Viêm gân cơ trên gai là một trong những nguyên nhân đau vai thường gặp, đặc biệt từ sau 30 tuổi. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời giúp hạn chế bệnh tiến triển nặng hơn và tránh được các hậu quả nặng nề.
Gân cơ trên gai là một trong 4 cơ thuộc nhóm cơ chóp xoay, bao gồm cơ trên gai, cơ dưới gai, cơ dưới vai và cơ tròn bé. Ngoài chức năng vận động dạng, xoay vai, khi hoạt động phối hợp với nhau, các cơ này giữ cho chỏm xương cánh tay nằm cân bằng trên ổ chảo xương vai trong các động tác cần đưa tay quá đầu. Bám vào vị trí cao nhất và ra trước nhất của lồi củ lớn xương cánh tay, ngay bên dưới mỏm cùng vai, cơ trên gai chịu lực tải lớn nhất khi dạng vai, và hay tổn thương nhất trong các cơ chóp xoay. (1)
Viêm gân cơ trên gai là cách gọi thông thường trước đây của thoái hóa gân trên gai hay bệnh đau gân trên gai do quá tải. Chúng ta vẫn chưa thực sự hiểu rõ cơ chế bệnh sinh của viêm gân, tuy vậy các nghiên cứu mô bệnh học, sinh cơ học, và phân tử gần đây đều cho thấy có rất ít bằng chứng của quá trình viêm mà chiếm ưu thế lại là quá trình thoái hóa. Tuy vậy, thuật ngữ viêm gân do tính lịch sử vẫn được sử dụng rộng rãi trên lâm sàng, các thuật ngữ bệnh đau gân do quá tải, thoái hóa gân chỉ chủ yếu sử dụng trong giới chuyên gia. (1)
Viêm gân cơ trên gai thường gặp ở các vận động viên chơi các môn thể thao có động tác vung tay qua đầu lập đi lập lại như ném, đập bóng, smash, bơi… Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm đặc điểm giải phẫu của khớp vai làm cho gân cơ chóp xoay dễ va chạm vào mỏm cùng vai, tình trạng mất vững hoặc rối loạn vận động xương vai, và tuổi tác. Nguy cơ cũng cao hơn ở những người có các bệnh mạn tính như tiểu đường, rối loạn mỡ máu, béo phì. Ngoài ra, có bằng chứng sơ bộ cho thấy yếu tố di truyền cũng góp phần tăng nguy cơ viêm gân trên gai. (2)
Khi bị viêm gân cơ trên vai, người bệnh thường than phiền đau khi thực hiện các động tác giang tay, đưa tay ra trước lên cao… Cảm giác đau cũng xuất hiện trong các hoạt động hàng ngày như mang áo quần, chải tóc, lấy đồ vật ở trên cao… Vị trí đau thường ở bên ngoài, ngang mức cơ Delta, đau nhiều về đêm nhất là khi nằm nghiêng về phía vai đau. Với người chơi thể thao, biểu hiện thường gặp là đau hoặc yếu vai, hoặc giảm khả năng thi đấu.
Nếu bị đau vai với các đặc điểm như trên, nhất là khi đau kéo dài hơn một vài tuần, tốt hơn hết, người bệnh nên đến khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời,
Thông thường, để chẩn đoán viêm gân cơ trên gai, đầu tiên bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh để nắm được bệnh sử, các yếu tố nguy cơ và triệu chứng hiện tại. Sau đó sẽ thăm khám, quan sát vùng vai để đánh giá liệu có hay không tình trạng teo cơ, chuyển động bất thường của xương vai. Khám cột sống cổ để loại trừ nguyên nhân đau từ bệnh lý thần kinh cột sống, ấn để xác định điểm đau cụ thể, đánh giá tầm vận động của khớp vai, đánh giá cơ lực của các cơ quanh vai và các cơ chóp xoay, và cuối cùng là thực hiện nhiều nghiệm pháp thăm khám đặc biệt để giúp xác định nguyên nhân gây đau vai như Hawkins Kennedy, Jobe’s Test… (3)
Trường hợp có dấu hiệu nghi ngờ bị rách một phần hoặc toàn bộ gân trên gai, MRI hoặc siêu âm sẽ được chỉ định.
Hầu hết bệnh nhân viêm gân cơ trên gai đều có thể được điều trị thành công với một chương trình phục hồi chức năng tốt kết hợp nghỉ ngơi, tránh các hoạt động gây đau, chườm đá trong giai đoạn sớm, và thuốc kháng viêm NSAID. Số ít bệnh nhân không cải thiện sau một vài tuần điều trị bảo tồn hoặc cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn cản trở việc tập luyện có thể cần được tiêm glucocorticoid để giúp giảm đau và tập luyện hiệu quả hơn.
Một khi các triệu chứng không có dấu hiệu cải thiện sau từ 3 – 6 tháng điều trị bảo tồn, người bệnh nên được giới thiệu đến một bác sĩ Chỉnh Hình – Y Học Thể Thao. Lựa chọn điều trị phẫu thuật cần cân nhắc theo nhu cầu và đáp ứng điều trị của từng bệnh nhân, nhưng nhìn chung sẽ rơi vào một trong các tình huống sau: mất chức năng ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày; đau kéo dài dai dẳng; chức năng càng ngày càng xấu đi; đau làm cho người bệnh không thể quay lại các hoạt động thể thao yêu thích hoặc công việc đang làm trước đây. Phẫu thuật đúng thời điểm ngoài cũng có thể giúp người bệnh tránh được các biến chứng của viêm gân như rách gân, đông cứng khớp vai.
Đông cứng khớp vai (viêm dính khớp vai) và rách chóp xoay là những biến chứng nghiêm trọng của viêm gân cơ trên gai. Tình trạng này nếu không được điều trị sẽ gây đau kéo dài làm cho tầm vận động giảm đi, điều này lại làm dễ cho viêm dính khớp vai, tạo thành một vòng xoắn bệnh lý làm cho việc điều trị càng trở nên khó khăn. Điều trị bảo tồn phù hợp, can thiệp phẫu thuật đúng thời điểm sẽ giúp người bệnh tránh được các biến chứng trên. (4)
Người bệnh hoặc vận động viên có thể quay lại với công việc, môn thể thao yêu thích khi đạt được tầm vận động tối ta, phục hồi cơ lực và độ vững của khớp. Thời gian hồi phục phụ thuộc vào tuổi, đáp ứng với điều trị, mức độ nỗ lực trong tập luyện và môn thể thao, trung bình 10-12 tuần cho tenis hay các môn sử dụng vợt, 12-16 tuần cho bóng chày, 8-10 tuần cho ném lao, 12-16 tuần cho đẩy tạ, và nhiều tháng cho môn bơi.
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, Ths. BS Nguyễn Quang Tôn Quyền, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.
Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…
BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là tổng hợp tất cả các thông tin chi tiết liên quan đến viêm gân cơ trên gai. Hy vọng với những chia sẻ hữu ích này, người bệnh có thể theo dõi, nhận biết sớm tình trạng bệnh để có hướng điều trị kịp thời. Điều này sẽ giúp sức khỏe và cơ thể hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm về sau.
