Bệnh ghẻ nước có lây không? Trực tiếp hay gián tiếp? Giải đáp

Ghẻ nước là bệnh da liễu phổ biến, gây ra bởi ký sinh trùng ghẻ (Sarcoptes scabiei hominis). Ký sinh trùng này đào hang dưới lớp thượng bì của da và gây ra ngứa dữ dội cho người bệnh, đặc biệt là vào ban đêm. Vậy bệnh ghẻ nước có lây không? Lây qua đường nào phổ biến? ThS.BS.CKI Trần Nguyễn Anh Thư, Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ trả lời qua bài viết dưới đây.

Ghẻ nước có lây không?

Bệnh ghẻ nước là bệnh truyền nhiễm, rất dễ lây lan từ người sang người qua tiếp xúc da kề da hoặc dùng chung vật dụng cá nhân. Nếu người bệnh không được cách ly với những người xung quanh thì ghẻ nước có thể bùng phát dữ dội trong cộng đồng.

Bệnh ghẻ nước lây qua đường nào?

Nhiều người không chỉ thắc mắc bệnh ghẻ nước có lây không mà còn quan tâm đến cách thức lây lan của bệnh, nhằm có biện pháp phòng tránh hiệu quả.

1. Trực tiếp từ da kề da

Khi tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh, ký sinh trùng ghẻ có thể bò từ da người này sang da người khác. Chúng di chuyển nhanh chóng và bám vào lớp ngoài của da, sau đó đào hang để trú ngụ và sinh sản, gây ra tình trạng ngứa ngáy và tổn thương da. Sự tiếp xúc càng kéo dài, nguy cơ lây nhiễm càng cao.

2. Sử dụng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh

Đôi khi cái ghẻ có thể tồn tại trên quần áo, chăn màn, khăn tắm hoặc các vật dụng cá nhân của người nhiễm bệnh. Khi người khỏe mạnh sử dụng chung những đồ vật này, ký sinh trùng có thể bám vào da, xâm nhập và gây bệnh. (1)

3. Môi trường ẩm thấp

Ký sinh trùng ghẻ không thể tồn tại lâu ngoài cơ thể người, nhưng môi trường ẩm thấp, kém vệ sinh như nhà tắm công cộng hoặc những người ngủ ở nơi công cộng có tiếp xúc gần với nguồn bệnh có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

4. Trong gia đình hoặc tập thể

Những người trong gia đình, những nơi sống tập thể như viện dưỡng lão hay nhà trẻ là những trường hợp dễ lây lan bệnh ghẻ.

Bệnh ghẻ nước có di truyền từ mẹ sang con không?

Không. Bệnh ghẻ nước không liên quan đến yếu tố di truyền hay gen di truyền từ mẹ sang con. Bệnh do ký sinh trùng Sarcoptes scabiei gây ra, lây lan chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với da hoặc gián tiếp qua đồ dùng cá nhân.

Tuy nhiên, nếu người mẹ bị ghẻ, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ cao bị lây nhiễm do tiếp xúc gần gũi trong quá trình chăm sóc, ôm ấp, cho bú hoặc dùng chung chăn gối. Trẻ em có làn da mỏng và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên dễ bị tổn thương và có thể gặp biến chứng nặng hơn người lớn nếu không được điều trị kịp thời.

Cách xử lý khi nghi ngờ bản thân nhiễm ghẻ

Nếu bạn nghi ngờ mình bị ghẻ, hãy thực hiện các bước sau để kiểm soát tình trạng bệnh và ngăn chặn lây lan:

• Quan sát triệu chứng: Kiểm tra các dấu hiệu như ngứa dữ dội (đặc biệt vào ban đêm), phát ban đỏ, mụn nước nhỏ, hoặc đường chỉ trắng bong da. Những khu vực dễ bị ảnh hưởng gồm kẽ tay, cổ tay, khuỷu tay, vùng bụng, bẹn, nách và bộ phận sinh dục.
• Hạn chế tiếp xúc với người khác: Tránh tiếp xúc da kề da với người thân có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm ghẻ và không dùng chung vật dụng cá nhân như quần áo, chăn gối, khăn tắm để tránh lây nhiễm.
• Giữ vệ sinh cá nhân: Tắm rửa sạch sẽ và mặc quần áo sạch để giảm sự phát triển của mạt ghẻ trên da.
• Không tự ý mua thuốc: Không sử dụng các loại thuốc bôi hoặc uống tùy tiện vì có thể làm bệnh nặng hơn hoặc gây tác dụng phụ.
• Xử lý môi trường sống: Giặt sạch quần áo, chăn ga gối bằng nước nóng, hút bụi giường nệm và các bề mặt tiếp xúc để loại bỏ mạt ghẻ. Những đồ vật không thể giặt nên được bọc kín trong túi nhựa và để riêng trong ít nhất một tuần.
• Thăm khám bác sĩ chuyên khoa: Đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp. Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Da liễu – Thẩm mỹ Da, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 là lựa chọn hàng đầu trong việc điều trị ghẻ.
• Tại đây đội ngũ bác sĩ chuyên gia giàu kinh nghiệm, trực tiếp thăm khám và điều trị, cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, người bệnh sẽ được chẩn đoán chính xác và áp dụng phác đồ điều trị hiệu quả. Quy trình thăm khám khoa học tại Tâm Anh, tối ưu giúp tiết kiệm thời gian mà vẫn đảm bảo chất lượng điều trị cao, mang lại sự an tâm và hài lòng cho người bệnh.

Tìm hiểu thêm:

• Bị ghẻ nước có tự khỏi được không?
• Ghẻ nước có để lại sẹo không? Cách phòng ngừa và xử lý hiệu quả

Phương pháp chẩn đoán bệnh ghẻ nước

Thông thường, bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh ghẻ nước dựa trên đặc điểm phát ban và triệu chứng ngứa mà người bệnh mô tả. Trong một số trường hợp, để xác nhận chẩn đoán, bác sĩ có thể thực hiện soi da. Phương pháp này bao gồm việc lấy mẫu da từ vùng bị ảnh hưởng và quan sát dưới kính hiển vi để tìm kiếm sự hiện diện của ký sinh trùng ghẻ, trứng hoặc phân của chúng.

Cách xử lý bệnh ghẻ nước hiệu quả

Bệnh ghẻ nước có lây không còn phụ thuộc vào cách xử lý và phòng ngừa của người bệnh. Hiện có nhiều phương pháp điều trị bệnh ghẻ nước, trong đó các phương pháp tiêu chuẩn như thuốc bôi permethrin, benzyl benzoat, sulfur… và thuốc uống ivermectin đều mang lại hiệu quả tương đương nếu được bác sĩ chỉ định và người bệnh sử dụng đúng theo hướng dẫn. Phản ứng phụ với các thuốc này rất hiếm gặp.

• Kem bôi permethrin 5%: Đây là phương pháp phổ biến và hiệu quả, thường được bôi lên toàn bộ cơ thể (trừ vùng mặt) 1-2 lần mỗi tuần, trong 2 tuần liên tiếp. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể gặp tình trạng kháng thuốc, dị ứng hoặc không tuân thủ đúng phác đồ điều trị.
• Ivermectin: Đây là lựa chọn thay thế, đặc biệt hiệu quả trong các đợt bùng phát ghẻ trong cộng đồng (nhà tù, viện dưỡng lão, trung tâm chăm sóc). Thuốc thường được dùng một lần, sau đó uống liều thứ hai sau một tuần nếu triệu chứng vẫn còn. Ivermectin có ưu điểm là tiện lợi, dễ sử dụng và ít nguy cơ dùng sai liều hơn so với thuốc bôi.
• Các phương pháp khác: Lindane, lưu huỳnh, malathion hoặc ivermectin dạng bôi có thể được sử dụng. Tuy nhiên, việc lựa chọn phương pháp điều trị cần cân nhắc dựa trên yếu tố an toàn, cần được bác sĩ kê đơn, đặc biệt với phụ nữ mang thai và trẻ em.

Bệnh ghẻ nước có thể tái phát nếu không điều trị triệt để. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Không điều trị đồng thời cho những người tiếp xúc gần (người thân, bạn cùng phòng, nhân viên chăm sóc).
• Không khử trùng chăn màn, quần áo tại thời điểm điều trị.
• Không tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị.

Biện pháp ngăn ngừa bệnh ghẻ nước lây lan

Ngoài việc sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn, bạn cần thực hiện các biện pháp vệ sinh và xử lý nơi sinh sống, nơi làm việc để loại bỏ hoàn toàn ký sinh trùng ghẻ lây lan.

1. Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Thường xuyên hút bụi thảm, sàn nhà và đồ nội thất.

Sử dụng nước nóng và xà phòng để giặt tất cả quần áo, khăn tắm, chăn ga gối đã sử dụng trong 3 ngày trước khi điều trị. Sau đó, sấy khô ở nhiệt độ cao hoặc giặt khô để tiêu diệt cái ghẻ và trứng.

Những đồ vật như gối, thú nhồi bông, hoặc đồ chơi có thể được đặt vào túi nhựa kín và để ở nơi khô ráo (gara, tầng hầm) trong khoảng một tuần. Cái ghẻ không có vật chủ để hút dinh dưỡng sẽ chết sau vài ngày.

2. Hạn chế tiếp xúc với người bệnh

Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh ghẻ, nên tránh tiếp xúc da kề da với người khác cho đến khi hoàn thành điều trị để ngăn chặn sự lây lan. Đồng thời đảm bảo tất cả thành viên trong gia đình được kiểm tra và điều trị ngay cả khi chưa có triệu chứng.

3. Không dùng chung đồ cá nhân

Để tránh lây lan bệnh ghẻ, bạn không nên dùng chung các vật dụng cá nhân như quần áo, khăn tắm, chăn ga gối, lược chải tóc hoặc bất kỳ vật dụng nào có thể tiếp xúc trực tiếp với da. Mạt ghẻ có thể bám trên các bề mặt này và lây sang người khác khi sử dụng chung. Vì vậy, hãy đảm bảo mỗi người trong gia đình có đồ dùng riêng và thường xuyên vệ sinh sạch sẽ để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Qua bài viết này, chắc hẳn bạn đã có câu trả lời cho thắc mắc “ghẻ nước có lây không?” và hiểu rõ các con đường lây nhiễm của ghẻ. Để ngăn ngừa bệnh hiệu quả, mỗi người cần duy trì vệ sinh cá nhân, tránh tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh và xử lý môi trường sống sạch sẽ. Nếu nghi ngờ bản thân bị nhiễm ghẻ, hãy thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.