4 cách điều trị xơ phổi theo lộ trình được chuyên gia khuyến cáo

Xơ phổi là một tình trạng tổn thương phổi mạn tính ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp của bệnh nhân. Việc chẩn đoán và điều trị nhằm ngăn chặn tiến triển của và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Trong bài viết này, BVĐK Tâm Anh sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ thông tin về cách điều trị xơ phổi theo lộ trình được các chuyên gia khuyến cáo.

Tổng quan bệnh xơ phổi

Xơ phổi hoặc xơ hóa phổi (Pulmonary Fibrosis) là tình trạng bệnh lý mạn tính của nhu mô phổi, đặc trưng bởi sự gia tăng sợi trong mô kẽ phổi, làm mất đi tình đàn hồi của phổi, làm giảm thể tích khí lưu thông, đồng thời ngăn cản sự trao đổi khí ở màng phế nang mao mạch, dẫn đến suy hô hấp và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. (1)

Bệnh xơ phổi là một nhóm bệnh gồm nhiều rối loạn đặc trưng bởi tổn thương nhu mô phổi lan tỏa với đặc điểm lâm sàng, hình ảnh học, giải phẫu bệnh cũng như tiên lượng khác nhau. Tuy nhiên, trong hầu hết các bệnh phổi kẽ, tổ chức kẽ bị thâm nhiễm bởi các tế bào viêm, tế bào xơ và có hiện tượng tăng sinh của các tế bào thành phế nang.

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, các tổn thương nhu mô phổi thường không hồi phục và nặng dần theo thời gian, hậu quả cuối cùng trong phần lớn trường hợp đều là quá trình xơ hóa nhu mô phổi, dẫn đến suy giảm chức năng trao đổi oxy với các triệu chứng và biến chứng của bệnh trên lâm sàng.

Xơ phổi thường gặp ở người lớn tuổi, đặc biệt từ 50-70 tuổi. Bệnh được chia làm 3 dạng:

• Xơ phổi thứ phát: Xuất hiện sau khi gặp các tổn thương về phổi như lao phổi, viêm phổi, nhồi máu phổi, covid 19…
• Xơ phổi khu trú: Khi hít phải các chất như bụi than, silica…
• Xơ phổi trong các bệnh lý phổi kẽ bao gồm xơ phổi vô căn (Idiopathic pulmonary fibrosis), bệnh phổi mô kẽ lan tỏa (Diffuse parenchymal lung disease) và bệnh viêm phế nang dị ứng ngoại lai, hay còn gọi là bệnh viêm phổi tăng cảm (Extrinsic allergic alveolitis).

1. Nguyên nhân

Nguyên nhân gây xơ phổi thường không rõ ràng hay còn được gọi là xơ phổi vô căn. Ở một số bệnh nhân có thể tìm ra nguyên nhân bao gồm:

• Các bệnh lý phổi mạn tính như viêm phổi kẽ, viêm phổi do liên cầu khuẩn, viêm phổi do tổn thương hóa chất, phơi nhiễm với bụi silic hoặc amiăng.
• Các bệnh tự miễn như xơ cứng bì, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống.
• Một số trường hợp xơ phổi không rõ nguyên nhân (xơ phổi vô căn).
• Người thường xuyên hút thuốc lá và các chất kích thích khác
• Những người thường xuyên tiếp xúc và làm việc trong môi trường khói bụi, ô nhiễm, hóa chất độc hại dễ dẫn đến tổn thương mô gây xơ phổi.
• Do bức xạ: Những người đã từng trải qua bức xạ trong thời gian điều trị các bệnh liên đến phổi và ung thư vú. Mức độ ảnh hưởng và các tổn thương phụ thuộc vào diện tích phổi tiếp xúc, số lần bức xạ.
• Do thuốc: Một số thuốc có thể dẫn đến tổn thương phổi như amiodarone, busulfan, methotrexate, penicillamine và các chất gây kích thích như cocain, heroin…
• Một số nguyên nhân khác như: di truyền, do virus, trào ngược thực quản, mắc các bệnh nhiễm khuẩn…

2. Triệu chứng

Triệu chứng của xơ phổi thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh về hô hấp khác khiến nhiều người chủ quan và không thăm khám điều trị dẫn đến tình trạng nguy hiểm.

Các triệu chứng chính của bệnh xơ phổi bao gồm:

• Ho khan dai dẳng, có thể có ho ra máu.
• Khó thở, đặc biệt khi gắng sức.
• Các triệu chứng liên quan đến suy giảm chức năng hô hấp như mệt mỏi, giảm cân, suy sụp thể lực.
• Một số trường hợp có thể có các triệu chứng liên quan đến bệnh nền gây ra xơ phổi như đau khớp, ban da, sốt.
• Bệnh nhân có dấu hiệu tím trung ương, ngón tay dùi trống, tăng áp phổi, suy tim phải ở giai đoạn muộn.

Các phương pháp chẩn đoán bệnh xơ phổi

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ có thể hỏi về tiền sử bệnh trong gia đình, các dấu hiệu phơi nhiễm khói bụi, hóa chất… các loại thuốc hiện tại đang dùng, tìm các dấu hiệu lâm sàng của các bệnh lý tự miễn và nghe phổi của bệnh nhân. Tuy nhiên, chẩn đoán bệnh xơ phổi qua các dấu hiệu lâm sàng có thể gây nhầm lẫn và khó phát hiện ra nguyên nhân cũng như tình trạng cụ thể. Chính vì vậy, bác sĩ sẽ chỉ định làm thêm một số xét nghiệm cụ thể như: (2)

1. Chụp X-quang

Chụp X-quang ngực là phương pháp thường được lựa chọn đầu tiên để sàng lọc và chẩn đoán sơ bộ bệnh xơ phổi. Ảnh X-quang có thể thấy các thay đổi đặc trưng của xơ phổi như tăng mờ kẽ, mất rõ ranh giới phế nang, tăng độ dày thành phế quản.

Một số trường hợp chụp X-quang ngực không thể nhìn thấy rõ các tổn thương của phổi, bác sĩ có thể phải chỉ định thêm các xét nghiệm khác.

2. Chụp cắt lớp vi tính độ phân giải cao

Chụp cắt lớp vi tính độ phân giải cao (HRCT) là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính để xác định chẩn đoán xơ phổi. HRCT có thể cung cấp thông tin về mức độ và phân bố của tổn thương xơ hóa cũng như các dấu hiệu khác như tăng âm, giảm âm, khoang khí…

3. Kỹ thuật thăm dò chức năng hô hấp

Thăm dò chức năng hô hấp là một phần quan trọng trong đánh giá bệnh lý xơ phổi nhằm mục đích xác định trạng thái ban đầu của bệnh, theo dõi diễn tiến, tiên lượng và cung cấp bằng chứng khách quan về đáp ứng với một điều trị cụ thể. Các phương pháp thăm dò chức năng hô hấp phổ biến là hô hấp ký, phế thân ký (đo các thể tích phổi), khả năng khuếch tán của phổi đo bằng carbon monoxide (Diffusing capacity of the lung for carbon monoxide – DLCO) và nghiệm pháp đi bộ 6 phút (6-minute walk test – 6MWT).

Bệnh xơ phổi có chữa được không?

Theo các chuyên gia y tế, bệnh xơ phổi hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị xơ phổi triệt để, tuy nhiên có thể được kiểm soát và điều trị nhằm chậm tiến triển của bệnh, duy trì và cải thiện chức năng hô hấp cho bệnh nhân. Việc lựa chọn phương pháp điều trị như thế nào phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cần áp dụng kết hợp nhiều phương pháp điều trị xơ phổi để đạt được hiệu quả tối ưu.

>>>Xem chi tiết về vấn đề xơ phổi có chữa được không tại đây!

Cách điều trị xơ phổi

Đến hiện nay tất cả các phương pháp điều trị xơ phổi đều chủ yếu làm giảm và cải thiện các triệu chứng của bệnh. Điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây xơ phổi của người bệnh, bác sĩ sẽ có những chỉ định để đưa ra những phác đồ điều trị hợp lý nhất. (3)

1. Điều trị bằng thuốc

Các quyết định về điều trị bằng thuốc được hướng dẫn bởi chẩn đoán cơ bản, theo diễn biến và cơ chế sinh bệnh học của bệnh với hai đích tác động là quá trình viêm và xơ hóa.

Trong các bệnh lý phổi kẽ do viêm có thể kết hợp xơ hóa hoặc không thì liệu pháp điều trị xơ phổi thường sử dụng các nhóm thuốc chống viêm như: corticosteroid đơn độc hoặc kết hợp với các nhóm thuốc ức chế miễn dịch, thuốc sinh học như: cyclophosphamide, mycophenolate mofetil, azathioprine, tocilizumab, rituximab… Khi tối ưu hóa điều trị chống viêm và ức chế miễn dịch mà tổn thương xơ hóa phổi không được kiểm soát, bác sĩ có thể cân nhắc bổ sung thuốc chống xơ.

Với người bệnh xơ phổi vô căn hoặc các bệnh lý phổi kẽ có xơ hóa tiến triển nên điều trị xơ phổi bằng thuốc chống xơ. Trong 1 số trường hợp, chúng ta cần kết hợp cả hai nhóm thuốc chống xơ và chống viêm/ức chế miễn dịch để điều trị cho người bệnh.

• Corticosteroid: Giúp giảm viêm và chậm tiến triển bệnh, tuy nhiên chỉ hiệu quả ở một số trường hợp xơ phổi do bệnh lý nền.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Như azathioprine, mycophenolate mofetil được sử dụng kết hợp với corticosteroid nhằm điều trị các trường hợp xơ phổi liên quan đến bệnh tự miễn.
• Thuốc chống xơ hóa: Như nintedanib và pirfenidone, nhằm chậm tiến triển của bệnh xơ phổi vô căn.

Việc lựa chọn loại thuốc trị xơ phổi và liều lượng phù hợp sẽ do bác sĩ chuyên khoa quyết định dựa trên tình trạng bệnh lý cụ thể của từng bệnh nhân.

2. Liệu pháp oxy

Sử dụng oxy liệu pháp là rất quan trọng đối với bệnh nhân xơ phổi, đặc biệt khi có sự suy giảm chức năng hô hấp. Oxy liệu pháp giúp:

• Cải thiện trao đổi khí, giảm triệu chứng khó thở.
• Ngăn ngừa biến chứng tim mạch do thiếu oxy mô.
• Cải thiện khả năng vận động và tăng cường chất lượng cuộc sống.

Liệu pháp oxy có thể được áp dụng liên tục hoặc khi gắng sức tùy theo tình trạng bệnh.

3. Phục hồi chức năng phổi

Phục hồi chức năng phổi là một phần quan trọng trong quản lý bệnh xơ phổi, bao gồm:

• Tập luyện thể lực: Giúp tăng cường sức bền, khả năng gắng sức và vận động.
• Vật lý trị liệu hô hấp: Các kỹ thuật như thở đúng cách, co giãn các cơ hô hấp, lồng ngực nhằm cải thiện chức năng hô hấp.
• Dinh dưỡng: Đảm bảo cung cấp đủ năng lượng và dinh dưỡng để duy trì cân nặng và chức năng cơ bắp.

Phục hồi chức năng phổi giúp giảm triệu chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân.

4. Ghép phổi

Ghép phổi là phương pháp cuối cùng được xem xét đối với bệnh nhân xơ phổi tiến triển nhanh, suy hô hấp nặng và không đáp ứng tốt với các biện pháp điều trị nội khoa. Tuy nhiên, đây là phẫu thuật phức tạp với các rủi ro, biến chứng và yêu cầu người bệnh phải đủ tiêu chuẩn sức khỏe để được cấy ghép và sau khi cấy ghép sẽ phải dùng thuốc suốt quãng đời còn lại.

>>>Có thể bạn chưa biết: Xơ phổi sống được bao lâu?

Chăm sóc bệnh nhân xơ phổi tại nhà

Ngoài việc tuân thủ các phương pháp điều trị xơ phổi do bác sĩ chỉ định, bệnh nhân xơ phổi và gia đình cần thực hiện một số biện pháp chăm sóc tại nhà sau đây:

1. Bỏ hút thuốc lá

Việc bỏ hút thuốc lá là rất quan trọng, vì hút thuốc lá có thể làm tăng nhanh tiến triển của bệnh xơ phổi.

2. Tránh các chất độc hại

Bệnh nhân cần tránh tiếp xúc với các chất gây hại cho phổi như bụi, hóa chất, khí ống xả…

3. Chế độ ăn uống hợp lý

Cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu để duy trì cân nặng và sức khỏe. Tránh các thức ăn gây khó tiêu, đầy bụng.

4. Tập thể dục thường xuyên

Tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, yoga giúp cải thiện sức khỏe và chức năng hô hấp.

5. Đảm bảo nghỉ ngơi đầy đủ

Bệnh nhân cần được nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc để phục hồi sức khỏe.

6. Tránh các bệnh đường hô hấp

Tiêm vắc-xin cúm, viêm phổi như khuyến cáo để tránh nhiễm trùng đường hô hấp.

7. Theo dõi kế hoạch điều trị

Bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm túc kế hoạch điều trị do bác sĩ chỉ định, bao gồm dùng thuốc đúng liều, thực hiện các liệu pháp hỗ trợ.

Chi phí điều trị xơ phổi

Chi phí điều trị xơ phổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

• Phương pháp điều trị được áp dụng (thuốc, oxy liệu pháp, phục hồi chức năng, cấy ghép phổi…),
• Thời gian và tần suất điều trị,
• Các xét nghiệm, thăm khám chẩn đoán,
• Tình trạng bệnh lý của bệnh nhân,
• Địa điểm và cơ sở y tế thực hiện điều trị.

Tùy theo tình trạng xơ phổi của mỗi bệnh nhân mà chi phí điều trị xơ phổi sẽ khác nhau. Chính vì vậy, nếu được chẩn đoán xơ phổi, bệnh nhân cần tìm đến cơ sở y tế có chuyên môn và kỹ thuật cao để được thăm khám và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất.

Địa chỉ khám, điều trị xơ phổi đáng tin cậy

Bệnh Viện Đa Khoa Tâm Anh là Bệnh viện quy tụ đội ngũ bác sĩ hàng đầu giỏi về chuyên môn, có nhiều năm kinh nghiệm trong việc thăm khám và điều trị các bệnh về hô hấp nói chung và xơ phổi nói riêng. Bệnh viện được trang bị máy móc hiện đại phục vụ cho việc thăm khám và chẩn đoán các bệnh về hô hấp như hệ thống nội soi, siêu âm có nhiều chức năng chuyên sâu, hệ thống X-quang kỹ thuật số treo trần cao cấp GXR-52SD, CT 768 lát cắt, MRI 1,5 – 3 Tesla, máy đo đa ký hô hấp…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị xơ phổi bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Xơ phổi là một bệnh phổi mạn tính nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Việc điều trị xơ phổi đòi hỏi sự phối hợp của nhiều phương pháp khác nhau như dùng thuốc, liệu pháp oxy, phục hồi chức năng phổi và cấy ghép phổi. Bên cạnh đó, bệnh nhân cần thực hiện các biện pháp chăm sóc tại nhà như bỏ hút thuốc, tránh các chất độc hại, tập thể dục và nghỉ ngơi hợp lý.