Chai chân là phản ứng tự vệ của da trước tình trạng ma sát hoặc tì đè kéo dài. Tình trạng này không ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh, nhưng có thể gây cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Trong một số trường hợp, vết chai có thể bị loét, chảy mủ, dẫn đến nhiễm trùng. Bài viết sau sẽ chia sẻ rõ hơn về nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách xử trí chân bị chai hiệu quả tại nhà.
Chai chân là tình trạng da ở bàn chân bị dày sừng, thô ráp, cứng, thường xuất hiện ở gót chân, lòng bàn chân và ngón chân. Đây đều là những nơi chịu nhiều sức nặng, áp lực và ma sát khi đi lại. Nếu vết chai bị nứt, vi khuẩn có thể xâm nhập gây viêm nhiễm.
Da chân bị chai do nhiều nguyên nhân, một số nguyên nhân phổ biến gây nên tình trạng này bao gồm:
Chân bị chai chủ yếu do vùng da bị ma sát hoặc chịu áp lực liên tục trong thời gian dài. Khi mang giày quá chật hoặc không vừa vặn, vùng da ở gót, mu bàn chân và đầu ngón chân thường xuyên bị cọ xát vào lớp lót giày. Điều này khiến da phản ứng lại bằng cách tăng sinh lớp sừng để tự bảo vệ. (1)
Bên cạnh đó, thói quen đi bộ hoặc chạy bộ thường xuyên trên bề mặt cứng mà không có giày hỗ trợ cũng làm da ở lòng bàn chân bị tì đè liên tục. Về lâu dài, vùng da tại các điểm tì trở nên chai cứng để thích nghi với tổn thương cơ học lặp đi lặp lại.
Một số dị tật ở bàn chân như bàn chân bẹt, ngón chân bị vẹo có thể làm thay đổi phân bố lực khi đứng hoặc đi lại. Khi đó, một số vùng da sẽ phải chịu lực nhiều hơn, gây áp lực cục bộ và hình thành chai da. Ví dụ, người có bàn chân bẹt thường có trọng tâm dồn vào giữa bàn chân thay vì phân bố đều. Điều này khiến lòng bàn chân bị chai sần ở phần giữa. Tương tự, nếu dáng đi lệch hoặc thói quen bước lệch trọng tâm lặp lại nhiều lần sẽ khiến lớp biểu bì tăng sinh bất thường, dẫn đến chân bị chai sần.
Một số bệnh lý mạn tính như tiểu đường, viêm khớp dạng thấp hoặc béo phì có thể làm tăng nguy cơ chân bị chai. Với người bệnh tiểu đường, tình trạng giảm lưu thông máu ngoại vi và giảm cảm giác khiến người bệnh không nhận ra áp lực kéo dài tại một vị trí nhất định trên bàn chân. Lâu dần, lớp da bị sừng hóa, dày lên từng ngày, hình thành vết chai.
Tình trạng chai chân có thể được nhận biết qua những dấu hiệu sau:
Tuy nhiên, người bệnh cần phân biệt vết chai với mụn cóc. Trong khi vết chai hơi cộm lên, không có nhân ở giữa; mụn cóc lại sần sùi, có gai nhỏ, nhiều chấm đen.
Ngoài ra, khi vết chai gây đau nhiều, có vết nứt sâu hoặc nghi ngờ nhiễm trùng (chảy dịch, mưng mủ, đỏ tấy), người bệnh nên đến khám chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ để được thăm khám, điều trị.
Phần lớn là lành tính, không gây biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc đúng cách, vết chai có thể gây đau và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Một số trường hợp da chân bị chai có nguy cơ tiến triển với nhiều biến chứng nặng, đặc biệt ở người có bệnh lý nền như tiểu đường hoặc tuần hoàn máu kém.
Người có vết chai kèm biểu hiện loét, sưng nóng, chảy mủ hoặc có bệnh nền mạn tính nên được khám và xử lý sớm tại cơ sở y tế để tránh biến chứng nguy hiểm.
Việc điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng của vết chai. Cụ thể:
Trong các trường hợp nhẹ, người bị chai chân có thể áp dụng những cách trị tại nhà để làm mềm và cải thiện vùng da bị tổn thương. Cách làm mềm da chân bị chai đơn giản nhất là ngâm chân trong nước ấm 10 – 15 phút mỗi ngày để làm mềm lớp sừng. Sau đó sử dụng đá bọt hoặc dụng cụ mài chuyên dụng để nhẹ nhàng loại bỏ lớp da chết phía trên.
Bên cạnh đó, ta cũng có thể sử dụng các loại kem chứa AHA (nồng độ phù hợp) để làm mềm và phục hồi vùng da bị chai. Tuy nhiên, tuyệt đối không được dùng dao lam, kéo hoặc vật sắc để tự cắt bỏ lớp da bị chai vì có thể gây tổn thương sâu, chảy máu, nhiễm trùng.
Một trong những phương pháp phổ biến trong điều trị da chân bị chai là sử dụng thuốc bôi hoặc miếng dán chứa hoạt chất tiêu sừng. Trong đó, axit salicylic là thành phần được dùng phổ biến nhờ khả năng phá vỡ liên kết giữa các tế bào da chết, giúp làm mềm và loại bỏ lớp sừng dày một cách an toàn.
Lưu ý: Việc dùng thuốc cần tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ, tránh lạm dụng, cũng như không nên sử dụng trên vùng da bị nứt hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng.
Trong trường hợp vết chai quá dày, gây đau, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được can thiệp chuyên sâu. Tùy theo mức độ tổn thương, bác sĩ có thể tiến hành cạo bớt lớp sừng dày bằng dụng cụ vô khuẩn, sau đó sử dụng thuốc bôi chứa hoạt chất tiêu sừng để làm mềm và loại bỏ lớp sừng dày.
Với người có dị dạng bàn chân, lệch trục hoặc gót chân chịu áp lực không đều, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng miếng lót giày chỉnh hình nhằm phân bố lại áp lực tì. Từ đó, ngăn ngừa vết chai tái phát.
Chai chân có thể phòng ngừa khi biết cách kiểm soát các yếu tố nguy cơ liên quan đến áp lực, ma sát và vệ sinh da chân. Dưới đây là một số cách phòng ngừa chân bị chai sần hiệu quả:
Sử dụng giày dép phù hợp với đặc điểm bàn chân có thể giúp hạn chế các vết chai hình thành. Người bệnh nên lựa chọn loại giày vừa vặn, có lớp lót mềm, đàn hồi tốt và hạn chế đi giày cao gót trong thời gian dài.
Người có bàn chân dị dạng cần được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa để sử dụng miếng lót chỉnh hình nhằm phân bố áp lực đều lên bàn chân, hạn chế tì đè cục bộ.
Làn da ở bàn chân thường phải chịu áp lực lớn từ toàn bộ trọng lượng cơ thể và có xu hướng khô hơn các vùng khác nên dễ hình thành lớp sừng. Việc vệ sinh chân sạch sẽ mỗi ngày và chăm sóc da đúng cách sẽ giúp duy trì độ ẩm cần thiết và hạn chế vết chai.
Người mắc bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, béo phì hoặc suy tĩnh mạch chi dưới cần chú ý đến việc chăm sóc sức khỏe bàn chân. Đây là nhóm đối tượng có rối loạn cảm giác, tuần hoàn máu kém và khả năng lành vết thương chậm. Các vết thương hoặc vết chai cũng có thể tiến triển thành loét nhiễm trùng nếu không được phát hiện sớm.
Người bị chai chân nên đi khám bác sĩ khi có những dấu hiệu sau:
Da chân bị chai kéo dài không chỉ gây đau đớn khi vận động mà còn tiềm ẩn nguy cơ nứt nẻ, viêm nhiễm nếu không xử lý đúng cách. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, khách hàng được thăm khám bởi đội ngũ chuyên khoa Da liễu và Chấn thương chỉnh hình phối hợp, giúp xác định nguyên nhân chính xác, loại bỏ lớp da chai an toàn và điều chỉnh tư thế bàn chân nếu cần. Giải pháp điều trị chuyên sâu, cá nhân hóa theo từng tình trạng cụ thể sẽ giúp bạn thoải mái di chuyển, phòng ngừa tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Chai chân là phản ứng dày sừng tại chỗ do ma sát hoặc áp lực lặp lại, thường gặp ở gan bàn chân và gót chân. Tuy không nguy hiểm nhưng nếu không xử lý đúng cách, tình trạng này có thể gây đau, nứt nẻ hoặc viêm nhiễm. Việc nhận biết sớm, chăm sóc da chân đúng cách và loại bỏ yếu tố cơ học gây kích thích là giải pháp quan trọng giúp kiểm soát hiệu quả và ngăn ngừa tái phát.
