Đo chức năng hô hấp giúp xác định tình trạng sức khỏe hệ hô hấp và phổi thông qua các chỉ số liên quan. Vậy cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp sao cho đúng, kết quả đo chức năng hô hấp như thế nào là bất thường?
Đo chức năng hô hấp hay đo hô hấp ký là xét nghiệm quan trọng nhằm đánh giá tình trạng phổi cũng như chức năng hô hấp của một người. Mục tiêu chính của phương pháp này là đo lưu lượng không khí qua phổi và ước tính thể tích không khí mà phổi có thể chứa. (1)
Quá trình thực hiện cách đo chức năng hô hấp được thực hiện thông qua máy đo chuyên dụng. Người bệnh được yêu cầu thực hiện một số động tác hít thở sâu để ghi nhận các thông tin quan trọng như dung tích thở ra gắng sức, thể tích thở ra gắng sức và lưu lượng thở ra tối đa. Từ các thông số thu được, bác sĩ sẽ xác định vấn đề mà người bệnh đang gặp phải như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen suyễn hay các rối loạn hô hấp khác.
Ngoài ra, đo chức năng hô hấp còn được chỉ định trong theo dõi sự tiến triển của bệnh lý, khả năng đáp ứng với phương thức điều trị và đánh giá trước khi thực hiện một số phẫu thuật liên quan. Vậy làm sao để biết cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp đúng chuẩn?
Khi đo chức năng hô hấp, có một số thuật ngữ bạn cần nắm, bao gồm: (2)
Đây là một trong những thuật ngữ bạn cần biết khi tìm hiểu về cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp. FVC là lượng không khí mà một người có thể thở hết ra sau khi đã hít vào tối đa (đơn vị tính bằng lít). Đây là thông số đánh giá mức độ thông thoáng của hệ hô hấp, nhằm nhận biết nguy cơ tiềm ẩn về bệnh hô hấp.
FEV1 là chỉ số đo lượng không khí một người có thể thở ra hết mức trong giây đầu tiên, sau khi đã hít vào tối đa (đơn vị tính bằng lít). Thông thường, người khỏe mạnh có thể đẩy hầu hết không khí ra khỏi phổi trong giây đầu tiên.
PEF dùng để chỉ lưu lượng tối đa mà một người có thể thở ra (đơn vị tính bằng lít/giây). Chỉ số lưu lượng đạt đỉnh cao hơn ở người khỏe mạnh và thấp hơn ở người gặp vấn đề về hô hấp.
Lưu ý: Các thông số như FVC, FVE1 và PEF thường được so với mức tiêu chuẩn dựa trên các yếu tố liên quan như độ tuổi, chiều cao, giới tính và chủng tộc.
Dưới đây là cách xác định kết quả bình thường, bất thường về hệ hô hấp qua các thông số thu được từ kết quả đo chức năng hô hấp. Thông thường, bác sĩ sẽ tư vấn cụ thể cho người bệnh khi có kết quả đo chức năng hô hấp. (3)
Nếu các chỉ số liên quan như FVC, FEV1, PEF, FEV1/FVC nằm trong phạm vi bình thường, nghĩa là chức năng hô hấp của một người ổn định và không có dấu hiệu mắc phải các bệnh về đường dẫn khí của hệ hô hấp. Ngược lại nếu các chỉ số này quá thấp so với mức tiêu chuẩn, nghĩa là hệ hô hấp của người đó đang gặp vấn đề và cần được can thiệp.
Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm khác nhằm mang lại kết quả chẩn đoán chính xác nhất.
Nếu chỉ số FEV1/FVC thấp hơn mức bình thường, có thể người bệnh đang bị tắc nghẽn đường hô hấp khiến đường thở bị chặn một phần. Thông thường, người khỏe mạnh sẽ thở hết không khí trong giây đầu tiên, nhưng nếu đường thở bị tắc nghẽn, lượng không khí đi ra sẽ thấp hơn bình thường và biểu hiện trực tiếp trên chỉ số FEV1/FVC. Đây là một trong những thông tin đặc biệt quan trọng khi tìm hiểu về cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp bởi nó biểu thị trực tiếp một số vấn đề về phổi như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hay hen suyễn.
Bệnh phổi hạn chế đặc trưng bởi chỉ số VC, FEV1 và FEV1/FVC thấp hơn bình thường. Nếu các chỉ số này dưới mức tiêu chuẩn, nghĩa là người bệnh đang gặp vấn đề hạn chế về hô hấp, chẳng hạn như xơ phổi, vẹo cột sống, loạn dưỡng cơ, bệnh phổi kẽ… khiến phổi không thể mở rộng hoàn toàn khi hô hấp, đôi khi phải thực hiện đo phế thân ký để xác định hội chứng hạn chế qua thông số TLC,RV.
Dưới đây là cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp cần lưu ý khi xem chỉ số hiển thị trên thiết bị đo: (4)
FVC trên 80%, được xác định dựa trên thông số tiêu chuẩn liên quan đến yếu tố tuổi tác, giới tính, chiều cao và chủng tộc.
Thông thường, ở nam giới khỏe mạnh từ 20 – 60 tuổi, FEV1 giao động từ 4,5 – 3,5 lít. Trong khi đó, chỉ số FEV1 ở phụ nữ khỏe mạnh cùng độ tuổi là 3,25 – 2,5 lít. Ở những người khỏe mạnh, FEV1 phải trên 80% theo hệ quy chiếu dựa trên các yếu tố về độ tuổi, giới tính, chiều cao và chủng tộc.
Tỷ lệ FEV1/FVC hay còn gọi là FEV1%, là tham số quan trọng cần nắm khi tìm hiểu cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp. Tham số này dùng để đánh giá các vấn đề liên quan đến tắc nghẽn đường thở như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phế quản mạn tính, khí phế thũng…
Tỷ lệ này được tính bằng cách chia giá trị FEV1 đo được cho FVC đo được. Giá trị của FEV1% bình thường phải trên 70%. Nếu dưới 70%, người bệnh có thể đã gặp các vấn đề về hô hấp, cần được can thiệp kịp thời.
Trường hợp mắc các bệnh phổi hạn chế, giá trị FEV1 và FVC có thể bị giảm cùng mức độ, FEV1% có thể duy trì ở mức bình thường hoặc thậm chí là cao hơn mức bình thường. Trường hợp này bác sĩ sẽ đánh giá và tư vấn thêm cho người bệnh để thực hiện thêm phế thân ký.
Sau khi thực hiện đo chức năng hô hấp tại TPHCM, người bệnh sẽ được trả kết quả tương tự hình minh họa dưới đây, đồng thời bác sĩ sẽ hướng dẫn cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp cho người bệnh:
Khi đọc kết quả đo chức năng hô hấp người dân cần lưu ý, kết quả này thường được hiển thị dưới dạng biểu đồ nhằm ghi nhận lưu lượng không khí theo thời gian. Biểu đồ biểu thị đường cong tăng và giảm khi bạn hít vào, thở ra. Hình dạng đường cong trong biểu đồ cung cấp các thông tin quan trọng về chức năng hô hấp, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe của một người. Dưới đây là biểu đồ tham khảo về hệ hô hấp của người khỏe mạnh và người gặp vấn đề bất thường:
Trường hợp kết quả chức năng hô hấp biểu thị sự bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm khác như chẩn đoán hình ảnh vùng ngực – xoang và xét nghiệm máu để chắc chắn về tình trạng sức khỏe hiện tại của hệ hô hấp. (5)
Sau khi có kết quả chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp theo hướng cá nhân hóa, giúp tối ưu hiệu quả điều trị và phục hồi sau điều trị.
Thời gian trả kết quả còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Về cơ bản, kết quả sẽ được trả ngay sau thực hiện xét nghiệm. Trong quá trình trả kết quả, bác sĩ sẽ phân tích, hướng dẫn cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp và các thông tin liên quan giúp người bệnh nắm rõ tình trạng sức khỏe, từ đó xác định hướng điều trị phù hợp.
Đo chức năng hô hấp nên được thực hiện ở những đơn vị y tế lớn, uy tín, có chuyên khoa Hô hấp và liên kết đa khoa, cho phép thực hiện các hoạt động khám chữa một cách linh hoạt, có hệ thống.
Khoa Nội tổng hợp, Nội Hô hấp thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ uy tín được người dân tin tưởng, lựa chọn trong thăm khám các bệnh lý về hô hấp như viêm phế quản cấp; viêm phổi do vi khuẩn, virus, nấm; hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…, trong đó có triển khai đo chức năng hô hấp.
Ngoài 2 cơ sở chính đặt tại Quận Tân Bình (TPHCM) và phường Bồ Đề (Hà Nội), Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh vừa ra mắt và đi vào hoạt động Tâm Anh Quận 7, góp thêm vào danh sách các cơ sở khám chữa bệnh uy tín, giúp người dân khu vực này và các vùng lân cận thuận tiện hơn trong việc chăm sóc sức khỏe cá nhân và gia đình.
Người dân có thể liên hệ với Hệ thống Bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh qua hotline/fanpage theo thông tin dưới đây để được thăm khám, tư các vấn đề liên quan:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Đo chức năng hô hấp là hoạt động cần thiết nhằm giúp bác sĩ chẩn đoán, đánh giá sức khỏe phổi cũng như đường hô hấp, từ đó góp phần bảo vệ sức khỏe hệ hô hấp nói riêng và sức khỏe tổng thể nói chung. Nếu bạn đang băn khoăn về cách đọc kết quả đo chức năng hô hấp và các vấn đề liên quan hệ thống hô hấp, hãy đến các cơ sở y tế có chuyên khoa hô hấp để được kiểm tra, tư vấn cụ thể.
