COPD và hen phế quản là hai bệnh lý hô hấp thường dễ gây nhầm lẫn do có nhiều triệu chứng tương đồng. Vậy sự khác biệt giữa hen phế quản với COPD là gì? Điều trị hai bệnh lý này như thế nào?
Phổi tắc nghẽn mãn tính COPD và hen suyễn có điểm gì giống nhau?
COPD và hen phế quản đều là những bệnh phổi mạn tính, ảnh hưởng trực tiếp đến đường hô hấp và gây suy giảm chất lượng cuộc sống. Mặc dù khác nhau về nguyên nhân và tiến triển, hai căn bệnh này vẫn có nhiều điểm giống nhau khiến chúng dễ bị nhầm lẫn. Cụ thể:
Liên quan đến viêm và tắc nghẽn đường thở: Cả hai bệnh đều có đặc điểm chung là gây viêm đường hô hấp và làm hẹp lòng ống phế quản, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc thở. (1)
Triệu chứng tương tự nhau: Cả hen suyễn và COPD có thể có các triệu chứng tương tự nhau, ví dụ:
Khó thở, đặc biệt khi gắng sức
Ho, có thể kèm theo đờm
Thở khò khè, tức ngực
Mệt mỏi kéo dài
Tính chất mạn tính và cần quản lý lâu dài: Cả COPD và hen phế quản đều có thể tiến triển chậm và kéo dài, nhưng có thể kiểm soát được bằng cách điều trị đúng hướng và duy trì lối sống lành mạnh.
Điều trị bằng thuốc tương tự: Hai bệnh này có thể được chỉ định sử dụng các loại thuốc giống nhau để kiểm soát triệu chứng, chẳng hạn như thuốc giãn phế quản và thuốc kháng viêm.
Những điểm tương đồng này khiến nhiều người dễ nhầm lẫn giữa COPD và hen phế quản. Việc hiểu rõ đặc điểm chung và riêng của từng bệnh sẽ giúp người bệnh quản lý hiệu quả hơn, cải thiện chất lượng cuộc sống.
Mối liên hệ giữa phổi tắc nghẽn mãn tính COPD và hen phế quản
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản đều là các bệnh lý mạn tính của hệ hô hấp, gây ra tình trạng viêm và tắc nghẽn đường thở, từ đó khiến người bệnh khó thở. Tuy nhiên, đây là hai bệnh khác nhau về cơ chế bệnh sinh, diễn tiến và cách điều trị, mặc dù chúng có nhiều điểm tương đồng và đôi khi khó phân biệt.
Hen phế quản thường khởi phát từ nhỏ, có liên quan đến yếu tố dị ứng như phấn hoa, lông thú, nấm mốc hoặc các tác nhân kích thích như vận động mạnh, không khí lạnh. Triệu chứng hen (khò khè, ho, khó thở…) có thể đến rồi đi, nhiều người có thể kiểm soát tốt bệnh bằng thuốc và tránh các yếu tố kích thích. (2)
Ngược lại, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) thường gặp ở người lớn tuổi, đặc biệt là người hút thuốc lá lâu năm. COPD là tập hợp của hai tình trạng chính là viêm phế quản mạn tính và khí phế thũng. Đây là bệnh tiến triển nặng dần theo thời gian, triệu chứng thường xuyên và có thể không hồi phục hoàn toàn.
Một số người bệnh có thể có đặc điểm của cả hai bệnh lý, được gọi là Hội chứng chồng lấp Hen-COPD (ACOS). Do đó, việc chẩn đoán chính xác hen phế quản, COPD hay ACOS rất quan trọng vì chiến lược điều trị sẽ khác nhau. Trong bối cảnh tỷ lệ mắc bệnh hô hấp ngày càng tăng, thăm khám sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng, góp phần nhận diện sớm triệu chứng bệnh. Từ đó bác sĩ có thể tư vấn phác đồ điều trị phù hợp, giúp cải thiện chất lượng sống cho người bệnh. (3)
COPD và hen suyễn đều là bệnh hô hấp mạn tính gây viêm đường thở kéo dài.
Hướng dẫn cách phân biệt COPD và hen phế quản
Việc phân biệt bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản là rất quan trọng vì hướng điều trị và tiên lượng bệnh khác nhau. Dưới đây là bảng so sánh sự khác nhau giữa hen phế quản và COPD giúp người dân có thể phân biệt hai bệnh lý này: (4)
COPD (Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính)
Hen phế quản (Hen suyễn)
Định nghĩa
COPD là một nhóm bệnh hô hấp tiến triển, bao gồm viêm phế quản mãn tính và khí phế thũng, có thể dẫn đến hạn chế luồng khí không thể phục hồi hoàn toàn.
Hen suyễn là một bệnh viêm mãn tính của đường hô hấp, đặc trưng bởi sự co thắt tạm thời và có hồi phục của các tiểu phế quản, thường liên quan đến yếu tố dị ứng.
Tính chất
Thường xuất hiện ở người trung niên hoặc lớn tuổi, đặc biệt là người có tiền sử hút thuốc lá lâu năm. Bệnh tiến triển chậm nhưng dai dẳng, luồng khí bị tắc nghẽn kéo dài và khó phục hồi.
Thường khởi phát từ thời thơ ấu hoặc tuổi thiếu niên, triệu chứng dao động theo ngày hoặc theo mùa, thường nặng hơn vào ban đêm hoặc sáng sớm. Luồng khí thường cải thiện rõ sau khi dùng thuốc giãn phế quản.
Nguyên nhân
Hút thuốc lá (nguyên nhân chính).
Tiếp xúc lâu dài với khói bụi, hóa chất độc hại, khí thải công nghiệp.
Thiếu hụt α-1 antitrypsin (hiếm gặp, di truyền).
Dị ứng với phấn hoa, nấm mốc, lông thú, bụi nhà.
Ô nhiễm không khí, thời tiết lạnh, gắng sức.
Yếu tố di truyền (tiền sử gia đình có người bị hen, viêm mũi dị ứng, chàm).
Triệu chứng
Ho có đờm dai dẳng, đặc biệt vào buổi sáng.
Khó thở khi gắng sức và tăng dần theo thời gian.
Triệu chứng liên tục và xấu đi dần.
Ít có thời điểm hồi phục hoàn toàn như hen.
Cơn hen thường khởi phát đột ngột.
Ho khan hoặc có đờm, thở khò khè.
Xuất hiện vào ban đêm hoặc sáng sớm.
Có thể không có triệu chứng giữa các cơn.
Mức độ nguy hiểm
Gây suy giảm chức năng phổi vĩnh viễn, nguy cơ nhiễm trùng hô hấp tái phát, suy tim phải, ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng sống.
Là nguyên nhân tử vong đứng thứ ba toàn cầu (theo WHO).
Có thể kiểm soát tốt nếu điều trị đúng.
Tuy nhiên, nếu không kiểm soát, có thể gây cơn hen cấp, suy hô hấp cấp và thậm chí tử vong.
Chẩn đoán
Khám lâm sàng: Thở khò khè kéo dài, có thể nghe âm phế nang giảm, ngực hình thùng (tình trạng căng phồng) ở giai đoạn nặng.
Đo chức năng hô hấp (Spirometry): FEV1/FVC <0,7 sau thuốc giãn phế quản và không cải thiện rõ.
Chụp X-quang ngực, CT scan.
Khám lâm sàng: Thở khò khè rõ ràng trong cơn, ngoài cơn gần như bình thường.
Đo chức năng hô hấp (Spirometry): FEV1 cải thiện >12% và >200ml sau thuốc giãn phế quản.
Xét nghiệm dị ứng.
Điều trị
Điều trị tập trung vào thuốc giãn phế quản (SABA, LABA, LAMA).
Corticosteroid dạng hít (ICS) có thể được chỉ định dùng trong COPD trung bình – nặng, có đợt cấp lặp lại.
Cai thuốc lá, phục hồi chức năng phổi, dùng oxy khi cần.
Tránh nhiễm trùng, tiêm vắc-xin phòng cúm và phế cầu.
Dùng corticosteroid dạng hít (ICS) là nền tảng điều trị.
SABA (thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn) để cắt cơn hen.
Kết hợp ICS và LABA theo chỉ định để kiểm soát cơn hen dai dẳng.
Tránh các tác nhân gây dị ứng và duy trì không gian sống sạch sẽ.
Biến chứng
Nhiễm trùng hô hấp mạn.
Suy tim phải (tâm phế mạn).
Suy hô hấp mạn.
Giảm chức năng vận động, loãng xương, trầm cảm.
Suy hô hấp cấp.
Hen ác tính (Status Asthmaticus).
Tăng nguy cơ nhiễm trùng nếu điều trị bằng corticoid dài hạn.
Phòng ngừa
Cai thuốc lá là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, khí độc.
Tiêm phòng cúm, phế cầu.
Khám định kỳ để phát hiện sớm.
Tránh tiếp xúc với dị nguyên (phấn hoa, bụi, lông thú…).
Giữ môi trường sống sạch sẽ.
Tiêm phòng cúm, kiểm soát dị ứng.
Như vậy, dù có nhiều điểm giống nhau, COPD và hen phế quản là hai bệnh lý khác nhau về cơ chế, nguyên nhân và phương hướng điều trị. Việc chẩn đoán phân biệt chính xác là cực kỳ quan trọng để người bệnh được điều trị đúng và kịp thời, tránh biến chứng nặng nề về sau.
Triệu chứng của hen phế quản và COPD khá tương đồng, dễ nhầm nếu không thăm khám kỹ lưỡng.
Khi nào nên đến cơ sở y tế?
Việc đến khám tại bệnh viện là rất cần thiết nếu gặp phải các dấu hiệu cảnh báo liên quan đến COPD và hen phế quản. Các trường hợp cần chú ý, không nên trì hoãn gồm:
Khó thở kéo dài hoặc tăng dần.
Ho nhiều ngày không dứt, kèm theo khò khè hoặc đờm đặc.
Cảm giác tức ngực, nặng ngực bất thường.
Thở khò khè nặng, đặc biệt vào ban đêm hoặc sáng sớm.
Cơn hen suyễn không thuyên giảm dù đã dùng thuốc giãn phế quản.
Dấu hiệu đợt cấp COPD: sốt, tăng đờm, thay đổi màu đờm, khó thở, mệt mỏi quá mức…
Dấu hiệu thiếu oxy: môi hoặc đầu ngón tay tím tái…
Tiền sử hen hoặc COPD kèm nhiễm trùng hô hấp gần đây.
Đừng chờ đợi đến khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng. Người bệnh cần thăm khám sớm để phòng ngừa biến chứng và bảo vệ chức năng phổi về lâu dài.
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:
108 Phố Hoàng Như Tiếp, Phường Bồ Đề, TP. Hà Nội
(Đ/c cũ: 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP. Hà Nội)
COPD và hen phế quản tuy có nhiều điểm giống nhau nhưng vẫn là hai bệnh lý riêng biệt. Việc so sánh COPD và hen suyễn giúp nhận diện đúng, người bệnh chủ động đi khám, lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả. Bài viết đã cung cấp các thông tin giúp người dân hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa hen phế quản và COPD. Ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường, người dân cần chủ động đi khám để sớm có biện pháp can thiệp.
Cập nhật lần cuối: 09:06 30/05/2025
Chia sẻ:
Nguồn tham khảo
Asthma vs. COPD | AAAAI. (n.d.). https://www.aaaai.org/tools-for-the-public/conditions-library/asthma/asthma-and-copd-differences-and-similarities
Asthma vs. COPD: What’s the Difference? (n.d.). WebMD. https://www.webmd.com/lung/copd/asthma-vs-copd
American Lung Association. (n.d.). Asthma-COPD overlap Syndrome (ACOS). https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/asthma/learn-about-asthma/types/asthma-copd-overlap-syndrome
Spencer, P., & Krieger, B. (2013). The Differentiation of Chronic Obstructive Pulmonary Disease from Asthma: A Review of Current Diagnostic and Treatment Recommendations. The Open Nursing Journal, 7, 29–34. https://doi.org/10.2174/1874434601307010029