Trật khớp háng là một tình trạng cấp cứu y tế, cần can thiệp điều trị khẩn cấp để tránh diễn tiến thành biến chứng nguy hiểm. Triệu chứng trật khớp vô cùng đau đớn, chủ yếu xảy ra do chấn thương khi va chạm.
Khớp háng được tạo bởi chỏm của xương đùi khớp với ổ cối của xương chậu và bao xung quanh bởi bao khớp háng.
Trật khớp háng là tình trạng chỏm xương đùi bị trật ra khỏi ổ cối, thường xảy ra do chấn thương. Đây là một trường hợp cấp cứu y tế, gây đau cấp tính dữ dội, làm tê liệt chân cho đến khi được nắn trật.
Thậm chí, trật khớp háng có nguy cơ gây tổn thương thứ cấp ở mạch máu, dây thần kinh, dây chằng và mô xung quanh. Các tổn thương có thể tồn tại lâu dài và dẫn đến biến chứng nguy hiểm như hoại tử chỏm xương đùi nếu không can thiệp điều trị kịp thời.
Khớp háng bị trật đôi khi cũng có thể xảy ra do chứng loạn sản khớp háng, còn được gọi là “trật khớp háng bẩm sinh” (DDH). Những người mắc chứng bệnh này thường có hốc xương chậu nông, không giữ khớp háng đúng vị trí như bình thường, các cơ và dây chằng cũng rất lỏng lẻo. (1)
Dưới đây là một số kiểu trật khớp háng, thường gặp nhất phân loại theo giải phẫu: (2)
Khớp háng trật ra sau chiếm đến 90% trong tổng số các trường hợp. Tình trạng này xảy ra khi tải trọng dồn trục lên xương đùi, đặc biệt là khi thực hiện động tác gập và khép khớp háng. Khớp háng là một khớp lớn, lực trật được khớp thường phải mạnh, cơ chế chấn thương năng lượng cao, nên trật khớp háng thường đi kèm với các tổn thương xương kế cận như gãy ổ bờ sau ổ cối, gãy chỏm xương đùi, chấn thương dây thần kinh tọa và chấn thương đầu gối cùng bên (lên đến 25%).
Trật khớp háng ra phía trước hiếm gặp hơn (10%), xảy ra ở tư thế chân dạng và xoay hông ra ngoài. Trên lâm sàng, bệnh nhân thường đến bệnh viện ở tư thế khớp háng duỗi và xoay ngoài.
Ngoài ra, trật khớp háng cũng được chia thành trật đơn giản và trật phức tạp.
Ở nước ta, tai nạn giao thông là nguyên nhân chính gây ra trật khớp háng do chấn thương. Trong trường hợp này, lực tác động sẽ đẩy đùi về phía sau, làm trật chỏm xương đùi ra khỏi ổ cối. Ngoài ra, một cú ngã từ trên cao hoặc tai nạn lao động cũng có thể tạo ra lực đủ mạnh để làm khớp háng bị trật. Trong một số trường hợp ít gặp, tình trạng này cũng có thể do chấn thương thể thao. (3)
Trật khớp háng thường đi kèm với các chấn thương liên quan khác như gãy xương chậu, gãy chân, tổn thương ở lưng, bụng, đầu gối và đầu. Trong đó, loại gãy xương phổ biến là gãy xương ổ cối – trật khớp sau, xảy ra khi đầu xương đùi va chạm và làm gãy phần sau của ổ cối.
Tham khảo: Dấu hiệu khi bị trật khớp
Người bệnh bị trật khớp háng thường nhận thấy các triệu chứng sau đây:
Trật khớp háng là một trường hợp cấp cứu y tế. Do đó, ngay khi có các triệu chứng nghi ngờ, người bệnh nên đến bệnh viện ngay lập tức và lưu ý không cố gắng di chuyển.
Nếu trật khớp háng là chấn thương duy nhất, bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình có thể chẩn đoán chính xác chỉ thông qua việc quan sát vị trí của chân. Tuy nhiên, những trường hợp trật khớp đi kèm theo các chấn thương bổ sung, bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá thể chất kỹ lưỡng bằng một số cận lâm sàng hình ảnh như: chụp X-quang, chụp CT. Thông qua đó, vị trí của khớp bị trật, các gãy xương đi kèm sẽ thể hiện một cách chính xác hơn.
Trật khớp háng là một trường hợp cấp cứu y tế, không can thiệp điều trị kịp thời có nguy cơ diễn tiến thành nhiều biến chứng nguy hiểm như:
Khớp háng bị trật có thể chèn ép, làm căng dây thần kinh tọa – Đây là dây thần kinh lớn nhất cơ thể, chi phối hoạt động toàn bộ phần chi dưới, xuất phát từ phần lưng dưới qua hông, xuống chân và phân nhánh vào bàn chân, ngón chân. Áp lực tác động lên dây thần kinh có thể gây ra cơn đau mạn tính, được gọi là đau thần kinh tọa. Nặng hơn có thể làm liệt toàn bộ chân bên bị tổn thương.
Một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất của trật khớp háng là hoại tử chỏm xương đùi. Chấn thương này có thể làm tổn thương mạch máu nuôi xương vùng chỏm. Điều này có thể gây chết mô xương và phá hủy cấu trúc toàn vẹn xương, lâu dài có thể dẫn đến hoại tử chỏm xương đùi.
Chỏm xương đùi trơn láng, khớp với ổ cối, giúp chúng ta cử động khớp háng bình thường, khi hoại tử, chỏm xương đùi biến dạng, méo mó làm bệnh nhân đau, khớp háng hư ngày càng nặng hơn và dần mất chức năng khiến người bệnh không đi lại được. Lúc này phẫu thuật thay khớp háng hầu như là lựa chọn duy nhất.
Trật khớp háng có thể làm hỏng lớp sụn trong ổ cối và sụn viền bao quanh khớp, làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp háng và khả năng cao phải thay khớp trong tương lai.
Biến chứng này thường gặp ở các trường hợp không điều trị, bỏ quên như trật khớp háng bẩm sinh (DDH) ảnh hưởng đến chức năng và dáng đi
Trật khớp háng bao lâu thì khỏi phụ thuộc vào các tổn thương và độ nặng của trật khớp. Khớp sau khi nắn trật có vững không? Có gãy xương đi kèm đòi hỏi phải phẫu thuật không ?
Thông thường đối với trật khớp háng đơn giản (không có gãy xương đi kèm) khớp vững sau nắn trật, người bệnh vẫn phải chống chân chịu lực có bảo vệ theo hướng dẫn của bác sĩ, tập phục hồi chức năng trong 4-6 tuần.
Các trường hợp trật khớp háng phức tạp (đi kèm gãy xương), thường khớp háng dễ bị trật lại sau khi nắn, người bệnh có thể phải phẫu thuật để làm vững khớp háng như kết hợp xương gãy, khi đó phải bất động, tập phục hồi chậm hơn, chống chân chịu lực hoàn toàn sau khoảng 6-8 tuần và có thể kéo dài đến 3-6 tháng khi lành xương.
Ngoài ra, do nguy cơ hoại tử chỏm xương đùi, thoái hóa khớp trong tương lai, người bệnh vẫn phải đi tái khám định kỳ trong khoảng 2 năm hoặc lâu hơn.
Đối với các trường hợp chưa từng thay khớp háng, cách trị trật khớp háng được chỉ định như sau: (4)
Đối với bệnh nhân đã thay khớp háng và khớp bị trật là khớp háng nhân tạo, bác sĩ sẽ khuyến nghị phẫu thuật để gia cố hoặc thay khớp háng mới.
Trật khớp háng là tình trạng nguy hiểm, do đó cần chủ động phòng ngừa ngay từ đầu với các biện pháp sau đây:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là bài viết tổng hợp đầy đủ thông tin về tình trạng trật khớp háng, phân loại, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị, phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng thông qua những chia sẻ này, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích liên quan đến vấn đề điều trị và chăm sóc sức khỏe
