Sưng bìu tinh hoàn là dấu hiệu bất thường tại vùng bìu, có thể bắt nguồn từ nhiễm trùng, chấn thương hoặc các bệnh lý tiềm ẩn. Việc nhận biết sớm, chẩn đoán nguyên nhân chính xác và điều trị sớm là yếu tố quyết định đến việc bảo vệ sức khỏe sinh sản, ngăn ngừa biến chứng và đảm bảo chất lượng sống cho nam giới.
Sưng tinh hoàn hay sưng tại khu vực bìu là tình trạng một hoặc cả hai tinh hoàn to lên bất thường, có thể kèm theo sự thay đổi màu sắc da bìu như tím, đỏ, nâu và cảm giác căng, đau, khó chịu. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể sờ thấy khối cứng trong bìu. Sưng bìu tinh hoàn thường là dấu hiệu của nhiễm trùng, chấn thương hoặc khối u tinh hoàn. (1)
Có nhiều nguyên nhân gây sưng tại tinh hoàn, bao gồm tình trạng cấp cứu nam khoa gây đau, sưng lên rõ rệt và những bệnh lý tiến triển âm thầm, chỉ được phát hiện khi tinh hoàn to rõ rệt. Những nguyên nhân gây sưng vùng bìu tinh hoàn thường gặp gồm:
Tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc va chạm khi chơi thể thao là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến chấn thương tinh hoàn, biểu hiện bằng triệu chứng đau nhức, sưng bìu tinh hoàn, dương vật.
Bác sĩ Quang Vinh nhấn mạnh khi gặp tai nạn, chấn thương vùng cơ quan sinh dục, nam giới tuyệt đối không chủ quan và điều trị tại nhà. Thay vào đó, cần nhanh chóng đến các bệnh viện chuyên khoa uy tín để kiểm tra và can thiệp xử trí sớm.
Sưng bìu tinh hoàn có thể do tình trạng ứ dịch khoang giữa hai lá của màng tinh hoàn, gọi là tràn dịch màng tinh hoàn (tràn dịch tinh mạc). Thông thường, tràn dịch tinh mạc xảy ra phổ biến ở một bên tinh hoàn. Mặc dù vậy, một số trường hợp ghi nhận tràn dịch ở cả hai tinh hoàn. (2)
Tràn dịch tinh mạc thường lành tính, song có th ể cần phẫu thuật nếu ứ dịch nhiều gây khó chịu, ảnh hưởng chất lượng sống của người bệnh.
Triệu chứng điển hình của tình trạng viêm tinh hoàn là cơn đau tinh hoàn và vùng háng, đau một hoặc cả hai tinh hoàn kèm sưng bìu, tiểu buốt, tinh dịch lẫn máu… Bệnh xảy ra do nhiễm khuẩn bệnh quai bị và các bệnh tự nhiễm, bệnh lây truyền qua đường tình dục hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu…
Ngoài ra nam giới bị đau, sưng tại tinh hoàn cường độ cao cũng có thể liên quan đến bệnh viêm mào tinh hoàn. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến biến chứng như áp xe bìu, viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn mạn tính, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác…
Đây là nguyên nhân phổ biến hàng đầu gây sưng tinh hoàn, thường gặp ở các trường hợp nam giới bị viêm mào tinh hoàn, viêm tinh hoàn, nhiễm khuẩn đường tiết niệu hoặc các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục như lậu, chlamydia… Các triệu chứng đi kèm gồm đau tinh hoàn, sưng đỏ và nóng rát da bìu, đau khi tiểu, tiểu rắt kèm sốt nhẹ, sưng một bên tinh hoàn, thường là bên phải.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh ảnh hưởng 15-20% nam giới trưởng thành. Thống kê cho thấy 40% nam giới vô sinh nguyên phát và 80% vô sinh thứ phát liên quan đến giãn tĩnh mạch thừng tinh. Hầu hết các trường hợp giãn tĩnh mạch thừng tinh không có triệu chứng cụ thể. Tuy nhiên nếu tĩnh mạch thừng tinh giãn lớn, nam giới có thể thấy sưng phía trên bìu, đau nhẹ hoặc nặng bìu.
U nang mào tinh hoàn, u nang tuyến bã tinh hoàn thường gây cảm giác nặng nề, sưng bất thường vùng bìu, căng tức bìu khi đứng lâu hoặc vận động nhiều, có lúc cảm giác đau lan rộng xuống vùng bẹn, bìu…
Xoắn tinh hoàn là một trong những tình huống cấp cứu nam giới nguy hiểm nhất gây sưng tinh hoàn. Đây là tình trạng thừng tinh bị xoắn lại đột ngột làm tắc nghẽn dòng máu nuôi tinh hoàn, dẫn đến sưng bìu nhanh, đau dữ dội và tinh hoàn bị kéo cao hơn bình thường. Khi sờ vào có thể thấy cứng và đau nhói.
Bác sĩ Vinh lưu ý nếu xuất hiện tình trạng đau tinh hoàn đột ngột kèm sưng, cần đến bệnh viện ngay để được cấp cứu, bảo toàn chức năng tinh hoàn.
Ung thư tinh hoàn thường biểu hiện bằng khối cứng hoặc sưng đau một bên tinh hoàn. Bệnh thường tiến triển âm thầm, dễ bị bỏ qua nếu người bệnh không có thói quen tự kiểm tra tinh hoàn.
Mặc dù không phải mọi khối u tinh hoàn là ung thư, nhưng nếu tinh hoàn bất kỳ khối cứng hoặc sưng kéo dài, nam giới cần được thăm khám tại bệnh viện chuyên khoa để xác định nguyên nhân, có phác đồ điều trị phù hợp.
Tình trạng phù nề trong bìu là dấu hiệu nhiều bệnh lý hư viêm mào tinh hoàn, viêm tinh hoàn, tràn dịch màng tinh hoàn, chấn thương hoặc các bệnh lý vùng bẹn, toàn thân khác. Do đó nếu kích thước tinh hoàn to bất thường, nam giới cần thăm khám để chẩn đoán chính xác nguyên nhân.
Lao mào tinh – tinh hoàn là thể lao ít gặp của lao, hình thành khi vi khuẩn lao lan từ tuyến tiền liệt bị nhiễm qua ống dẫn tinh hệ bạch mạch đến đuôi mào tinh. Tại đây, do vùng đuôi mào tinh có hệ thống mạch máu phong phú, vi khuẩn dễ dàng phát triển và gây tổn thương đầu tiên. Theo đó tổn thương tiếp tục lan dần, ảnh hưởng toàn bộ mào tinh, ống dẫn tinh, tinh hoàn…
Khoảng 34% trường hợp có tổn thương ở cả hai mào tinh, và quá trình viêm xơ hoá có thể gây tắc nghẽn đường dẫn tinh, dẫn đến vô tinh bế tắc.
Sau khi nhiễm virus quai bị, virus có thể lan đến tinh hoàn, gây biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị. Tình trạng này thường xuất hiện sau 4-8 ngày kể từ khi người bệnh khởi phát sưng tuyến mang tai, tuy nhiên một số trường hợp có thể xảy ra đồng thời hoặc sau vài tuần…
Ngoài dấu hiệu bìu sưng to rõ rệt, người bệnh có thể xuất hiện đồng thời một trong những triệu chứng sau:
Tinh hoàn bị sưng không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng chất lượng sống mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý, chấn thương nguy hiểm. Nếu không được chẩn đoán và can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như mô tinh hoàn xơ hoá, áp xe bìu, hoại tử; hoặc những vấn đề về chức năng sinh lý nam như giảm ham muốn, rối loạn nội tiết, rối loạn cương dương…
Bác sĩ Vinh nhấn mạnh việc phát hiện sớm và xử trí kịp thời là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản, duy trì chức năng sinh lý cũng như tránh biến chứng lâu dài cho người bệnh.
Một số phương pháp giúp chẩn đoán nguyên nhân dẫn đến tinh hoàn bị sưng gồm có:
Điều trị sưng tinh hoàn sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Mục tiêu của các phương pháp điều trị là giảm sưng đau bìu, điều trị nguyên nhân và phòng ngừa biến chứng ảnh hưởng sức khỏe sinh sản.
Với trường hợp sưng do nhiễm trùng như viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn, bác sĩ thường chỉ định kháng sinh. Ban đầu người bệnh được chỉ định dùng kháng sinh đường uống. Tuy nhiên nếu tình trạng không cải thiện, có thể cần tiêm bắp hoặc truyền kháng sinh tĩnh mạch. Bác sĩ có thể kê thêm thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid nhằm giảm sưng, hạ sốt.
Nếu sưng tinh hoàn là hệ quả của các bệnh lý nền như viêm tuyến tiền liệt, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc bệnh lây qua đường tình dục, cần xác định và điều trị nguyên nhân gốc để đạt hiệu quả.
Nam giới bị sưng tinh hoàn do giãn tĩnh mạch thừng tinh, tràn dịch màng tinh hoàn hoặc thoát vị bẹn, có thể cần phẫu thuật để xử lý triệt để.
Đặc biệt, đối với trường hợp bị xoắn tinh hoàn, người bệnh cần được mổ cấp cứu trong vòng 4-6 giờ kể từ thời điểm khởi phát cơn đau. Phẫu thuật nhằm tháo xoắn, tái tưới máu nuôi tinh hoàn, bảo tồn mô tinh hoàn, tránh nguy cơ hoại tử và mất chức năng sinh sản.
Nếu nguyên nhân tinh hoàn bị sưng là do ung thư, phương án điều trị sẽ được quyết định dựa trên mức độ tiến triển khối u, phạm vi lan rộng. Các lựa chọn điều trị có thể được áp dụng gồm phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn, hoá trị, xạ trị…
Để phòng ngừa tình trạng sưng ở vùng bìu tinh hoàn, nam giới cần chủ động phòng tránh các bệnh lý và chấn thương như:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Sưng bìu tinh hoàn không chỉ gây ảnh hưởng thẩm mỹ và chất lượng sống của người bệnh, mà còn tiềm ẩn nguy cơ tổn thương tinh hoàn và ảnh hưởng lâu dài nếu không được điều trị. Do đó khi phát hiện các bất thường vùng bìu, người bệnh cần chủ động thăm khám sớm để được tư vấn phác đồ điều trị phù hợp. Tránh tâm lý giấu bệnh, tự chữa trị gây “tiền mất, tật mang”.
