Sa sinh dục độ 1: Nguyên nhân, đặc điểm và cách điều trị dứt điểm

Sa sinh dục là bệnh phổ biến, khoảng 50% nữ giới sẽ phát triển sa sinh dục trong cuộc đời. Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, sa sinh dục có thể tiến triển nặng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị sa sinh dục độ 1 qua chia sẻ của bác sĩ chuyên khoa I Phạm Cao Tháp, Đơn vị Niệu nữ, Khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Sa sinh dục độ 1 là gì?

Sa sinh dục độ 1 là mức độ nhẹ nhất trong các cấp độ của bệnh sa sinh dục (có 4 cấp độ). Ở độ 1, tử cung bị tụt nhẹ xuống phía dưới, nhưng vẫn còn nằm hoàn toàn trong âm đạo và chưa lộ ra ngoài âm hộ. Người bệnh có thể cảm thấy nặng vùng chậu, đau lưng dưới, đi tiểu khó hoặc có cảm giác có vật lạ trong âm đạo.

Nhiều trường hợp sa sinh dục mức độ 1 chưa gây khó chịu rõ rệt và có thể điều trị bảo tồn mà không cần can thiệp phẫu thuật. Các biện pháp như tập Kegel để tăng cường sức khỏe cơ sàn chậu, thay đổi lối sống và theo dõi sức khỏe định kỳ có thể giúp cải thiện tình trạng sa sinh dục độ 1. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách ngay từ độ 1 giúp phòng ngừa bệnh tiến triển nặng hơn dẫn đến các biến chứng như sa toàn bộ tử cung ra ngoài âm đạo. (1)

Nguyên nhân gây sa sinh dục độ 1

Các nguyên nhân chính gây ra tình trạng sa sinh dục độ 1 gồm:

• Suy yếu cơ và dây chằng đáy chậu, có thể do lão hóa, sinh nở nhiều lần hoặc sinh khó khiến các cấu trúc nâng đỡ tử cung bị giãn, tổn thương và không còn giữ được vị trí ban đầu của tử cung.
• Sinh con nhiều lần, sinh sớm làm tăng áp lực lên sàn chậu trong thời gian dài dẫn đến sa tử cung.
• Phụ nữ không nghỉ ngơi sau sinh mà hoạt động quá sức làm tăng nguy cơ tổn thương đáy chậu.
• Suy dinh dưỡng, cơ địa yếu hoặc giảm nội tiết tố sau mãn kinh dẫn đến teo cơ, làm giảm sức nâng đỡ của cơ sàn chậu.
• Ngoài ra, các yếu tố làm tăng áp lực vùng chậu như béo phì, rặn khi tiểu, táo bón kéo dài… cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc sa sinh dục.

Đặc điểm nhận biết sa sinh dục độ 1

Sa sinh dục độ 1 là mức độ nhẹ nhất, tử cung bắt đầu tụt xuống nhưng chưa ra khỏi âm đạo. Những đặc điểm nhận biết gồm:

• Cảm giác nặng hoặc tức vùng bụng dưới, thường xảy ra khi đứng lâu, lao động nặng hoặc vận động nhiều.
• Khối sa nhỏ thập thò trong âm đạo, không xuất hiện thường xuyên mà chỉ thấy khi người bệnh gắng sức, rặn hoặc đi lại nhiều.
• Đau vùng thắt lưng, đặc biệt khi làm việc nặng hoặc đứng lâu.
• Khó chịu hoặc cảm giác có dị vật trong âm đạo, đôi khi kèm cảm giác mót tiểu hoặc tiểu không hết do sa bàng quang nhẹ

Ở giai đoạn này, bệnh thường chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt, thậm chí người bệnh không cảm thấy triệu chứng và có thể điều trị bảo tồn hiệu quả.

Sa sinh dục độ 1 có chữa được không?

Có, sa sinh dục độ 1 hoàn toàn có thể chữa được, đặc biệt nếu được phát hiện và điều trị sớm. Ở giai đoạn nhẹ, người bệnh thường không cần phẫu thuật mà có thể điều trị bằng các phương pháp bảo tồn như tập Kegel, đặt vòng nâng hay thay đổi lối sống. Nếu bệnh không cải thiện hoặc tiến triển nặng hơn, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật ở giai đoạn sau.

Chẩn đoán sa sinh dục cấp độ 1 như thế nào?

Việc chẩn đoán sa sinh dục thường bằng các phương pháp sau:

• Khám bác sĩ Tiết niệu: đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Bác sĩ sẽ kiểm tra âm đạo và tử cung qua thăm khám bằng tay để đánh giá vị trí của tử cung, mức độ sa.
• Khai thác triệu chứng: người bệnh có thể mô tả với bác sĩ cảm giác nặng ở bụng dưới, khó chịu vùng âm đạo hoặc cảm giác có gì đó sa ra khỏi âm đạo nhưng chưa nhìn thấy được.
• Chẩn đoán hình ảnh: trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) vùng chậu để đánh giá chính xác hơn mức độ sa và ảnh hưởng đến các cơ quan xung quanh.

Phương pháp điều trị sa sinh dục độ 1 hiệu quả

Sa sinh dục độ 1 là giai đoạn nhẹ, tử cung mới chỉ sa xuống âm đạo một phần nhỏ. Ở giai đoạn này, điều trị chủ yếu nhằm cải thiện triệu chứng và ngăn bệnh tiến triển nặng hơn:

• Tập Kegel (tăng cường cơ sàn chậu) là phương pháp không xâm lấn, hiệu quả cao nếu tập đúng cách và kiên trì. Bài tập giúp phục hồi chức năng nâng đỡ của cơ sàn chậu.
• Thay đổi lối sống:
  • Hạn chế mang vác nặng.
  • Kiểm soát cân nặng.
  • Nghỉ ngơi hợp lý, đặc biệt sau sinh.
• Sử dụng vòng nâng âm đạo (Pessary) trong trường hợp cần hỗ trợ nâng tạm thời, đặc biệt với người cao tuổi hoặc chưa muốn phẫu thuật.
• Theo dõi định kỳ với bác sĩ Tiết niệu để đánh giá tiến triển bệnh và có can thiệp kịp thời nếu cần.

Phẫu thuật thường chưa được chỉ định cho độ 1 trừ khi có triệu chứng nặng kéo dài hoặc không đáp ứng với điều trị bảo tồn.

Biện pháp phòng ngừa sa sinh dục độ 1

Phòng ngừa sa sinh dục độ 1, đặc biệt ở phụ nữ sau sinh hoặc có nguy cơ cao, nên được thực hiện sớm và toàn diện. Các biện pháp hiệu quả bao gồm:

• Tập cơ sàn chậu (bài tập Kegel) để tăng cường sức mạnh cơ vùng chậu giúp hỗ trợ tử cung và bàng quang. Nên tập đều đặn mỗi ngày, 10–15 lần mỗi hiệp, 3 hiệp mỗi ngày.
• Tránh làm việc nặng, nâng vật nặng do áp lực ổ bụng tăng có thể đẩy tử cung xuống và gây sa.
• Kiểm soát cân nặng hợp lý do béo phì là yếu tố nguy cơ làm yếu cơ sàn chậu.
• Ăn uống đủ chất, tăng cường tập luyện thể thao, vận động để tăng sự dẻo dai của cơ bắp cũng như các vùng cơ đáy chậu.
• Sinh con đúng độ tuổi (22–29) giúp cơ thể phục hồi tốt hơn sau sinh, giảm nguy cơ sa sinh dục.
• Nghỉ ngơi và chăm sóc sau sinh đúng cách, tránh hoạt động mạnh quá sớm sau sinh.

Trên đây là những thông tin tổng quát về nguyên nhân, triệu chứng cũng như các điều trị sa sinh dục độ 1. Bệnh tuy không gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, nhưng có thể tiến triển nặng hơn theo thời gian. Do đó, người bệnh cần chủ động đến khám và điều trị tại các cơ sở y tế uy tín như Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để bảo vệ sức khỏe, chất lượng sống.