Chỉ số viêm gan B: Ý nghĩa, cách đọc và hướng dẫn theo dõi đầy đủ

Chỉ số viêm gan B bao gồm nhiều chỉ số như huyết thanh học, nhóm chỉ số kháng nguyên và kháng thể viêm gan B, nhóm chỉ số định lượng virus… Thông qua kết quả thu được, bác sĩ có thể chẩn đoán, đánh giá, theo dõi điều trị và tiên lượng bệnh ở từng giai đoạn cụ thể.

Chỉ số viêm gan B là gì?

Chỉ số viêm gan B là tập hợp các xét nghiệm huyết thanh học và sinh hóa được sử dụng để đánh giá tình trạng nhiễm virus viêm gan B (HBV), khả năng miễn dịch, mức độ hoạt động của virus cũng như mức độ tổn thương gan. Những chỉ số này đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán, theo dõi điều trị và tiên lượng bệnh viêm gan B ở từng giai đoạn cụ thể. Các nhóm chỉ số thường gặp bao gồm:

• Nhóm kháng nguyên và kháng thể viêm gan B: Bao gồm HBsAg, Anti-HBs, HBeAg, Anti-HBe, Anti-HBc và Anti-HBc IgM, giúp xác định tình trạng nhiễm virus hiện tại, đã từng nhiễm hay đã có miễn dịch.
• Nhóm định lượng virus: HBV-DNA, qHBsAg, giúp đánh giá khả năng nhân lên của virus và hiệu quả điều trị.
• Nhóm chỉ số chức năng gan: ALT, AST, GGT, ALP và bilirubin, phản ánh mức độ tổn thương gan do virus gây ra.

Quá trình phân tích tổng hợp các chỉ số viêm gan B trên đây sẽ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp theo từng trường hợp cụ thể.

Hướng dẫn theo dõi theo từng nhóm đối tượng

Theo dõi bệnh viêm gan B đòi hỏi phải đánh giá đầy đủ qua từng nhóm chỉ số xét nghiệm, tùy thuộc vào mục đích lâm sàng như chẩn đoán ban đầu, đánh giá khả năng lây nhiễm, hiệu quả điều trị hoặc nguy cơ biến chứng. Các nhóm chỉ số xác định viêm gan B chính bao gồm:

1. Nhóm chỉ số kháng nguyên và kháng thể viêm gan B

Nhóm chỉ số này giúp xác định người bệnh đã từng nhiễm HBV, đang nhiễm, đã hồi phục hay đã có miễn dịch sau tiêm chủng.

1.1 HBsAg (Hepatitis B surface Antigen)

HBsAg là chỉ dấu đầu tiên xuất hiện khi cơ thể nhiễm virus viêm gan B. Kết quả dương tính cho thấy người bệnh đang mang virus, có thể ở giai đoạn cấp tính hoặc mạn tính. Nếu HBsAg dương tính kéo dài trên 6 tháng, được coi là nhiễm HBV mạn tính.

1.2 Anti-HBs (Kháng thể kháng HBsAg)

Chỉ số viêm gan B Anti-HBs cho thấy cơ thể đã có miễn dịch với HBV, thường là sau khi tiêm vắc-xin hoặc đã hồi phục sau khi nhiễm. Kết quả dương tính (>10 IU/L) được coi là có khả năng bảo vệ khỏi virus.

1.3 HBeAg (Hepatitis B envelope Antigen)

HBeAg phản ánh mức độ nhân lên của virus. Kết quả dương tính cho thấy virus đang hoạt động mạnh và khả năng lây nhiễm cao. Đây là chỉ số quan trọng, giúp đánh giá mức độ hoạt động và khả năng lây lan của bệnh.

1.4 Anti-HBe (Kháng thể kháng HBeAg)

Chỉ số viêm gan B này cho thấy cơ thể đã bắt đầu kháng lại virus và quá trình nhân lên của virus giảm. Anti-HBe dương tính thường đi kèm với HBeAg âm tính, là tín hiệu tích cực trong tiến triển bệnh.

1.5 Anti-HBc (Kháng thể kháng lõi HBV)

Anti-HBc tồn tại suốt đời sau khi nhiễm virus HBV, không phân biệt là cấp hay mạn tính. Kết quả dương tính cho thấy người bệnh từng bị nhiễm HBV trong quá khứ.

1.6 Anti-HBc IgM

Anti-HBc IgM là chỉ số phân biệt nhiễm HBV cấp tính với mạn tính. Kết quả dương tính cho thấy người bệnh đang trong giai đoạn cấp tính hoặc bùng phát. Nếu chỉ số này âm tính trong khi các chỉ số khác dương tính, người bệnh có thể đang ở giai đoạn mạn tính hoặc đã hồi phục.

2. Nhóm chỉ số định lượng virus

Đây là nhóm chỉ số định lượng viêm gan B. Nhóm này đánh giá mức độ nhân lên của virus trong cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong quyết định điều trị và đánh giá hiệu quả thuốc kháng virus.

2.1 HBV-DNA (Tải lượng virus)

HBV-DNA là chỉ số định lượng chính xác số lượng virus HBV trong máu (đơn vị IU/mL). Nồng độ càng cao, mức độ nhân lên của virus càng mạnh. HBV-DNA được sử dụng để xác định nhu cầu điều trị và theo dõi đáp ứng thuốc.
qHBsAg (Định lượng HBsAg)

Chỉ số viêm gan B qHBsAg giúp đánh giá tình trạng hoạt động của virus và tiên lượng đáp ứng điều trị kháng virus. Giá trị cao cho thấy virus vẫn còn hoạt động mạnh, ngược lại, giá trị thấp thấp có thể là tín hiệu của sự thuyên giảm bệnh.

3. Nhóm chỉ số chức năng gan

Các chỉ số này phản ánh mức độ tổn thương gan do virus viêm gan B gây ra, đặc biệt trong giai đoạn mạn tính hoặc có biến chứng.

3.1 ALT (GPT) và AST (GOT)

ALT và AST là các enzym gan tiết ra khi tế bào gan bị tổn thương. Khi gan bị tổn thương, các enzyme này sẽ rò rỉ vào máu và làm tăng nồng độ trong kết quả xét nghiệm. Trong đó, ALT chủ yếu nằm ở gan nên tăng cao thường phản ánh trực tiếp tổn thương gan do viêm gan virus. AST tuy cũng có ở gan nhưng còn xuất hiện ở tim và cơ, nên được sử dụng kết hợp để hỗ trợ đánh giá mức độ tổn thương gan một cách toàn diện hơn.

3.2 GGT, ALP

Hai enzym này giúp đánh giá chức năng dẫn mật và phản ánh sự tắc nghẽn đường mật hoặc các bệnh lý gan mật kết hợp. GGT đặc biệt tăng cao trong viêm gan do rượu hoặc nhiễm độc gan. Chỉ số ALP giúp phân biệt các bệnh lý ở xương. Trong các bệnh lý ở xương men ALP tăng.

3.3 Bilirubin

Bilirubin là sản phẩm phân hủy của hemoglobin từ hồng cầu. Gan chuyển hóa bilirubin để thải ra ngoài cơ thể. Xét nghiệm bilirubin đo lường tổng bilirubin, bilirubin trực tiếp (liên hợp) và bilirubin gián tiếp (không liên hợp) trong máu. Mức bilirubin cao có thể dẫn đến vàng da và chỉ ra các vấn đề về gan hoặc tắc nghẽn đường mật. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ theo dõi bilirubin để đánh giá chức năng gan và phát hiện các rối loạn liên quan.

Cách đọc kết quả chỉ số xét nghiệm viêm gan B

Xét nghiệm viêm gan B bao gồm nhiều chỉ số huyết thanh học, giúp xác định tình trạng nhiễm virus, khả năng miễn dịch và giai đoạn bệnh. Dưới đây là cách diễn giải các kết quả phổ biến: (1)

• HBsAg (Kháng nguyên bề mặt viêm gan B): Kết quả dương tính cho thấy người bệnh đang nhiễm virus viêm gan B, có thể là cấp tính hoặc mạn tính.
• Anti-HBs (Kháng thể kháng HBsAg): Dương tính cho thấy người bệnh đã hồi phục sau nhiễm viêm gan B hoặc đã được tiêm phòng thành công.
• Anti-HBc (Kháng thể kháng lõi HBV): Dương tính cho thấy người bệnh đã từng nhiễm HBV, bất kể hiện tại có còn nhiễm hay không.
• Anti-HBc IgM (Kháng thể IgM kháng lõi HBV): Dương tính thường chỉ ra nhiễm HBV cấp tính hoặc bùng phát gần đây.
• HBeAg (Kháng nguyên vỏ viêm gan B): Dương tính cho thấy virus đang nhân lên mạnh mẽ và người bệnh có khả năng lây nhiễm cao.
• Anti-HBe (Kháng thể kháng HBeAg): Dương tính cho thấy cơ thể đã kiểm soát được sự nhân lên của virus, và mức độ lây nhiễm giảm.

Việc kết hợp các chỉ số viêm gan B giúp xác định tình trạng nhiễm viêm gan B:

• Nhiễm cấp tính: HBsAg dương tính, Anti-HBc IgM dương tính.
• Nhiễm mạn tính: HBsAg dương tính kéo dài hơn 6 tháng, Anti-HBc IgG dương tính.
• Miễn dịch do tiêm phòng: HBsAg âm tính, Anti-HBs dương tính, Anti-HBc âm tính.
• Miễn dịch do nhiễm tự nhiên: HBsAg âm tính, Anti-HBs dương tính, Anti-HBc dương tính.
• Dễ bị nhiễm: Tất cả các chỉ số âm tính, nên được tiêm phòng viêm gan B.

Người có chỉ số viêm gan B bình thường thì bao lâu nên tái khám?

Đối với những người có kết quả xét nghiệm viêm gan B bình thường (không nhiễm và có miễn dịch):

• Người đã tiêm phòng và có Anti-HBs dương tính: Không cần kiểm tra lại thường xuyên, trừ khi có nguy cơ cao hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
• Người chưa tiêm phòng và có tất cả các chỉ số âm tính: Nên được tiêm phòng viêm gan B.

Tuy nhiên, đối với những người có nguy cơ cao (như nhân viên y tế, người có đối tác tình dục bị nhiễm HBV, người sử dụng ma túy qua đường tiêm chích…), nên kiểm tra định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ. Ngoài ra, khuyến nghị tất cả người lớn nên được xét nghiệm viêm gan B ít nhất một lần trong đời để theo dõi và can thiệp điều trị sớm.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, Quý khách vui lòng liên hệ:

Dựa vào chỉ số viêm gan B, chỉ số viêm gan siêu vi B các chỉ số xét nghiệm viêm gan siêu vi B bác sĩ có thể chẩn đoán, theo dõi điều trị và đánh giá tiên lượng bệnh. Người bệnh nên đi xét nghiệm theo đúng khuyến nghị để theo dõi tình hình sức khỏe.