng kháng thuốc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Sultamicillin chỉ phát huy hiệu quả khi được kê đơn đúng bệnh, đúng liều và theo dõi đáp ứng điều trị, đặc biệt ở người có nguy cơ kháng thuốc hoặc bệnh nền như suy thận. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, người bệnh được bác sĩ chuyên khoa đánh giá nguyên nhân nhiễm khuẩn, chỉ định kháng sinh phù hợp dựa trên kháng sinh đồ, đồng thời theo dõi tác dụng phụ và nguy cơ kháng thuốc. Muốn được tư vấn phác đồ cá thể hóa và điều trị an toàn, bạn có thể đặt lịch khám trực tiếp cùng chuyên gia tại hệ thống bệnh viện.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách vui lòng liên hệ:

Sultamicillin được sử dụng trong nhiều tình huống nhiễm khuẩn nhờ phổ tác dụng rộng và khả năng ức chế beta-lactamase, nhưng hiệu quả chỉ đạt tối ưu khi dùng đúng liều, đúng chỉ định và theo dõi đáp ứng lâm sàng. Việc tự ý sử dụng kháng sinh có thể dẫn đến kháng thuốc, che lấp triệu chứng hoặc gây tác dụng phụ khó kiểm soát. Người bệnh cần thận trọng, đặc biệt nếu có bệnh nền, suy thận hoặc tiền sử dị ứng với penicillin.