U xương lành tính là sự phát triển bất thường của khối u bên trong xương, gây ra các cơn đau không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, hầu hết trường hợp u lành tính không nguy hiểm đến tính mạng người bệnh, khối u sẽ tiêu biến dần theo thời gian. Người bệnh được khuyến cáo đến khám với bác sĩ ngay khi phát hiện triệu chứng của bệnh.
U xương lành tính là thuật ngữ miêu tả tình trạng tế bào bên trong xương phát triển không kiểm soát tạo thành khối u với biểu hiện các cơn đau âm ỉ quanh vùng khối u.
U xương được chia thành 2 loại: u lành tính và ác tính. Khác với u xương ác tính, có khả năng tái phát và di căn, u xương lành tính là tình trạng tổn thương bất thường trong xương.
Bệnh tác động xấu đến cấu trúc của xương do sự tồn tại của khối u. Tuy nhiên, khối u lành tính trong xương không có khả năng phát triển thành ung thư xương hay có thể gây tổn thương các cơ quan xung quanh. (1)
Có khoảng 5 loại u xương lành tính, trong đó phổ biến nhất là u lành tính sụn, bên cạnh các bệnh khác như u xơ không cốt hóa; u tế bào khổng lồ; u sụn và nang xương phình mạch.
Tình trạng xương xuất hiện khối u lành có thể xảy ra ở mọi nhóm tuổi và đối tượng. Nhưng tiến trình phát triển bệnh ở người lớn và trẻ có sự khác biệt. Cụ thể, hầu hết các ca bệnh u xương ở trẻ em đều là u xương lành tính, tỷ lệ liên quan đến ung thư xương không cao.
Theo nghiên cứu của Trung tâm y tế Clever Clinic năm 2021, khối u lành tính thường xảy ra ở người lớn dưới 30 tuổi, nhưng phổ biến nhất là trẻ em lứa tuổi phát triển xương. Những khối u lành tính sẽ ngừng phát triển khi xương của trẻ đã hoàn thiện.
Với người lớn tuổi, u xương có thể là bệnh thứ phát, do di căn gây nên và tiến triển thành u xương ác tính.
Dù không gây nguy hiểm cho tính mạng, u xương lành cũng sẽ gây bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày do các cơn đau xương âm ỉ và kéo dài. Điều này có thể khiến người bệnh gặp một số hạn chế nhất định trong sinh hoạt, vận động thông thường.
U xương lành tính thường xuất hiện khi xương đang ở trong quá trình phát triển. Đây cũng là lý do vì sao tình trạng này phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là ở tuổi dậy thì. (2)
Mặt khác, người trong gia đình có người bị u xương hoặc các bệnh liên quan như đa u xương cũng có khả năng mắc bệnh cao hơn những người khác.
U xương lành tính có 5 loại phổ biến gồm: u xương sụn, u xơ không cốt hóa, u tế bào khổng lồ, u sụn và nang xương phình mạch.
Những loại u lành tính phổ biến: (3)
Bệnh xuất hiện do sụn và xương tăng trưởng quá nhiều trong một thời gian nhất định. Thường xảy ra tại các vị trí đầu xương dài như cánh tay hoặc chân. Bệnh chiếm tỷ lệ khoảng 40% trong các trường hợp u xương lành tính, gặp nhiều vào đối tượng trẻ vị thành niên và thanh niên.
Đây là loại u xương tạo ra các ổ khuyết có kích thước nhỏ, được lấp đầy bằng mô xơ thay vì mô xương.
Bệnh còn được gọi là u hủy cốt bào, cũng được xét là một loại u xương lành tính phổ biến. Bệnh gồm ba giai đoạn: u nhỏ lành tính, u tăng kích thước và u tăng sinh mạnh. U tế bào khổng lồ là khối u có khả năng tiến triển thành u xương ác tính.
U sụn là hiện tượng u nang sụn phát triển bên trong tủy xương. Bệnh gây ra triệu chứng điển hình là sưng và đau tại vị trí tổn thương. Ngoài ra, rất hiếm có các triệu chứng khác đi kèm. Tuy nhiên, trường hợp người bệnh bị chảy máu mô mềm, có nhiều khối u nội sụn sẽ làm tăng khả năng mắc bệnh ung thư nội sụn.
Bệnh xảy ra nhiều ở đối tượng trên 25 tuổi. Nang xương phình mạch gây ra triệu chứng phồng xương, khiến nang xương có xu hướng phát triển chậm bất thường.
Nguyên nhân trực tiếp gây ra u xương lành tính vẫn chưa được xác định. Nhưng các khối u xương được hình thành khi các tế bào xương phát triển ngoài tầm kiểm soát, cụ thể là phát triển quá nhanh.
Nhóm tuổi vị thành niên và thanh niên là nhóm có sự tăng trưởng vượt trội về xương. Do vậy, bệnh thường dễ xảy ra ở nhóm tuổi này. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp người lớn bị khối u xương lành tính. Những trường hợp này thường là do các nguyên nhân thứ phát như di truyền trong gia đình, tác dụng phụ của thuốc chống ung thư, người bệnh có bệnh sử về chấn thương thương và tác dụng phụ của xạ trị.
Bệnh u xương lành tính có triệu chứng rõ ràng và phổ biến nhất là cơn đau nhức xương không rõ nguyên nhân. Cơn đau này là do sự chèn ép của khối u lên các mô xương xung quanh.
Những triệu chứng mà người có khối u lành tính trong xương có thể gặp phải gồm:
Người bệnh cần đi khám bác sĩ ngay khi có một trong những triệu chứng trên, đặc biệt là có khối u hoặc cơn đau xương âm ỉ. Bệnh u xương lành tính tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng một số loại u xương lành tính vẫn có khả năng tiến triển thành u xương ác tính.
Ngoài ra, những triệu chứng của bệnh cũng có thể là do nguyên nhân khác gây nên. Để được chẩn đoán chính xác bệnh lý và tình trạng tổn thương của xương khớp, việc đi khám ngay khi phát hiện triệu chứng bất thường ở xương khớp là vô cùng cần thiết.
Chẩn đoán u xương lành tính bắt đầu bằng khám lâm sàng. Người bệnh cung cấp những thông tin bệnh sử của mình, đặc biệt là bệnh lý về cơ xương khớp. Bác sĩ sẽ dựa trên những triệu chứng của người bệnh lúc thăm khám, kết hợp thông tin về tiền sử bệnh lý để loại trừ những bệnh khác (như nhiễm trùng hoặc gãy xương) có thể xảy ra. (4)
Tiếp theo, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra vùng có khối u, bị sưng tấy hoặc nghi ngờ có khối u. Bước kiểm tra này nhằm đánh giá tình trạng độ mềm trong xương và mức độ vận động của người bệnh.
Sau khi hoàn tất những bước đánh giá lâm sàng trên. Bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh xét nghiệm cận lâm sàng để có thể đưa ra kết luận cụ thể về tình trạng u xương lành tính.
Những phương pháp chẩn đoán phổ biến hiện nay gồm:
Tùy vào tình trạng sức khỏe của mỗi người mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp. Phổ biến nhất là chụp X quang, MRI và CT. Phương pháp chẩn đoán u xương lành tính bằng sinh thiết sẽ được áp dụng khi cần thiết.
Biến chứng u xương lành tính có tỷ lệ xảy ra khá thấp vì bệnh không gây ra triệu chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, người bệnh trong quá trình phát bệnh và điều trị sẽ gặp nhiều hạn chế trong vận động do ảnh hưởng từ khối u trong xương. Đồng thời, người bệnh cũng có thể cảm thấy chức năng xương khớp bị suy giảm so với trước đó.
Bên cạnh đó, u tế bào khổng lồ hoặc u sụn có tình trạng chảy máu mô mềm hoặc có nhiều khối u sụn có thể phát triển thành u xương ác tính. Do vậy, người bệnh cần phải điều trị bệnh sớm và có ý thức tuân thủ phác đồ điều trị để hạn chế tối đa rủi ro.
U xương lành tính ở cả trẻ em vị thành niên và thanh niên, do hormone tăng trưởng của trẻ ở độ tuổi này gây nên, và cả người lớn đều không nhất thiết phải điều trị. Thông thường, khối u cũng sẽ tiêu biến theo thời gian và ngừng phát triển hoàn toàn khi xương của trẻ đã hoàn thiện.
Mục tiêu của điều trị là theo dõi để ngăn chặn sự phát triển của khối u và làm thuyên giảm các triệu chứng, cơn đau của người bệnh.
Tuy nhiên, ở những ca bệnh có tình trạng khối u phát triển mạnh, triệu chứng đau nhức xương ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt của người bệnh, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp điều trị bằng phẫu thuật để loại bỏ khối u này.
Hiện nay vẫn chưa có biện pháp giúp ngăn chặn u xương lành tính hoàn toàn. Phương pháp phòng ngừa tối ưu nhất là chăm sóc sức khỏe toàn diện, bao gồm duy trì sức khỏe cơ xương khớp ở mức tốt nhất.
Như đã đề cập, bệnh u xương lành tính thường không có triệu chứng rõ ràng trong thời gian đầu, người bệnh chỉ có thể tình cờ phát hiện bệnh khi khám sức khỏe. Do vậy, việc khám sức khỏe tổng quát định kỳ 2 lần/năm là việc cần thiết để quản lý sức khỏe bản thân, cũng như có thể phát hiện những bệnh lý không có triệu chứng rõ ràng.
Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, cần lưu ý:
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền; TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng…
Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.
Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…
BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
U xương lành tính là một bệnh thường xảy ra ở trẻ em vị thành niên và thanh niên đang trong quá trình phát triển xương tối đa. Dù bệnh không nguy hiểm, nhưng những khối u này cũng gây ra những cơn đau âm ỉ kéo dài, ảnh hưởng xấu đến hoạt động hằng ngày của người bệnh.
Ngoài ra, một số dạng u xương lành tính vẫn có khả năng phát triển thành u xương ác tính nếu người bệnh không chăm sóc sức khỏe cơ xương khớp đúng cách. Do vậy, người bệnh nên nhanh chóng đi khám để có biện pháp can thiệp sớm, nâng cao sức khỏe cơ xương khớp.
