Hen phế quản có lây không? Lây qua đường nào? [Bác sĩ giải đáp]

Hen phế quản là bệnh lý hô hấp, tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời. Vậy, hen phế quản có lây không hay lây qua đường nào? Dấu hiệu nhận biết bệnh lý này là gì và làm sao để phòng ngừa? Chi tiết xem ở bài viết sau đây!

Hen phế quản (Bronchial asthma) hay hen suyễn (Asthma) là bệnh lý hô hấp đặc trưng bởi tình trạng viêm nhiễm đường dẫn khí mạn tính. Khi bệnh khởi phát, phế quản sẽ bị kích thích nghiêm trọng, gây ra các vấn đề như tăng tiết đờm, phù nề và co thắt phế quản. Chậm trễ trong điều trị bệnh hen suyễn có thể gây thiếu oxy nghiêm trọng do quá trình lưu thông khí vào phổi bị tắc nghẽn, tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh. (1)

Bệnh hen phế quản có lây không?

Bệnh hen phế quản là bệnh không lây. Đây là bệnh không tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.

Để hiểu rõ vì sao bệnh hen suyễn không lây, đầu tiên cần làm rõ nguyên nhân gây ra bệnh lý hô hấp này. Nguyên nhân hay yêu tố nguy cơ gây khởi phát bệnh hen phế quản có thể bắt nguồn từ các yếu tố như: (2)

• Tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng: Thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng có thể dẫn đến hen suyễn, chẳng hạn như khói thuốc lá, lông thú nuôi, phấn hoa, ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí…
• Mắc các bệnh nhiễm khuẩn ở mũi – họng: Nguy cơ mắc bệnh hen phế quản có thể tăng với đối tượng mắc các bệnh nhiễm khuẩn ở mũi – họng như viêm amidan, viêm xoang, viêm mũi…
• Vấn đề về tâm lý: Các yếu tố về rối loạn tâm lý, căng thẳng quá mức có thể tiềm ẩn nguy cơ khiến sức khỏe hệ hô hấp bị suy giảm, dẫn đến khởi phát nhiều bệnh lý trong đó có hen suyễn.

Hen phế quản lây qua đường nào?

Như đã đề cập, hen phế quản là bệnh không lây nhiễm trong cộng đồng. Tiếp xúc gần hoặc sinh hoạt chung với người bệnh thường sẽ không làm lây truyền hen suyễn từ người này sang người khác. Việc nhiều thành viên trong gia đình mắc bệnh lý này có thể liên quan đến yếu tố di truyền hoặc bắt nguồn từ các tác nhân gây bệnh như môi trường sống, thói quen sinh hoạt.

Bệnh hen phế quản có di truyền không?

Theo Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ, nguy có mắc bệnh hen suyễn có thể tăng từ 3 đến 6 lần ở người có bố mẹ mắc bệnh lý này. Ngoài ra, một số gen có thể liên quan đến việc gây khởi phát bệnh hen suyễn. Nghiên cứu cho biết, trong một số trường hợp, sự kết hợp các cytokine loại II của gen IL-4 và IL-13 đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành bệnh hen suyễn.

Cụ thể, IL-4 đóng vai trò then chốt trong quá trình tăng sinh tế bào Th2 (tế bào thúc đẩy sự hình thành kháng thể bởi tế bào B), sản xuất cytokine và tổng hợp IgE. Mặt khác, IL-13 đóng vai trò then chốt tạo nên các đặc điểm bệnh lý của bệnh hen suyễn như sản xuất chất nhầy, tăng phản ứng đường thở (AHR) và lắng đọng collagen.

>>>Xem chi tiết về vấn đề này tại đây: Hen suyễn có di truyền không? Yếu tố nào tăng nguy cơ mắc bệnh?

Triệu chứng hen phế quản

Sau khi đã làm rõ vấn đề hen phế quản có lây không, mỗi người nên tìm hiểu về các triệu chứng thường gặp của bệnh lý này để có biện pháp xử trí kịp thời. Một số dấu hiệu bệnh hen suyễn phổ biến, gồm: (3)

• Thở khò khè: Sưng tấy đường thở do bệnh hen suyễn có thể gây ra triệu chứng thở khò khè, được đặc trưng bởi tình trạng thở ra và hít vào gây ra tiếng rít hoặc tiếng huýt sáo.
• Ho nhiều hoặc ho dai dẳng: Bệnh hen suyễn thường gây ra tình trạng ho dai dẳng (ho khan hoặc ho có đờm) do đường thở bị co thắt, viêm nhiễm. Triệu chứng ho dai dẳng do hen suyễn thường xảy ra khi vận động cường độ mạnh vào sáng sớm hoặc ban đêm…
• Đau tức ngực: Các cơ phế quản có thể bị co thắt nghiêm trọng do ảnh hưởng của bệnh hen suyễn. Khi đó, người bệnh hen phế quản có thể thường xuyên cảm thấy đau tức ngực, đặc biệt là khi hít thở.
• Khó thở: Ở giai đoạn cấp tính, người bị hen phế quản có thể thường xuyên bị khó thở do tình trạng thiếu hụt không khí ra vào phổi do hẹp đường thở. Triệu chứng khó thở ở người hen suyễn có thể tăng dần mức độ và đi kèm với các biểu hiện như vã mồ hôi, mệt mỏi quá mức…

Phân biệt bệnh hen phế quản với các bệnh hô hấp lây nhiễm khác

Bác sĩ Phong thuộc Hệ thống Bệnh viện Tâm Anh cho biết, triệu chứng của bệnh hen phế quản và các bệnh lý hô hấp lây nhiễm khác thường dễ bị nhầm lẫn với nhau, được đặc trưng bởi các tình trạng điển hình như ho có đờm, ho khan, khó thở, thở khò khè, mệt mỏi, đau tức ngực… Khác với các bệnh lý hô hấp lây nhiễm, nguyên nhân gây hen suyễn không phải bắt nguồn từ virus, vi khuẩn, ký sinh trùng… nên không tiềm ẩn nguy cơ lây truyền trong cộng đồng.

Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm của bệnh hen phế quản và các bệnh hô hấp lây nhiễm khác có thể tương đương nhau, đều tiềm ẩn biến chứng nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Để xác định hen suyễn và các bệnh hô hấp, người bệnh cần sớm đến chuyên khoa Hô hấp, Nội tổng hợp ở các cơ sở y tế uy tín để bác sĩ thăm khám và chẩn đoán chính xác.

Cách điều trị hen phế quản

Bên cạnh thắc mắc bệnh hen phế quản có lây nhiễm không, cách điều trị bệnh lý này cũng là vấn đề được nhiều người quan tâm. Tùy thuộc vào từng tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ cân nhắc đưa ra phác đồ điều trị hen suyễn phù hợp, có thể bao gồm:

• Phác đồ sử dụng thuốc: Để hỗ trợ làm giãn các cơ phế quản bị co thắt quá mức, bác sĩ có thể sẽ chỉ định người bệnh sử dụng một số loại thuốc như thuốc kháng cholinergic, thuốc chủ vận beta, thuốc kháng leukotriene (ngăn chặn Leukotrienes – yếu tố gây hen suyễn)…
• Sử dụng kết hợp ống hít: Để hỗ trợ làm dịu triệu chứng của bệnh hen phế quản, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng ống hít kết hợp như corticosteroid hoặc thuốc chủ vận beta.
• Corticosteroid dạng tiêm đường tĩnh mạch: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticosteroid đường tĩnh mạch để kịp thời làm giảm tình trạng sưng viêm đường hô hấp.
• Sử dụng chất sinh học: Trong trường hợp người bệnh hen phế quản không đáp ứng với các loại thuốc kiểm soát, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh điều trị bằng hoạt chất sinh học ở dạng tiêm trong thời gian từ 2 đến 4 tuần (tùy trường hợp) để hỗ trợ ngăn chặn sự sản sinh các chất gây viêm của các tế bào miễn dịch.
• Liệu pháp Bronchial themoplasty (chỉnh hình phế quản bằng nhiệt): Liệu pháp này sử dụng nhiệt để làm giảm độ dày của cơ trơn phế quản, từ đó giúp ngăn chặn các cơn co thắt phế quản. Quá trình này được thực hiện bằng cách sử dụng một loại điện cực đặc biệt để làm nóng các mô trong đường thở. Liệu pháp Bronchial Thermoplasty thường được bác sĩ chỉ định cho những trường hợp hen phế quản nghiêm trọng, khi các phương pháp điều trị thông thường không mang lại hiệu quả. Hiện tại, liệu pháp này vẫn chưa được ứng dụng rộng rãi.

Ngoài ra, để kiểm soát bệnh hiệu quả, người bệnh hen suyễn cần duy trì lối sống khoa học và tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ.

Biện pháp phòng ngừa hen phế quản hiệu quả

Bị bệnh hen suyễn có lây không? Bệnh hen phế quản không lây nhiễm trong cộng đồng, tuy nhiên để bảo vệ sức khỏe tối ưu, mỗi người cần có biện pháp phòng tránh hiệu quả bằng cách:

• Thăm khám sức khỏe hô hấp định kỳ.
• Thường xuyên kiểm tra mức độ ô nhiễm không khí, tránh các hoạt động ngoài trời khi mức độ ô nhiễm không khí tăng cao.
• Đeo khẩu trang, giữ khoảng cách với người lạ khi đến nơi công cộng đông người.
• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết trở lạnh.
• Không lạm dụng bia, rượu, thuốc lá.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung thực phẩm giàu vitamin và chất chống oxy hóa để nâng cao sức đề kháng.
• Giữ vệ sinh nhà cửa, không gian sinh hoạt luôn sạch sẽ và thoáng đãng.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với lông vật nuôi, phấn hoa, chất hóa học, chất tẩy rửa…

Như vậy, bài viết đã cung cấp những thông tin làm rõ vấn đề hen phế quản có lây không. Để được bác sĩ tư vấn chi tiết về cách nhận biết và hướng điều trị bệnh hen phế quản hiệu quả, người bệnh có thể liên hệ đến Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.