Gan nhiễm mỡ nhẹ thường không gây triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn có nguy cơ diễn tiến thành viêm gan, xơ gan, cùng nhiều biến chứng nghiêm trọng khác nếu không kiểm soát tốt. Vậy đâu là nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa ra sao?
Gan nhiễm mỡ nhẹ (Grade 1) là giai đoạn đầu của bệnh gan nhiễm mỡ, xảy ra khi lượng mỡ chiếm khoảng dưới 5-10% trọng lượng gan. Ở mức độ này, các chức năng của gan vẫn hoạt động bình thường và chưa xuất hiện tổn thương tế bào gan rõ ràng. Tuy nhiên, nếu người bệnh không có biện pháp điều chỉnh lối sống hoặc điều trị thích hợp, tình trạng có thể tiến triển sang gan nhiễm mỡ vừa và nặng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Tình trạng bệnh thường xảy ra ở các đối tượng sau đây:
Tình trạng bệnh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như:
Chế độ ăn nhiều đường tinh luyện, thực phẩm giàu chất béo bão hòa, uống nước ngọt có ga, và lười vận động đều là nguyên nhân chủ yếu gây gan nhiễm mỡ nhẹ. Ngoài ra, thói quen ngủ không đủ giấc, căng thẳng kéo dài cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh thông qua cơ chế gây rối loạn chuyển hóa lipid và insulin.
Kháng insulin (đái tháo đường type 2) và rối loạn cholesterol/triglyceride là nguyên nhân hàng đầu gây tích tụ mỡ tại gan. Người mắc hội chứng chuyển hóa (bao gồm béo bụng, tăng huyết áp, rối loạn lipid, đường máu cao) có tỷ lệ gan nhiễm mỡ rất cao, dù không uống rượu nhiều.
Nhiều loại thuốc như corticosteroid, thuốc chống HIV, thuốc điều trị ung thư, một số thuốc điều trị tâm thần có thể gây tổn thương gan hoặc tăng tích tụ mỡ nếu dùng kéo dài. Các trường hợp này cần được theo dõi chức năng gan định kỳ để tránh diễn tiến nghiêm trọng theo thời gian.
Rượu là nguyên nhân chủ yếu gây bệnh gan nhiễm mỡ do rượu. Kể cả khi tiêu thụ ít, nhưng kết hợp với các yếu tố chuyển hóa khác vẫn có thể làm tăng nguy cơ diễn tiến thành viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan.
Triệu chứng gan nhiễm mỡ độ nhẹ thường được nhận thấy như sau:
Ở giai đoạn đầu, bệnh thường diễn biến âm thầm và không gây ra biểu hiện lâm sàng cụ thể. Hầu hết người bệnh chỉ tình cờ phát hiện tình trạng này thông qua khám sức khỏe định kỳ hoặc khi thực hiện siêu âm bụng vì một lý do khác.
Một số người có thể gặp các biểu hiện mơ hồ như:
Tuy nhiên, các triệu chứng này không đặc hiệu và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa khác.
Để chẩn đoán tình trạng gan nhiễm mỡ độ nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các phương pháp sau đây:
Khám lâm sàng có thể không phát hiện dấu hiệu đặc hiệu ở giai đoạn gan nhiễm mỡ nhẹ. Bác sĩ có thể sờ thấy gan hơi to nếu bệnh tiến triển. Ngoài ra, quá trình đánh giá các yếu tố nguy cơ đi kèm như: béo phì, chỉ số BMI cao, vòng bụng lớn, tiền sử tăng men gan, rối loạn lipid máu, đái tháo đường type 2… cũng góp phần đưa ra chẩn đoán chính xác.
Các phương pháp cận lâm sàng giúp xác định chính xác tình trạng bệnh bao gồm:
Tình trạng gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ được chỉ định điều trị tùy vào từng trường hợp, cụ thể như sau:
Gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ là giai đoạn sớm, có thể hồi phục hoàn toàn nếu được can thiệp kịp thời bằng các biện pháp nội khoa. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc nếu nguyên nhân do bệnh lý nền hoặc không cải thiện sau khi điều chỉnh lối sống.
Người bệnh bị gan nhiễm mỡ độ nhẹ nên:
Bên cạnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động cũng giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng viêm gan nhiễm mỡ độ nhẹ:
Mục tiêu giảm 5-10% trọng lượng cơ thể trong vòng 6-12 tháng giúp cải thiện đáng kể tình trạng gan nhiễm mỡ. Người bệnh lưu ý không áp dụng các biện pháp giảm cân cấp tốc hoặc kiêng khem quá mức vì dễ gây rối loạn chuyển hóa.
Nếu gan nhiễm mỡ kèm theo viêm gan, kháng insulin, đái tháo đường type 2 hoặc không cải thiện sau điều chỉnh lối sống, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc điều trị, bao gồm:
Gan nhiễm mỡ giai đoạn đầu thường chưa gây ra biến chứng nghiêm trọng, nhưng có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, xơ gan, thậm chí ung thư gan nếu không kiểm soát hiệu quả. Do đó, người bệnh nên thăm khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để được theo dõi sát, điều chỉnh phác đồ điều trị trong trường hợp cần thiết. Tần suất tái khám định kỳ được khuyến nghị là 3 – 6 tháng/ lần tùy vào mức độ nghiêm trọng và cải thiện sau khi dùng thuốc kết hợp thay đổi lối sống.
Để phòng ngừa mắc bệnh gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ, mỗi người nên chủ động thực hiện các biện pháp sau đây:
Dưới đây là phần giải đáp một số thắc mắc thường gặp liên quan đến tình trạng bệnh:
Bệnh thường không gây nguy hiểm nếu được phát hiện sớm và kiểm soát tốt. Tuy nhiên, nếu không thay đổi lối sống, bệnh có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, xơ gan, ung thư biểu mô tế bào gan. Nguy cơ tăng cao nếu người bệnh đồng thời mắc tiểu đường type 2, béo phì hoặc cholesterol cao.
Ở mức độ nhẹ hoặc chỉ mới khởi phát, gan vẫn có khả năng phục hồi nếu chăm sóc đúng cách, bằng cách điều chỉnh chế độ ăn, tập luyện đều đặn và kiểm soát cân nặng để giảm tích tụ mỡ trong gan. Trong một số trường hợp, nếu có chỉ định của bác sĩ, người bệnh có thể cần dùng thuốc hỗ trợ. Thời gian phục hồi có thể mất vài tháng đến một năm tùy cơ địa và mức độ tuân thủ điều trị.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Gan nhiễm mỡ nhẹ có nguy cơ tiến triển thành các tình trạng nặng hơn nếu không theo dõi và kiểm soát hiệu quả. Vì vậy, người bệnh nên đi khám định kỳ, điều trị theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, kết hợp duy trì thói quen sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe về lâu dài.
