Thoát vị rốn thường xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sinh non. Bệnh xuất hiện dưới dạng một khối u tại và thường không gây đau. Bệnh có thể tự khỏi khi trẻ lớn hơn nhưng một số trường hợp có thể gây biến chứng nguy hiểm. Vậy thoát vị ở rốn là gì? Chẩn đoán và điều trị thế nào?
Thoát vị rốn là tình trạng các cơ thành bụng xung quanh rốn chưa phát triển hoàn thiện nên không đóng kín lỗ hở ở rốn sau khi dây rốn rụng, khiến mô mỡ hoặc một phần ruột thoát ra thành bụng tại khu vực này. Phần lớn trẻ bị bệnh này có thể tự biến mất khi trẻ được 4-5 tuổi. Bệnh cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, do đó, trẻ mắc bệnh cần được bác sĩ kiểm tra, theo dõi chặt chẽ và có kế hoạch chăm sóc, điều trị hợp lý.
Ước tính có khoảng 15-23% tổng số trẻ sơ sinh (tương đương khoảng 800.000 trẻ sơ sinh mỗi năm tại Hoa Kỳ) mắc bệnh. Tỷ lệ mắc bệnh giảm dần xuống còn 2-10% khi trẻ được 1 tuổi. Tỷ lệ xảy ra ở bé trai và bé gái không có sự khác biệt đáng kể. Đặc biệt ở trẻ sinh non và trẻ có cân nặng khi sinh thấp so với trẻ sơ sinh trưởng thành và cân nặng bình thường. Tỷ lệ gặp ở trẻ em có thể lên tới 84% ở trẻ sơ sinh có cân nặng từ 1.000 đến 1.500 gam. Tỷ lệ này giảm xuống còn 20,5% ở trẻ sơ sinh có cân nặng từ 2.000 đến 2.500 gam khi sinh. (1)
Trong thai kỳ, dây rốn là cơ quan nối bánh nhau với một lỗ ở vùng bụng của trẻ, đảm nhiệm vai trò vận chuyển dinh dưỡng, máu và oxy từ cơ thể mẹ qua thai nhi và ngược lại, giúp thai nhi đào thải chất thải ra ngoài. Sau sinh, bác sĩ sẽ kẹp cắt dây rốn để cuống rốn dần rụng đi, lỗ thông thương này cũng sẽ đóng lại theo tự nhiên. (2)
Tuy nhiên, ở một số trẻ, các cơ xung quanh không đóng lại hoàn toàn, tạo thành một điểm yếu ở thành bụng. Bệnh có thể phát triển khi mô mỡ hoặc một phần ruột nhô ra ở khu vực này. Nguy cơ xảy ra ở trẻ cao hơn nếu mẹ mang đa thai.
Một số trường hợp xảy ra ở trẻ lớn hơn hoặc người lớn. Nguyên nhân có thể liên quan đến các yếu tố như: thừa cân/béo phì, căng thẳng khi nâng/di chuyển vật nặng, ho dai dẳng…
Triệu chứng đặc trưng của bệnh là sự xuất hiện của một khối u không đau ngay tại rốn. Khối u này có thể to lên khi trẻ cười, ho, khóc hoặc đi vệ sinh và có thể trở về kích thước bình thường khi trẻ nằm xuống, thư giãn.
Bác sĩ sẽ khám lâm sàng cho trẻ nhằm đánh giá kích thước, vị trí cụ thể của khối thoát vị và kiểm tra xem có thể đẩy ngược khối thoát vị vào bên trong được hay không. Kèm theo đó, bác sĩ sẽ hỏi bố mẹ về một số thông tin bệnh sử cũng như các triệu chứng đi kèm, thời điểm phát hiện bất thường để hỗ trợ cho việc chẩn đoán. Tiếp đó, bác sĩ có thể được chỉ định siêu âm.
Tùy tình trạng cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp cho trẻ:
Thoát vị rốn là một tình trạng nguy hiểm. Mặc dù trẻ thường không gây đau đớn, khó chịu, thậm chí nhiều trường hợp trẻ tự khỏi khi lên khoảng 3-4 tuổi nhưng tình trạng này vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng của trẻ nếu không được can thiệp kịp thời. Do đó, nếu phát hiện trẻ bị bệnh này, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra và tư vấn điều trị phù hợp.
Bệnh có thể gây ra một số biến chứng như: thoát vị kẹt/nghẹt, viêm ruột, tắc ruột, vỡ/thủng ruột, viêm phúc mạc, nhiễm trùng huyết… Nguyên nhân thường khởi phát từ tình trạng khối thoát vị không thể đẩy ngược về khoang bụng, kẹt bên ngoài ổ bụng. Lưu lượng máu đến cơ quan này giảm, dẫn đến suy giảm chức năng, tổn thương, nhiễm trùng, hoại tử mô. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến vỡ/thủng ruột khiến vi khuẩn lan rộng, gây nhiễm trùng phúc mạc, nhiễm trùng máu, sốc nhiễm trùng, thậm chí là tử vong.
Thoát vị rốn ở trẻ em không có cách phòng ngừa. Tuy nhiên, việc chăm sóc thai kỳ đúng cách, thăm khám thai định kỳ có thể giúp phát hiện sớm các bất thường và có kế hoạch can thiệp sớm sau sinh. Nếu phát hiện trẻ có khối phình bất thường ở vùng rốn, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra.
Để chăm sóc đúng cách, bố mẹ duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý và xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh cho trẻ. Đặc biệt, cần hạn chế các hoạt động thể chất nặng có thể gây chấn thương hoặc tạo áp lực lên vùng bụng.
Việc điều trị phải tuân theo chỉ định của bác sĩ. Bố mẹ tuyệt đối không tự ý áp dụng các biện pháp dân gian như đặt đồng xu, đắp lá, đậu… lên vùng thoát vị hoặc sử dụng các loại kem, thuốc không rõ nguồn gốc, vì điều này có thể gây kích ứng, nhiễm trùng và làm tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn.
Trong quá trình chăm sóc, nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường như đau bụng dữ dội, khối thoát vị căng cứng, không đẩy vào được, trẻ nôn ói, lừ đừ, bỏ bú, sưng đau tại vị trí thoát vị… bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị kịp thời. Đồng thời, trẻ cần được thăm khám sức khỏe theo lịch hẹn để bác sĩ theo dõi tình trạng thoát vị và có hướng xử trí phù hợp nếu có bất thường.
Bệnh có thể chữa khỏi được. Trong nhiều trường hợp, bệnh có thể tự khỏi khi trẻ lớn hơn. Tuy nhiên, nếu tình trạng không cải thiện hoặc có biến chứng, mổ thoát vị rốn có thể được chỉ định để điều trị. Dựa vào kết quả thăm khám và tình trạng sức khỏe tổng thể của trẻ, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
>>>Có thể bạn chưa biết: Thoát vị rốn bao lâu thì hết?
Tùy từng trường hợp, trẻ có thể sẽ được chỉ định phẫu thuật hoặc không phẫu thuật. Phẫu thuật thường được chỉ định khi bệnh gây biến chứng nghẹt hoặc không tự biến mất khi trẻ được 4-5 tuổi.
Trường hợp này sẽ không gây ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản khi trưởng thành.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về thoát vị rốn. Bệnh thường không gây triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của trẻ trừ trường hợp bệnh gây biến chứng nghẹt. Bố mẹ nên bình tĩnh theo dõi, thăm khám định kỳ và tuân theo đúng chỉ định điều trị của bác sĩ.
