Viêm khớp tự phát thiếu niên là các bệnh thấp khớp xảy ra ở lứa tuổi trẻ em và trẻ vị thành niên. Bệnh được chẩn đoán khi người bệnh một hoặc một số triệu chứng viêm khớp kéo dài tối thiểu 6 tuần. Viêm khớp tự phát thiếu niên tiềm ẩn nguy cơ cao khiến trẻ bị tàn phế, tổn thương xương khớp nặng nề nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, việc phát hiện và điều trị bệnh sớm là vô cùng quan trọng cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ sau này.
Viêm khớp thiếu niên tự phát, còn được gọi là bệnh JIA, là một loại viêm khớp vô căn, xảy ra ở đối tượng trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh được xác định bởi triệu chứng đau và viêm/viêm sưng ở khớp như mắt cá chân, đầu gối, khuỷu tay hoặc cổ tay.
Cụ thể, viêm khớp JIA là một bệnh tự miễn, xảy ra ở trẻ em dưới 16 tuổi. Bệnh là quá trình viêm tăng sinh quá mức của các tế bào ở màng hoạt dịch. Dẫn đến tình trạng dày màng hoạt dịch; tăng sinh các mạch máu bất thường; tích lũy tế bào bạch cầu hạt, tế bào lympho và đại thực bào; kích thích các yếu tố trung gian gây viêm khớp. (1)
Tình trạng này diễn ra một thời gian sẽ khiến màng bao hoạt dịch ở khớp viêm dày lên, gây ra các triệu chứng như viêm sưng ở khớp, cứng khớp đi kèm với các cơn đau; một số trường hợp có triệu chứng sốt, sốt phát ban, mờ mắt,…
Có 6 loại viêm khớp thiếu niên tự phát: Thể ít khớp (dưới 5 khớp), thể đa khớp (trên 5 khớp), thể liên quan đến viêm ruột, viêm khớp vẩy nến, thể không phân loại và viêm khớp tự phát thiếu niên thể hệ thống.
Bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên (JIA) có thể điều trị được, thường sẽ có tiên lượng tốt khi được phát hiện và điều trị sớm. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể gây ra những biến chứng nặng nề khi trưởng thành. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến khớp, mà còn ảnh hưởng đến các cơ quan khác như da, mắt… và là một trong những nguyên nhân gây tàn phế, thậm chí tử vong nếu không thực hiện điều trị kịp thời.
Bệnh viêm khớp thiếu niên thể ít khớp là trường hợp người bệnh có tối đa 5 khớp viêm. Đây cũng là thể viêm khớp phổ biến nhất, có xu hướng xảy ra ở các bé gái nhiều hơn.
Cứ 3 trẻ bị viêm khớp tự miễn, có 1 trẻ ngoài những triệu chứng viêm khớp thường thấy thì còn gặp những triệu chứng ở mắt như đau mắt, đỏ mắt, nhạy cảm với ánh sáng, giảm thị lực,…
Thể đa khớp là tình trạng viêm khớp ảnh hưởng đến trên 5 khớp ngay khi bắt đầu phát bệnh. Bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên thể đa khớp gồm 2 loại dương tính và âm tính với yếu tố RF.
RF là một yếu tố dạng thấp trong máu. Nếu người có các triệu chứng viêm khớp như sưng đau khớp bất thường kéo dài ở một hoặc nhiều vùng khớp, có kết quả xét nghiệm dương tính RF, đồng nghĩa người bệnh đã gặp các bệnh liên quan đến viêm khớp, nhất là viêm khớp dạng thấp.
Viêm khớp tự phát thiếu niên thể liên quan viêm ruột phổ biến ở nam giới. Người bệnh sẽ bị viêm tại những khớp chi dưới, khớp cùng chậu, khớp háng hoặc khớp vai. Ở một số trường hợp khác, bệnh cũng có thể gây viêm ở điểm bám gân, màng bồ đào, ruột.
Cần lưu ý rằng, bệnh viêm khớp thiếu niên tiềm ẩn nguy cơ tiến triển viêm khớp cột sống cho người bệnh. Tỷ lệ biến chứng này tương đối cao, lên đến 85%. Do vậy, người bệnh được khuyến khích đi khám và nhận được điều trị của bác sĩ càng sớm càng tốt.
Viêm khớp vảy nến gây tổn thương da, bắt đầu từ những vết ban đỏ, có vảy đến rỗ móng. Bệnh cũng sẽ bao gồm những triệu chứng viêm khớp như cứng khớp, viêm sưng và đau khớp.
Những vết vảy, rỗ này thường xảy ra ở khuỷu tay, mắt cá chân, đầu gối hoặc bàn tay, bàn chân. Lưu ý, độ nặng của bệnh không liên quan đến độ tổn thương trên da.
Viêm khớp tự phát thiếu niên thể vảy nến cũng có thể tác động xấu, gây viêm cho những cơ quan khác như hệ tiêu hóa, cột sống và ngón tay. Điều này tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng bệnh ở từng người.
Viêm khớp không phân loại là bệnh viêm khớp mà người bệnh có tình trạng bị viêm khớp không nhiễm trùng nhưng không đủ triệu chứng để kết luật thuộc thể viêm khớp nào trong những thể được phân loại.
Bệnh viêm khớp thể hệ thống thường xảy ra ở khớp gối, khớp cổ tay hoặc cổ chân với những triệu chứng toàn thân như: nổi hạch, sốt, sốt phát ban,… Do những triệu chứng này, bệnh thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác như viêm đa cơ, bạch cầu cấp hoặc các bệnh nhiễm trùng khác,…
Người bệnh cần lưu ý khi mắc bệnh viêm khớp thiếu niên thể hệ thống, bệnh có thể tiến triển thành những bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng khác như: tràn dịch màng phổi, màng bụng, màng tim; phình gan, lách to,..
Các triệu chứng của bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên sẽ tùy thuộc vào thể lâm sàng của bệnh, gây ra những triệu chứng khác nhau, ở những vị trí khớp khác nhau. (2)
Thông thường, bệnh sẽ được xác định thông qua những triệu chứng như:
Bên cạnh đó, bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên cũng sẽ gây ra một số triệu chứng ở các cơ quan ngoài khớp, gây khó chịu và suy giảm sức khỏe người bệnh:
Bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên chưa được xác định rõ nguyên nhân trực tiếp gây bệnh. Viêm khớp JIA là bệnh tự miễn, đồng nghĩa bệnh là do hệ thống miễn dịch của cơ thể tự phá hủy các tế bào khỏe mạnh bên trong. Từ đó, tăng cao khả năng mắc bệnh do những vi khuẩn, virus gây hại. (3)
Trường hợp bệnh ở thể liên quan đến viêm ruột, nguyên nhân phần lớn đến từ các bệnh lý nhiễm trùng đường tiêu hóa, khiến người bệnh bị mất đi sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột. Tiền đề của bệnh viêm ruột và viêm khớp thiếu niên thể viêm ruột.
Ngoài ra, theo y văn thì những yếu tố ngoại lai khác có thể gây ra bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên gồm có:
Những yếu tố rủi ro làm tăng cao nguy cơ bị bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên ở trẻ em gồm:
Phương pháp chẩn đoán bệnh viêm khớp tự phát phổ biến là chẩn đoán bằng kết quả xét nghiệm các kháng thể và chỉ dấu viêm trong máu.
Đầu tiên, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng với bệnh nhân và xác định bệnh viêm khớp thiếu niên dựa trên các tiêu chuẩn:
Bác sĩ sẽ tiếp tục chỉ định người bệnh thực hiện xét nghiệm cận lâm sàng để tiếp tục đánh giá tình trạng viêm khớp cũng như kết luật thể viêm khớp của người bệnh.
Những phương pháp xét nghiệm cận lâm sàng dùng cho người bệnh viêm khớp thiếu niên là:
Trong một số trường hợp bác sĩ cần kiểm tra mức độ tổn thương của xương và khớp, sẽ chỉ định người bệnh thực hiện các chẩn đoán hình ảnh như: chụp CT, chụp MRI, chụp X – quang,…
Viêm khớp tự phát thiếu niên là một bệnh viêm khớp nguy hiểm bởi là một trong những nguyên nhân gây tàn phế và tử vong nếu như người bệnh không được điều trị kịp thời. (4)
Bệnh nếu được điều trị sớm sẽ không nghiêm trọng bằng viêm khớp dạng thấp ở người lớn. Phần lớn bệnh sẽ chỉ xảy ra trong thời gian ngắn và không để lại di chứng gì cho trẻ. Tuy nhiên, vì tiến triển của viêm khớp tự phát rất đa dạng, trẻ cần được điều trị bệnh sớm, với phác đồ phù hợp để giảm thiểu nguy cơ bị biến dạng khớp nặng.
Ngoài ra, trẻ có bệnh sử viêm khớp tự phát thiếu niên có khả năng mắc bệnh viêm khớp dạng thấp (RA) và những bệnh lý liên quan khác khi trưởng thành. Do vậy, cần chú ý duy trì sức khỏe cơ xương khớp ở mức ổn định nhằm hạn chế nguy cơ mắc bệnh.
Cách điều trị viêm khớp tự phát thiếu niên chủ yếu được điều trị nội khoa bằng thuốc. Tùy vào triệu chứng lâm sàng và mức độ nghiêm trọng của từng người mà bác sĩ sẽ chỉ định những phác đồ điều trị khác nhau.
Có 3 nhóm thuốc chính trong điều trị bệnh JIA, gồm:
Để tối ưu quá trình điều trị và hạn chế tình trạng cứng khớp, người bệnh có thể kết hợp phương pháp tập vật lý trị liệu hoặc dùng sóng ngắn, tia hồng ngoại song song với uống thuốc.
Hiện nay không có cách phòng tránh bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên hoàn toàn, bệnh chỉ có thể được phòng tránh bằng cách duy trì chức năng cơ xương khớp và sức khỏe toàn diện. Đồng thời, chú ý đến những cơn đau xương khớp bất thường để có thể nhanh chóng đi khám kịp thời, hạn chế rủi ro bệnh viêm khớp trở nặng.
Những cách phòng tránh viêm khớp thiếu niên được khuyến khích gồm:
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền; TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.
Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…
BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên là bệnh viêm khớp xảy ra ở trẻ em dưới 16 tuổi. Bệnh có 6 thể bệnh, với mức độ nghiêm trọng khác nhau. Viêm khớp tự phát thiếu niên có tiến triển bệnh đa dạng, cũng là một trong những nguyên nhân gây tàn phế và tử vong ở người bệnh. Vì vậy, việc phát hiện và điều trị bệnh kịp thời là vô cùng quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ hiện tại và tương lai. Tuy vậy, bệnh vẫn có thể được điều trị khỏi hoàn toàn, không gây ra biến chứng nếu phác đồ điều trị phù hợp với trẻ.
