Chị Vi, 34 tuổi, đau đầu, tức ngực, ho dai dẳng, đi khám được chẩn đoán u trung thất lớn chèn ép khí quản và các cơ quan lồng ngực.

BS.CKI Trần Quốc Hoài, khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, khối u của bệnh nhân nằm ở vị trí trung thất trên, kích thước lớn, khoảng 4x5x6 cm. Không chỉ chèn ép khí quản gây ho, u còn kẹp giữa tĩnh mạch chủ, động mạch chủ, thực quản và dây thần kinh quặt ngược.

Trước đó ba tháng, chị Vi thỉnh thoảng đau đầu, tức ngực, ho nhiều. Chị đi khám tai mũi họng, bác sĩ chẩn đoán viêm đường hô hấp, kê toa thuốc điều trị. Một thời gian sau ho giảm nhưng không hết hẳn, cộng thêm các triệu chứng nghi ngờ, bác sĩ chỉ định chị chụp CT. Kết quả ghi nhận u trung thất dính vào các mạch máu lớn, đè ép tĩnh mạch chủ, đẩy động mạch chủ sang trái, chèn ép dây thần kinh gây biểu hiện đau khác. Ngoài ra, chị Vi còn có khối u tuyến ức 1.5 cm, chưa xâm lấn xung quanh.

Trung thất là khu vực được bao quanh bởi xương ức ở phía trước, cột sống ở phía sau và phổi ở hai bên. Trung thất chứa tim, động mạch chủ, các hạch bạch huyết, tuyến ức, thực quản, khí quản và dây thần kinh. Gần 40% những người có khối u trung thất không biểu hiện triệu chứng. Trường hợp chị Vi đã có nhiều dấu hiệu liên quan đến đường hô hấp, hệ thần kinh, chứng tỏ u đang chèn ép các cơ quan.

Nếu để một thời gian nữa không can thiệp, u sẽ dính nhiều mạch máu hơn cản trở dòng máu lưu thông, chèn ép khí quản nhiều hơn gây khó thở, đè dây thần kinh làm cho tình trạng đau đầu trở nên trầm trọng. U cũng có thể phát triển ra ngoài xâm lấn tổ chức xung quanh, khi đó muốn phẫu thuật lấy u là rất khó khăn.

TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM nhận định, khối u của bệnh nhân không quá lớn nhưng nằm ở khu vực khó tiếp cận kể cả với mổ mở hoặc nội soi lồng ngực.

Dù tiếp cận đường giữa ngực hay đường ngực bên thì khi bóc tách u cũng dễ gây tổn thương hệ thống mạch máu do bao quanh u là các mạch máu lớn. Nếu mổ nội soi thông thường, việc thao tác trong không gian hẹp sẽ cản trở quá trình bóc tách u. Để ca mổ đạt hiệu quả cao nhất, bác sĩ chọn phương pháp phẫu thuật với sự hỗ trợ của robot Da Vinci Xi – một trong những công nghệ hỗ trợ tiên tiến nhất hiện nay.

Ê kíp làm xẹp phổi phải, tạo khoảng trống trong khoang màng phổi để đưa dụng cụ vào. Bác sĩ Dũng điều khiển Robot Da Vinci Xi qua màn hình cảm ứng. Cánh tay robot có khả năng xoay 540 độ nhờ công nghệ mô phỏng cổ tay người, giúp bác sĩ dễ dàng vén các mạch máu bao quanh u, bóc tách u tỉ mỉ mà không cần cắt bỏ mạch máu. Màn hình cảm ứng 3D cho hình ảnh rõ nét về vùng phẫu thuật, nhờ đó giảm tỉ lệ tổn thương khí quản, thực quản, dây thần kinh. Sau 2,5 giờ ca phẫu thuật kết thúc. Cả hai khối u, gồm u trung thất lớn và u tuyến ức được lấy trọn vẹn.

Sau mổ, chị vi được theo dõi sát biến chứng có thể xảy ra như chảy máu, tràn khí màng phổi, tràn máu màng phổi… Một ngày sau tình trạng ổn định, chị được chuyển về phòng nội trú. Chị hết ho, không còn đau đầu hay tức ngực, xuất viện sau 3 ngày. Kết quả giải phẫu bệnh xác định u ác tính, bệnh nhân được kết hợp hóa xạ trị để giảm nguy cơ tái phát.

Trước đây, u trung thất nằm ở vị trí khó luôn là thách thức với các phẫu thuật viên, thậm chí có trường hợp không thể mổ do u lớn, xâm lấn các mạch máu và cơ quan quan trọng, nguy cơ chảy máu, gây tổn thương những cơ quan này rất cao.

“Nếu không có robot Da Vinci Xi, việc tạo khoang màng phổi để tiếp cận khối u gần như bất khả thi. Khoảng cách giữa các cánh tay robot chỉ 6 cm, nhỏ hơn 2 cm so với thế hệ cũ, nhờ đó mà chúng tôi thao tác được chính xác trong không gian hẹp”, bác sĩ Dũng nói thêm rằng nhờ lấy được u trọn vẹn, nguy cơ tái phát giảm xuống tối đa nếu bệnh nhân tuân thủ phác đồ hóa xạ trị sau phẫu thuật.

Theo bác sĩ Hoài, không thể ngăn ngừa u trung thất hình thành nhưng có thể loại bỏ nó hoàn toàn nếu phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm, khi u còn nhỏ. Để phát hiện sớm bệnh, mỗi người, đặc biệt là người có yếu tố nguy cơ cao như người trên 65 tuổi, hút thuốc lá, tiếp xúc với các bức xạ ion hóa, tiếp xúc với một số chất hóa học… nên thăm khám định kỳ. Trường hợp xuất hiện các triệu chứng đau tức ngực, khó thở, ho không rõ nguyên nhân… kéo dài hơn hai tuần, cần đến bệnh viện kiểm tra sớm.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi