Ngộ độc thực phẩm là một trong những vấn đề sức khỏe thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là khi ăn phải thức ăn không đảm bảo vệ sinh hoặc bảo quản sai cách, do hệ tiêu hóa và miễn dịch chưa hoàn thiện. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, tình trạng này có thể gây mất nước, rối loạn điện giải và dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Vậy cách xử lý trẻ bị ngộ độc thức ăn như thế nào để đảm bảo an toàn và giúp trẻ hồi phục nhanh chóng? Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn cha mẹ cách xử trí chi tiết!
Phần lớn các trường hợp ngộ độc thực phẩm ở trẻ có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và xử trí đúng cách. Trẻ thường tự hồi phục sau vài ngày nếu tình trạng nhẹ và được chăm sóc đúng tại nhà.
Tuy nhiên, nếu trẻ có dấu hiệu mất nước (mắt trũng, khát nước nhiều, môi khô, tiểu ít), sốt cao liên tục, nôn nhiều hoặc tiêu chảy kéo dài, lừ đừ, co giật hoặc đi ngoài ra máu, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được điều trị kịp thời. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định truyền dịch, sử dụng thuốc hỗ trợ hoặc điều trị chuyên sâu hơn.
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết và dễ hiểu về cách xử lý trẻ bị ngộ độc thức ăn, được xây dựng theo tư vấn y khoa:
Mất nước là biến chứng nguy hiểm nhất của ngộ độc thực phẩm, có thể dẫn đến sốc giảm thể tích và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Vì vậy, việc bù nước và điện giải là ưu tiên hàng đầu. Cha mẹ nên cho trẻ uống ORS (Oresol) pha đúng tỷ lệ theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Nếu không có Oresol, có thể thay thế bằng nước cháo loãng, nước súp hoặc nước lọc. Trẻ cần được uống từng ngụm nhỏ, chia thành nhiều lần. Tuyệt đối không nên tự ý truyền dịch cho trẻ tại nhà. (1)
Nếu trẻ mới ăn phải thực phẩm nghi ngờ gây ngộ độc trong vòng 1 giờ và chưa có phản xạ nôn, có thể hỗ trợ trẻ nôn ra bằng cách cho uống nước ấm và nhẹ nhàng kích thích vùng họng nếu trẻ tỉnh táo. Việc này giúp loại bỏ bớt độc tố ra khỏi dạ dày, giảm nguy cơ hấp thu thêm chất độc hại.
Tuy nhiên, cha mẹ không được tự ý gây nôn trong các trường hợp sau: trẻ bị hôn mê, co giật, suy hô hấp hoặc nuốt phải hóa chất, dung môi dầu hỏa. Khi đó, việc gây nôn có thể khiến trẻ bị sặc vào phổi, làm tình trạng nguy kịch hơn.
Khi triệu chứng giảm dần, có thể cho trẻ ăn các thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa như cháo loãng, súp gà, hoặc cơm nhão.
Nên tránh các thực phẩm có thể kích thích đường ruột như sữa tươi và các chế phẩm từ sữa (trừ sữa mẹ), đồ ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm cay nóng, nước có gas và nước ép trái cây có tính axit. Việc duy trì chế độ ăn phù hợp giúp hệ tiêu hóa của trẻ hồi phục nhanh hơn, tránh tình trạng tiêu chảy kéo dài.
Cha mẹ cần theo dõi sát tình trạng của trẻ và đưa đến cơ sở y tế ngay nếu xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm:
Những dấu hiệu trên cho thấy trẻ có nguy cơ mất nước nghiêm trọng, rối loạn điện giải hoặc nhiễm trùng toàn thân, cần can thiệp y tế ngay lập tức.
Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ thăm khám và đánh giá mức độ mất nước của trẻ để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Nếu trẻ mất nước nhẹ, bác sĩ có thể hướng dẫn bù nước bằng đường uống. Trong trường hợp mất nước trung bình đến nặng, trẻ sẽ được truyền dịch tĩnh mạch để bù nước và điện giải một cách an toàn.
Ngoài ra, tùy vào nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm ở trẻ em, bác sĩ có thể chỉ định:
Việc điều trị tại bệnh viện giúp kiểm soát tình trạng của trẻ một cách an toàn, tránh những biến chứng nguy hiểm do mất nước hoặc nhiễm độc kéo dài.
Sau khi trải qua đợt ngộ độc thực phẩm, hệ tiêu hóa của trẻ vẫn còn nhạy cảm và cần thời gian để hồi phục hoàn toàn. Việc chăm sóc trẻ bị ngộ độc thức ăn đúng cách không chỉ giúp trẻ lấy lại thể trạng mà còn phòng ngừa nguy cơ tái phát.
Sau ngộ độc thực phẩm, niêm mạc đường tiêu hóa của trẻ có thể bị tổn thương, dẫn đến rối loạn tiêu hóa tạm thời. Do đó, cha mẹ cần ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng. Các bữa ăn nên chia nhỏ, bắt đầu với thức ăn mềm như cháo loãng, súp, cơm nhão, sau đó tăng dần độ đặc khi trẻ hồi phục.
Nên tránh các thực phẩm khó tiêu như đồ chiên rán, thực phẩm cay nóng, nước ngọt có gas, sữa bò và chế phẩm từ sữa (trừ sữa mẹ đối với trẻ bú mẹ) vì có thể làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, có thể bổ sung men vi sinh (probiotics) hoặc sữa chua không đường theo hướng dẫn của bác sĩ để giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột. (2)
Giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ sau khi khỏi bệnh giúp ngăn ngừa nguy cơ tái nhiễm khuẩn. Việc rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh là rất quan trọng để phòng tránh lây nhiễm mầm bệnh qua đường tiêu hóa.
Ngoài ra, cần vệ sinh sạch sẽ các vật dụng cá nhân của trẻ, bao gồm chăn, gối, quần áo và đồ chơi để loại bỏ vi khuẩn còn sót lại. Đối với trẻ nhỏ, nên cắt móng tay thường xuyên và hạn chế thói quen mút tay để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.
Sau khi khỏi bệnh, trẻ vẫn có nguy cơ mất nước nhẹ do tiêu chảy hoặc nôn trước đó. Vì vậy, việc tiếp tục bù nước và điện giải là rất cần thiết. Cha mẹ có thể cho trẻ uống ORS (Oresol) pha đúng tỷ lệ nếu trẻ có dấu hiệu khát nước hoặc đi tiểu ít hơn bình thường. Ngoài ra, các loại nước tự nhiên như nước lọc, nước cháo loãng, nước dừa cũng có thể giúp cung cấp thêm vi khoáng cần thiết cho cơ thể.
Cần tránh cho trẻ uống nước ngọt có gas, nước trái cây đậm đặc hoặc trà đặc vì những thức uống này có thể gây kích ứng dạ dày và làm nặng thêm tình trạng rối loạn tiêu hóa.
Ngộ độc thực phẩm thường xuất phát từ thực phẩm nhiễm khuẩn hoặc không đảm bảo vệ sinh. Vì vậy, để phòng ngừa tái phát, cha mẹ cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc an toàn thực phẩm, bao gồm: (3)
Sau khi khỏi ngộ độc thực phẩm, cơ thể trẻ vẫn cần thời gian để hồi phục hoàn toàn. Vì vậy, cha mẹ nên tạo điều kiện để trẻ ngủ đủ giấc, nghỉ ngơi hợp lý và tránh vận động quá sức. Trẻ không nên quay lại các hoạt động thể chất mạnh ngay sau khi khỏi bệnh, thay vào đó có thể tham gia các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ hoặc chơi trong môi trường thoáng mát.
Bên cạnh đó, cha mẹ nên theo dõi sát sao tình trạng của trẻ. Nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường như đau bụng kéo dài, tiêu chảy tái phát, mệt mỏi nhiều hoặc không tăng cân sau bệnh, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn kịp thời.
Ngộ độc thực phẩm là tình trạng phổ biến ở trẻ nhỏ do hệ tiêu hóa và miễn dịch chưa hoàn thiện. Để phòng ngừa ngộ độc thức ăn cho trẻ, cha mẹ cần tuân thủ các nguyên tắc an toàn thực phẩm nhằm bảo vệ sức khỏe của trẻ. Cụ thể:
Đừng để những lo lắng về sức khỏe ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Chăm sóc y tế kịp thời không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn ngăn ngừa biến chứng hiệu quả. Để được thăm khám, chẩn đoán và tư vấn chuyên sâu từ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, hãy đăng ký khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh bằng cách liên hệ theo phương thức:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Ngộ độc thực phẩm ở trẻ em có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được xử trí đúng cách. Việc áp dụng cách xử lý trẻ bị ngộ độc thức ăn kịp thời, an toàn và hiệu quả sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục, giảm nguy cơ biến chứng. Trong trường hợp trẻ có dấu hiệu nặng, cần đưa đến cơ sở y tế ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời.
