Gãy xương ở trẻ em là tình trạng rất phổ biến và có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân. Tùy theo mức độ nghiêm trọng và vị trí của tổn thương, trẻ có thể được chỉ định nẹp cố định, bó bột hoặc phẫu thuật. Chi tiết sẽ được bác sĩ Tôn Thị Anh Tú chia sẽ qua bài viết sau đây.
Gãy xương ở trẻ em là tình trạng xương bị gãy một phần hoặc toàn bộ, xảy ra khi lực tác động vào xương của trẻ em lớn hơn mức có thể chịu đựng được. Tình trạng này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, như bị tai nạn, té ngã, va đập mạnh hoặc chấn thương khi chơi thể thao. Bên cạnh đó, trẻ em có chế độ dinh dưỡng kém, thiếu canxi hoặc bị béo phì đều có thể làm tăng nguy cơ làm xương yếu và dễ gãy.
Ở trẻ em, hầu hết các trường hợp thường gặp nhất ở vị trí cổ tay, cẳng tay hoặc cánh tay trên. Các loại này được chia thành:
Dưới đây là một số vị trí phổ biến ở trẻ em:
Xương cánh tay là xương trên cùng, kéo dài từ vai đến khuỷu tay. Xương cánh tay bị gãy là trường hợp thường gặp nhất trong các ca cấp cứu ở trẻ em, có thể xảy ra khi trẻ bị té ngã, tai nạn. Xương cánh tay có thể gãy ở bất kỳ vị trí nào, nhưng thường gặp nhất ở hai đầu xương, gần vai hoặc khuỷu tay. (1)
Xương cẳng chân bị gãy được phân loại thành xương chày và xương mác, thường liên quan đến sụn tăng trưởng (vùng phát triển của xương). Nếu không được điều trị đúng cách, gãy tại vị trí này có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển chiều dài và hình dạng chi dưới.
Xương đùi là phần xương lớn nhất và khỏe nhất trong cơ thể, do đó xương đùi thường chỉ gãy khi bị tác động lực lớn như trẻ ngã từ trên cao, tai nạn xe hoặc chơi thể thao đối kháng. Xương đùi ở trẻ em có thể bị gãy ở bất kỳ vị trí nào dọc theo xương. Trong một số trường hợp trẻ lớn xương đùi bị gãy nghiêm trọng có thể cần phải phẫu thuật để định hình xương bằng đinh, vít.
Xương đòn của trẻ bị gãy thường chỉ cần nẹp, không cần phẫu thuật do cơ thể có khả năng tự tái tạo và lành lại, ngay cả khi xương bị di lệch nhiều. Tuy nhiên, tùy vào mức độ gãy, độ tuổi và thể trạng sức khỏe của trẻ, tình trạng này có nguy cơ tái phát kéo dài.
Xương chính mũi là một trong những loại xương dễ bị gãy nhất khi bị chấn thương vùng mặt. Mặc dù xương chính mũi bị gãy thường phổ biến hơn ở người lớn, tuy nhiên vẫn có thể gặp phải ở trẻ em, nhất là khi bị va đập mạnh hoặc tai nạn. (2)
Xương chày hay xương ống chân, là một trong hai xương ở cẳng chân tạo thành khớp gối và mắt cá chân. Gãy xương chày ở trẻ em thường gặp nhất ở vị trí thân xương. Tùy vào vị trí vết gãy và độ tuổi, trẻ có thể được sử dụng giày chỉnh hình hoặc nắn chỉnh xương trước khi bó bột.
Gãy xương cành tươi được mô tả gần giống với việc bẻ cong một cành cây xanh và còn tươi. Khi đó cành xanh bị uốn cong mà không gãy, nhưng đến một thời điểm, chúng sẽ nứt ra hoặc vỡ thành nhiều mảnh ở nơi bị uốn cong. Trường hợp này có thể gặp phải ở xương cánh tay, cẳng tay, đốt ngón tay, đùi,… Tình trạng này thường ảnh hưởng đến trẻ dưới 10 tuổi do tính chất xương của trẻ lúc này mềm và không giòn như người lớn. (3)
Dưới đây là các dấu hiệu nhận biết:
Theo thống kê, có khoảng 1 phần 3 trẻ em bị gãy xương ít nhất 1 lần trước 17 tuổi. Trong hầu hết trường hợp sẽ không quá nghiêm trọng và có khả năng phục hồi tốt nếu điều trị đúng cách. (4)
Tuy nhiên, xương của trẻ em bị gãy có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề sức khỏe đáng lo ngại nếu xảy ra trong các trường hợp sau:
Những trường hợp này cần được kiểm tra kỹ lưỡng và đánh giá chuyên sâu vì có thể liên quan đến rối loạn chuyển hóa cơ xương, loãng xương hoặc các dấu hiệu bệnh lý tiềm ẩn khiến xương giòn và dễ gãy.
Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh và mô tả chi tiết quá trình xảy ra chấn thương. Các chỉ định cận lâm sàng cần thực hiện bao gồm: (5)
Phương pháp điều trị dựa trên từng loại gãy xương, mức độ nghiêm trọng và độ tuổi của trẻ.
Sơ cứu đúng cách giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn và hạn chế các tác động lên vùng bị tổn thương. Trẻ bị gãy xương cần được sơ cứu đúng cách như sau: (6)
Bác sĩ có thể chỉ định trẻ sử dụng thuốc acetaminophen hoặc ibuprofen để kiểm soát cơn đau và co thắt cơ. Hoặc trong trường hợp xương hở, trẻ được sử dụng thuốc kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng.
Bó bột là phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả đối với hầu hết trường hợp. Mục tiêu của bó bột là cố định xương ở đúng vị trí giải phẫu và tạo điều kiện thuận lợi để xương liền lại, đồng thời giúp giảm đau và hạn chế sưng. Trong một số trường hợp xương bị lệch, bác sĩ cần nắn chỉnh xương về đúng vị trí trước khi bó bột.
Một số trường hợp xương trẻ bị gãy phức tạp cần được can thiệp phẫu thuật để đưa xương về đúng vị trí. Bác sĩ cân nhắc phẫu thuật khi xương bị gãy xuyên qua da, gãy đoạn xương dài hoặc các đoạn xương bị dịch chuyển.
Đây là tình trạng phổ biến, chủ yếu do tai nạn sinh hoạt, té ngã khi chơi đùa hoặc chấn thương thể thao. Tuy không phải lúc nào cũng có thể tránh được hoàn toàn, nhưng phụ huynh có thể giảm nguy cơ cho trẻ bằng những biện pháp sau:
Những lưu ý khi chăm sóc trẻ bị gãy xương bao gồm:
Vì sao xương trẻ nhỏ khi gãy thì mau liền hơn là vấn đề nhiều phụ huynh quan tâm. Xương trẻ em thường có thời gian phục hồi nhanh hơn so với người lớn. Nguyên nhân là do xương của trẻ em linh hoạt, mềm dẻo, có khả năng uốn cong khi bị tác động. Bên cạnh đó, xương được bao bọc bởi một lớp màng xương dày, có tác dụng bảo vệ và làm lành tổn thương nhanh hơn.
Trẻ có xương bị gãy cần được cấp cứu ngay để giảm đau đớn và tránh các tổn thương nghiêm trọng. Tùy theo mức độ, vị trí và tình trạng sức khỏe, trẻ có thể cần nẹp cố định, bó bột hoặc phẫu thuật. Trẻ cần tái khám theo lịch hẹn hoặc ngay khi gặp các dấu hiệu bất thường như:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Gãy xương ở trẻ em thường không quá nguy hiểm. Tuy nhiên nếu xương trẻ bị gãy nhiều lần hoặc xương dễ gãy ngay cả khi bị tác động nhẹ có thể là dấu hiệu cho thấy những vấn đề tiềm ẩn về xương. Bên cạnh đó, bố mẹ nên cho trẻ thăm khám tổng quát định kỳ, bổ sung đầy đủ các loại vitamin và khoáng chất như canxi, vitamin D để giúp xương phát triển dẻo dai, khỏe mạnh.
