Bỏng nước sôi là tai nạn thường gặp trong gia đình, ảnh hưởng nhiều nhất đến trẻ em, người già. Khi bị bỏng, vết thương gây đau rát dữ dội, người bệnh cần tìm cách sơ cứu và giảm đau. Vậy cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi cần thực hiện như thế nào an toàn, hạn chế nhiễm trùng? Tìm hiểu trong bài viết sau qua chia sẻ của bác sĩ CKI Trương Trọng Tuấn, khoa Cấp Cứu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM.
Bỏng nước sôi là tai nạn thường gặp trong gia đình do tiếp xúc với nước nóng gây ra các tổn thương mô. Bỏng nước sôi (bỏng nước) có thể do nước sôi, nước nóng hoặc hơi nước. Mức độ nguy hiểm của vết thương do bỏng nước sôi phụ thuộc vào nhiệt độ của nước, thời gian tiếp xúc và diện tích vùng da bị ảnh hưởng. (1)
Bỏng nước sôi gây ra các tổn thương cho da và các mô liên kết bên dưới, phá hủy các tế bào. Trong trường hợp nghiêm trọng, bỏng nước trên diện rộng dễ bị nhiễm trùng, các tổn thương không thể chữa lành, hoại tử, mất chi. Nhiễm trùng vết thương bỏng tạo điều kiện cho nhiễm trùng huyết, đe dọa trực tiếp đến tính mạng nạn nhân.
Dựa vào kích thước và độ sâu của tổn thương, bỏng nước sôi được chia làm 3 mức độ, từ nhẹ đến khẩn cấp: (2)
Những vết bỏng nặng và lan rộng hơn cần được điều trị chuyên khoa. Dựa trên thể trạng và phần trăm diện tích bề mặt cơ thể bị bỏng, bác sĩ sẽ có nhận định về thương tích và cách điều trị phù hợp. Hiệp hội Bỏng Hoa Kỳ khuyến cáo nạn nhân bỏng được xác định thuộc trường hợp sau cần được điều trị chuyên khoa:
Khi bị bỏng nước sôi cần loại bỏ nguồn nhiệt ngay lập tức. Sau đó, đặt vùng da bị thương dưới vòi nước lạnh đang chảy hoặc ngâm vào nước lạnh trong 20 phút để làm dịu vết thương. Tuyệt đối không dùng nước đá để làm dịu vết thương do bỏng nước sôi.
Sau đó cần tiến hành sơ cứu bỏng, hỗ trợ khẩn cấp đối với tình trạng bỏng nặng, ảnh hưởng đến tính mạng như suy hô hấp, ngưng thở, chấn thương nặng đi kèm. Mục đích của sơ cấp cứu ban đầu là hạn chế nhiễm trùng vết thương bỏng, băng bó tạm thời trong thời gian nạn nhân chờ hoặc đang được đưa đến cấp cứu tại các cơ sở y tế gần nhất. Các thao tác sơ cấp cứu cần được tiến hành ngay sau khi bị bỏng, càng sớm càng tốt.
Các trường hợp bỏng nặng, từ độ 2 trở lên, phải đưa nạn nhân đi cấp cứu ngay. Những hướng dẫn làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi bên dưới chỉ dùng cho các trường hợp bỏng độ 1, bỏng nhẹ, trên diện tích nhỏ. Đối với các trường hợp bỏng nặng, bỏng diện rộng cần được đưa đến cơ sở y tế, không tự ý điều trị hay giảm đau.
Bác sĩ khuyến cáo, các phương pháp tự nhiên giúp làm giảm đau và dưỡng ẩm, hỗ trợ trong quá trình điều trị vết bỏng nước sôi chỉ nên sử dụng khi có chỉ định hoặc đã tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị. Không tự ý sử dụng, đặc biệt trong trường hợp bỏng nặng, tổn thương sâu.
Ở giai đoạn cuối quá trình điều trị bỏng, khi vết thương đã hình thành da non, người bệnh có thể được sử dụng thêm các sản phẩm như gel nha đam, bột nghệ, mật ong,… để giúp vết thương mau lành, hạn chế để lại sẹo, nuôi dưỡng, hình thành vết da mới.
Trong trường hợp dùng như cách giảm đau rát khi bị bỏng, cần thận trọng vì dễ gây nhiễm trùng. Tốt nhất, sau khi bỏng nước sôi, nạn nhân sau khi sơ cứu và đến cơ sở y tế, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về các loại thuốc, kem bôi, gel,… giảm đau có thể sử dụng trong quá trình điều trị vết thương.
Trong gel nha đam (lô hội) chứa các hợp chất có tác dụng làm giảm đau và viêm, đồng thời kích thích sự phát triển và phục hồi của da. Nó cũng là một chất giữ ẩm hiệu quả. Vì lý do này, bôi gel nha đam đã trở thành một trong những cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi.
Gel nha đam được sử dụng tốt nhất cho các vết bỏng nhẹ và kích ứng da nhẹ. Tuyệt đối không sử dụng gel nha đam lên vết bỏng nặng hoặc vùng da có vết thương hở.
Bột nghệ hoặc nghệ tươi có thành phần hoạt chất curcumin với hoạt tính chống oxy hóa, chống viêm và làm sạch da, đóng vai trò quan trọng trong việc chữa lành vết thương. Bôi nghệ tươi hoặc hỗn hợp bột nghệ pha sệt lên vết bỏng, để khô tự nhiên và rửa lại với nước khi sạch có thể giúp giảm đau, giảm viêm và nhanh lành vết bỏng nhẹ, ngoài da.
Mật ong chưa qua chế biến, không pha loãng đã được sử dụng trong các nghiên cứu lâm sàng và cho kết quả rất tốt trong việc hỗ trợ điều trị, làm dịu cảm giác đau rát do bỏng hoặc vết thương. Mật ong có tác dụng chống vi khuẩn, độ pH thấp, tác dụng hút ẩm và hàm lượng hydro peroxide, đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả trong điều trị bỏng ngoài da.
Các thử nghiệm tiêu chuẩn đã chứng minh mật ong vô trùng, cho đến nay chưa có nghiên cứu lâm sàng nào cho thấy bất kỳ biến chứng nào như dị ứng, sau khi sử dụng trong vết thương và vết bỏng. Do đó, mật ong có thể được sử dụng ở dạng chưa qua chế biến và không pha loãng, giúp làm dịu vết thương, cảm giác đau rát do bỏng.
Đối với vết bỏng nước sôi nhẹ, vùng da bị tổn thương hẹp, có thể sử dụng khoai tây tươi, cắt lát mỏng và đắp lên vùng da, giúp làm dịu cảm giác đau rát. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, không có bằng chứng nào cho thấy khoai tây có tác dụng băng vết bỏng trong giai đoạn cấp tính.
Thuốc bôi là cách giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi cần được sử dụng khi có chỉ định, đơn thuốc từ bác sĩ. Không tự ý mua và sử dụng các sản phẩm thuốc bôi lên vết bỏng vì các thành phần của thuốc có thể gây kích ứng, nhiễm trùng hoặc hoại tử vết thương.
Khi bị bỏng nước sôi, cần được sơ cứu đúng cách, dưới đây là những điều nên làm và không nên làm, giúp hạn chế nguy cơ nhiễm trùng.
Không thực hiện các hành động dưới đây để tránh làm vết bỏng thêm nặng hoặc nhiễm trùng:
Bị bỏng nước sôi cần lưu ý, vết thương phải được điều trị kịp thời và hiệu quả để ngăn ngừa tổn thương và nhiễm trùng da. Đồng thời, nếu có thể, nên duy trì khả năng cử động hoàn toàn của vùng bị ảnh hưởng. Ngâm vùng da đó dưới nước mát ít nhất 20 phút, cởi bỏ quần áo và đồ trang sức xung quanh vùng da bị ảnh hưởng. Các vết phồng rộp phải được để nguyên và can thiệp điều trị y khoa. (3)
Trường hợp dưới đây cần liên hệ bác sĩ, đến cấp cứu ngay tại cơ sở y tế:
Các biện pháp điều trị bỏng nước sôi khi triển biến nặng bao gồm:
Mức độ nghiêm trọng của tổn thương và thể trạng người bệnh là yếu tố quyết định đến quyết định điều trị của bác sĩ.
Phòng ngừa bỏng nước sôi bằng cách:
Nhìn chung, cách phòng ngừa bỏng nước sôi hiệu quả chính là cẩn thận khi sử dụng nước sôi, nước nóng. Vì hầu hết các trường hợp bỏng nước sôi là tai nạn do bất cẩn trong quá trình sử dụng, nấu ăn.
Các cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị và chỉ có tác dụng với các vết thương ngoài da, bỏng nhẹ. Tuyệt đối không được tự ý điều trị vết bỏng tại nhà, điều này tạo điều kiện cho nhiễm trùng và gây các biến chứng nguy hiểm.
Bỏng nước sôi cần được sơ cứu đúng cách và cấp cứu kịp thời để ngăn nhiễm trùng và tổn thương lan rộng. Cấp cứu nạn nhân bị bỏng nước sôi tại khoa Cấp Cứu, BVĐK Tâm Anh, người bệnh được nhanh chóng kiểm tra và điều trị khắc phục tổn thương da do nhiệt an toàn, hiệu quả.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng với những thông tin bài viết chia sẻ đã giúp bạn hiểu đúng hơn về cách làm giảm đau rát khi bị bỏng nước sôi, nên thực hiện như thế nào? nên làm gì? không nên làm gì đối với vết thương do bỏng nước.
