Xuất huyết dưới nhện sau chấn thương sọ não có chữa được không?

Xuất huyết dưới nhện sau chấn thương sọ não là tình trạng vô cùng nguy hiểm, cần cấp cứu kịp thời để tránh đe dọa đến tính mạng. Trường hợp được can thiệp điều trị, mức độ tiên lượng phụ thuộc vào nhiều yếu tố và thể trạng của người bệnh.

Xuất huyết dưới nhện sau chấn thương sọ não là gì?

Xuất huyết dưới nhện sau chấn thương sọ não là tình trạng cấp cứu nguy hiểm, với nguyên nhân gây bệnh phổ biến là tai nạn giao thông đường bộ. Vậy xuất huyết dưới nhện do chấn thương hay xuất huyết dưới nhện do tai nạn diễn ra như thế nào? Bệnh có nguy hiểm không và cần được điều trị như thế nào?

1. Chấn thương sọ não là gì?

Chấn thương sọ não là tình trạng tổn thương não nghiêm trọng, xảy ra khi não bộ bị va đập đột ngột với tác nhân vật lý bên ngoài. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật và đe dọa đến tính mạng, nếu sống sót sau cấp cứu, sức khỏe, thể chất người bệnh vẫn có nguy cơ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

2. Xuất huyết dưới nhện là gì?

Xuất huyết dưới nhện (A subarachnoid hemorrhage – SAH) là tình trạng chảy máu ở khoang dưới nhện (khoang nằm giữa màng nhện và màng mềm bao quanh não). Nguyên nhân có thể do phình động mạch hoặc gặp chấn thương ở vùng đầu. Khi bị xuất huyết, người bệnh thường bị đau đầu dữ dội kèm đau cổ, buồn nôn, nôn mửa và sợ ánh sáng.

Tóm lại, xuất huyết dưới nhện do chấn thương sọ não là tình trạng chảy máu ở khoang dưới nhện, thường gặp là ở các rãnh não (tức là xuất huyết dưới nhện lồi), phổ biến hơn ở khe Sylvian và các bể dịch não tủy nền. Nếu xuất huyết xảy ra ở các bể nền, sẽ tạo ra ái lực với bể tứ đầu và bể xung quanh. Ngoài ra, xuất huyết dưới nhện do chấn thương cũng thường gặp ở các trường hợp gãy xương sọ và chấn động não.

Triệu chứng xuất huyết dưới nhện sau chấn thương sọ não

Triệu chứng chính của xuất huyết dưới nhện sau chấn thương sọ não là đau đầu dữ dội, đột ngột. Người bệnh nên đi cấp cứu nhanh sau khi xảy ra va đập, bị đau đầu và đi kèm các dấu hiệu sau:

• Giảm ý thức, giảm tỉnh táo
• Buồn nôn và nôn mửa
• Cổ cứng
• Đột nhiên yếu đi
• Chóng mặt
• Nhạy cảm với ánh sáng mạnh (sợ ánh sáng)
• Đau nhức cơ, đặc biệt là ở cổ và vai
• Tê liệt một phần cơ thể
• Động kinh
• Thay đổi thị lực: nhìn đôi, xuất hiện điểm mù hoặc mất thị lực tạm thời ở một mắt.

Nguyên nhân xuất huyết dưới nhện do chấn thương

Nguyên nhân gây xuất huyết dưới nhện do chấn thương vẫn chưa được xác định chính xác, nhưng một số cơ chế có thể xảy ra như sau:

• Gia tốc quay gây ra các chuyển động dao động ngắn hạn của não
• Động mạch đốt sống nền bị kéo căng do quá mức giãn
• Áp lực trong động mạch tăng đột ngột do động mạch cảnh cổ bị va đập mạnh
• Rách các tĩnh mạch cầu hoặc mạch máu màng nhện
• Máu từ vết bầm tím khuếch tán vào khoang dưới nhện.

Trong một số trường hợp, cơ chế gây xuất huyết dưới nhện sau chấn thương không thể xác định được.

Tình trạng xuất huyết dưới nhện sau chấn thương có thể xảy ra trên bề mặt bụng của thân não (xuất huyết dưới nhện nền). Sau khi xuất huyết xảy ra, dịch não tủy có phản ứng đa nhân trong vòng 24 giờ, trở nên rõ ràng sau 48 giờ. Sau 48 giờ, tế bào lympho và đại thực bào bắt đầu thay thế bạch cầu đa nhân.

Xuất huyết dưới nhện do tai nạn có chữa được không?

Bệnh nhân có dấu hiệu xuất huyết dưới nhện do chấn thương có thể điều trị được. Trong giai đoạn đầu, bác sĩ sẽ tiến hành đặt ống thông bàng quang, bổ sung dinh dưỡng, cho người bệnh dùng giảm đau, uống thuốc chống nôn và chống động kinh.

Người bệnh cần được cấp cứu kịp thời, tùy tình trạng bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ khối máu tụ trong não và cầm mạch máu đang bị vỡ. (1)

Các phương pháp chăm sóc tích cực khác cũng được áp dụng, bao gồm: giữ đầu bệnh nhân cao, tránh chèn ép tĩnh mạch cổ, thường xuyên lật bệnh nhân, vật lý trị liệu, chăm sóc vùng ruột và bàng quang. Mục tiêu chính trong điều trị xuất huyết dưới nhện do tai nạn là tránh tổn thương thứ phát, duy trì áp lực tưới máu não, tối ưu hóa oxy hóa não và theo dõi diễn tiến bệnh. Ngoài ra, các phương pháp sau đây cũng đóng vai trò rất quan trọng, gồm:

• Theo dõi áp lực nội sọ, độ bão hòa oxy tĩnh mạch cảnh và độ căng oxy mô não
• Vi thẩm phân não
• Siêu âm Doppler xuyên sọ
• Thở máy
• Hỗ trợ huyết động
• Liệu pháp tăng thẩm thấu
• Liệu pháp Lund
• Dự phòng loét
• Gây mê bằng thuốc barbiturat để kiểm soát tình trạng tăng áp lực nội sọ (hiếm khi áp dụng)

Biến chứng xuất huyết dưới nhện sau chấn thương sọ não

Xuất huyết dưới nhện có thể làm giảm khả năng hấp thu dịch não tủy, từ đó gây ra chứng não úng thủy. Co thắt mạch sau chấn thương cũng là một tổn thương thứ phát có thể xảy ra, thường xuất hiện sau 12 giờ đến 5 ngày, và kéo dài từ 12 giờ đến 30 ngày. Nhiều trường hợp diễn tiến chậm hơn và có thể liên quan đồng thời đến động mạch tuần hoàn trước và sau.

Một số biến chứng tức thời có thể xảy ra khi bị chảy máu dưới nhện gồm:

• Co giật
• Co thắt mạch máu (mạch máu co lại, ngăn chặn dòng máu chảy)
• Nhồi máu não (đột quỵ do thiếu máu cục bộ)
• Tăng áp lực nội sọ
• Bệnh não úng thủy (tích tụ dịch trong não)
• Thoát vị não
• Chảy máu tái phát

Ngoài ra, xuất huyết dưới nhện còn có thể dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng, gây ra nhiều biến chứng lâu dài, thậm chí vĩnh viễn như:

• Các vấn đề về thể chất: Mệt mỏi, khó nuốt, mất thăng bằng…
• Các vấn đề về nhận thức: Rối loạn chức năng nhận thức, giảm trí nhớ, giảm tập trung.
• Khó nói: Líu lưỡi, nói chậm, khó chọn lọc từ ngữ để diễn đạt ý muốn nói.
• Tình trạng sức khỏe tâm thần: Trầm cảm, lo âu, rối loạn căng thẳng.

Đối với những biến chứng lâu dài này, bác sĩ tại cơ sở y tế, bệnh viện có thể chỉ định kiểm soát và điều trị bằng các phương pháp như tập vật lý trị liệu, liệu pháp ngôn ngữ, liệu pháp tâm lý…

Các phương pháp chẩn đoán chảy máu dưới nhện do chấn thương

Để chẩn đoán tình trạng xuất huyết dưới nhện do chấn thương, bác sĩ sẽ chỉ định khám thần kinh để đánh giá mức độ ý thức, kích thước và phản ứng đồng tử, phản ứng vận động và phản xạ. Sau đó, người bệnh có thể tiến hành xét nghiệm máu và chụp X-quang đến loại trừ nguyên nhân do chấn thương tủy sống, ngực và bụng.

Xét nghiệm chẩn đoán được sử dụng phổ biến là chụp CT não không thuốc cản quang. Tình trạng xuất huyết dưới nhện sau chấn thương thường được xác định theo kiểu hỗn hợp liên quan đến bán cầu não và bể đáy (39,31%), rãnh vỏ não (33,33%) và khoảng liên bán cầu não (11,96%).

Ngoài ra, chụp cắt lớp phát xạ positron, MRI và quang phổ cộng hưởng từ cũng có thể giúp đánh giá tình trạng tưới máu và chuyển hóa não. Thông qua đó, bác sĩ có thể xác định được mức độ tổn thương và tình trạng thiếu máu cục bộ.

Các chuỗi xung T2 (FLAIR), GRE và SWI của MRI có độ nhạy tốt, giúp phát hiện xuất huyết dưới nhện cấp tính trong 48 giờ đầu tiên sau khi chấn thương, đồng thời bổ trợ cho chụp CT trong quá trình chẩn đoán.

Biện pháp phòng ngừa chấn thương sọ não xuất huyết dưới nhện

Nguy cơ xuất huyết dưới nhện do chấn thương sọ não có thể được kiểm soát bằng cách bảo vệ đầu khỏi va đập, thông qua các biện pháp cụ thể như: (2)

• Giảm nguy cơ té ngã: Thiết kế không gian sống an toàn, đặc biệt là sàn nhà, tay vịn cầu thang, trang bị thảm chống trơn trượt… để đảm bảo an toàn khi di chuyển.
• Trang bị đồ bảo hộ: Mang mũ bảo hiểm, đồ bảo hộ khi đi xe đạp, xe máy, chơi thể thao để tránh va chạm.
• Thắt dây an toàn: Thắt dây an toàn khi đi ô tô hoặc tham gia các hoạt động thể thao để đảm bảo an toàn, tránh té ngã, va chạm mạnh…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp các thông tin liên quan đến tình trạng xuất huyết dưới nhện sau chấn thương sọ não, các biến chứng thường gặp và phương pháp chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng thông qua những cập nhật trên, người bệnh đã có thêm nhiều thông tin hữu ích để biết cách chăm sóc sức khỏe tốt hơn.