Vô tinh (hay azoospermia) là tình trạng không có tinh trùng trong tinh dịch khi xuất tinh, khiến nam giới không thể thụ thai tự nhiên. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây hiếm muộn ở nam giới, ảnh hưởng đến khoảng 1% dân số nam và khoảng 10-15% những cặp vợ chồng gặp vấn đề về sinh sản.
Vô tinh (không có tinh trùng) là hiện tượng không có sự xuất hiện của tinh trùng trong mẫu tinh dịch xuất ra. Vô tinh chỉ được xác định sau khi làm hai mẫu xét nghiệm tinh dịch đồ, cách nhau ít nhất 2 tuần và không tìm thấy tinh trùng sau quay ly tâm 3.000 vòng trong vòng 15 phút.
Một số người từ khi sinh ra đã không có tinh trùng (hay còn gọi là vô tinh nguyên phát), trong khi một số khác lại gặp phải tình trạng lúc đầu có tinh trùng (thậm chí có con) nhưng sau đó không có tinh trùng (được gọi là vô tinh thứ phát). Điều này có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản nam giới, từ đó tăng tỷ lệ hiếm muộn nam.
Trên thực tế, nam giới thường không nhận ra mình đã mắc tình trạng vô tinh do không có bất kỳ triệu chứng đặc biệt nào, cho đến khi cố gắng thụ thai nhưng không thành công.
Bên cạnh đó, một số triệu chứng khác có thể gợi ý như:
Vô tinh là bệnh lý tương đối phổ biến ở nam giới, có ảnh hưởng đến khoảng 1% tổng số nam giới nói chung và 10-15% nam giới được chẩn đoán hiếm muộn . Ước tính khoảng 3 tỷ nam giới trong độ tuổi sinh sản hiện nay thì sẽ có khoảng 10 triệu nam giới đối mặt với tình trạng không có tinh trùng.
Tại Việt Nam chưa có nhiều số liệu thống kê về tỷ lệ không có tinh trùng trong cộng đồng. Một vài thống kê trên cộng đồng ở những nam giới hiếm muộn đến khám tại các cơ sở lâm sàng là 19,3%. Một khảo sát của Bệnh viện Đại học Y Hà Nội về nguyên nhân hiếm muộn trên 1.649 nam giới cho thấy có đến 20,8% trường hợp không có tinh trùng.
Với mức độ phổ biến ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản, vô tinh là nguyên nhân quan trọng cần được xem xét khi chẩn đoán và điều trị hiếm muộn ở nam giới. (1)
Vô tinh trước tinh hoàn thường liên quan đến nội tiết, ảnh hưởng của trục dưới đồi-tuyến yên-tinh hoàn. Nhóm nguyên nhân này có thể do bẩm sinh hoặc mắc phải.
Vô tinh tại tinh hoàn bao gồm những bệnh lý gây ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng tại tinh hoàn. Những nguyên nhân này có thể do bẩm sinh, do mắc phải hoặc là tai biến sau thủ thuật, phẫu thuật liên quan đến tinh hoàn.
Tình trạng vô tinh sau tinh hoàn bao gồm các bệnh lý hoặc tình trạng gây rối loạn sự vận chuyển của tinh trùng ra ngoài hoặc do tắc nghẽn. Theo đó, tinh trùng được sản xuất nhưng không thoát được ra ngoài do bị chặn lại ở mào tinh hoặc ống dẫn tinh.
Tình trạng vô tinh ở nam giới có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các nguyên nhân chính được phân loại thành các nhóm cụ thể như:
Vô tinh sau tinh hoàn là tình trạng không có tinh trùng trong tinh dịch do tắc nghẽn ở mào tinh hoàn hoặc ống dẫn tinh. Đây là nguyên nhân xuất hiện trong khoảng 40% trường hợp vô tinh ở nam giới. (2)
Bên cạnh đó, một số vấn đề bẩm sinh từ người bệnh cũng có thể gây vô tinh do tắc nghẽn. Ví dụ như nam giới không có ống dẫn tinh hai bên bẩm sinh (CBAVD) là tình trạng di truyền trong đó các ống dẫn tinh không được phát triển hoàn chỉnh khiến tinh trùng không thể di chuyển từ tinh hoàn đến tinh dịch, từ đó gây ra tình trạng vô tinh ở nam giới.
Các nguyên nhân khác gây vô tinh do tắc nghẽn bao gồm tiền sử nhiễm trùng cơ quan sinh dục trước đây, tai biến sau thủ thuật/phẫu thuật vùng bẹn, u nang, chấn thương tinh hoàn hoặc đã thắt ống dẫn tinh…
Các nguyên nhân vô tinh không do tắc nghẽn có thể bao gồm di truyền hoặc rối loạn nội tiết tố. Trong đó một số nguyên nhân cụ thể bao gồm:
Với sự phát triển của y học hiện đại, những phác đồ mới cùng nhiều phương pháp tiên tiến đã được đưa vào điều trị hiếm muộn ở nam giới. Thậm chí nhiều trường hợp nam giới bị vô tinh đã có cơ hội có con chính chủ từ chính tinh trùng của mình mà không cần dùng đến tinh trùng hiến tặng.
IVF Tâm Anh đã thành công điều trị cho nhiều trường hợp bệnh nhân gặp tình trạng vô tinh bằng kỹ thuật vi phẫu thuật micro-TESE. Đây là một kỹ thuật khó đòi hỏi thực hiện bởi các chuyên gia giàu kinh nghiệm cùng sự hỗ trợ của các thiết bị vi phẫu hiện đại để có thể truy tìm tinh trùng còn sót lại, mang đến hy vọng cho nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn do chồng vô tinh có thể đón con “chính chủ”.
Một số trường hợp ít gặp hơn là vô tinh do suy giảm sinh dục thứ phát (suy giảm gonadotropins). Với liệu trình điều trị nội khoa khoảng 6-12 tháng, bệnh nhân sẽ có tinh trùng trở lại và có thể có con chính chủ.
Xem thêm clip: Vô sinh vì không có tinh trùng & hành trình “tìm con của chính mình”
Vì tình trạng vô tinh ở nam giới thường khó phát hiện thông qua các triệu chứng bên ngoài, do đó việc chẩn đoán vô tinh đòi hỏi một loạt các kiểm tra và xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây ra tình trạng này.
Việc đầu tiên trong việc chẩn đoán tình trạng vô tinh trùng ở nam giới là khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng, bao gồm:
Tinh dịch đồ là xét nghiệm đầu tay và quan trọng để khảo sát về số lượng và chất lượng tinh trùng. Thông qua xét nghiệm này các chuyên gia có thể kiểm tra sự hiện diện và chất lượng tinh trùng trong tinh dịch. Trong trường hợp không có tinh trùng, bác sĩ sẽ tiến hành các bước kiểm tra bổ sung để xác định nguyên nhân gây vô tinh.
Việc xét nghiệm nội tiết tố giúp đánh giá hoạt động của các tuyến sản xuất hormone ở nam giới bao gồm tuyến yên và tuyến sinh dục. Sự mất cân bằng hormone có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tinh trùng và tăng nguy cơ gây vô tinh.
Xét nghiệm định lượng nồng độ testosterone, hormone FSH, hormone LH, prolactin.
Siêu âm bìu cho phép đánh giá cấu trúc và tình trạng của tinh hoàn và mào tinh. Phương pháp này có thể phát hiện các bất thường như tắc nghẽn, khối u, giãn tĩnh mạch tinh hoặc các vấn đề về cấu trúc khác.
Xét nghiệm di truyền giúp xác định những bất thường về di truyền như hội chứng Down, hội chứng Klinefelter…
Dựa vào nguyên nhân gây bệnh, các bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị vô tinh bằng các phương pháp như:
Ngoài ra, một số thay đổi trong lối sống có thể giúp cải thiện chất lượng và số lượng tinh trùng cho nam giới, chẳng hạn như:
Điều trị vô tinh là một quá trình phức tạp và có thể đi kèm một số biến chứng. Các biến chứng này phụ thuộc vào phương pháp điều trị có liên quan và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
Bên cạnh đó, quá trình điều trị vô tinh còn gây ra nhiều căng thẳng tâm lý, lo lắng và trầm cảm cho bệnh nhân. Sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè là rất quan trọng giúp bệnh nhân vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Sau quá trình điều trị, việc chăm sóc bệnh nhân đúng cách là việc làm rất quan trọng giúp hỗ trợ quá trình hồi phục cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân vô tinh sau điều trị bạn có thể tham khảo:
Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Hệ thống BVĐK Tâm Anh (IVF Tâm Anh) với đội ngũ các chuyên gia, bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, tự tin làm chủ những kỹ thuật tiên tiến trong việc chẩn đoán và điều trị tình trạng vô tinh ở nam giới, thành công mang đến niềm hy vọng có con chính chủ cho nhiều cặp đôi hiếm muộn.
Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc băn khoăn nào về tình trạng vô tinh cũng như các vấn đề sinh lý của bản thân, bạn có thể đặt câu hỏi về Hộp thư tư vấn của IVF Tâm Anh hoặc liên hệ đến Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh theo thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Vô tinh tuy không phải là vấn đề gây nguy hiểm đến tính mạng người nam giới nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến khả năng sinh sản và là nguyên nhân hàng đầu gây hiếm muộn ở nam giới. Do đó, nếu nghi ngờ mình đang gặp tình trạng vô tinh hoặc có bất kỳ vấn đề bất thường nào ở tinh dịch, có thể đến BVĐK Tâm Anh để được thăm khám, điều trị kịp thời, tránh nguy cơ gây ra biến chứng nghiêm trọng.
