Đăng (7 tuổi, TP.HCM), mắt sưng đau, sợ ánh sáng, nổi mề đay khắp người, bác sĩ chẩn đoán loét giác mạc do cơ địa dị ứng.

BS.CKI Nguyễn Đức Huy, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM (cơ sở P.Tân Sơn Hòa – Q.Tân Bình cũ) cho biết hai mắt của Đăng bị viêm kết mạc. Bệnh này thường khởi phát vào mùa xuân, hè hoặc khi thời tiết thay đổi, dị nguyên trong không khí (phấn hoa, bụi, mạt bụi nhà, lông thú cưng, gián, nấm mốc…) nhiều gây ngứa, đỏ, sưng.

Mỗi đợt bùng phát viêm kết mạc, người bệnh hay có nhu cầu dụi mắt, thậm chí dụi mạnh để giảm ngứa tức thời gây xước, rách giác mạc, lâu dần tạo sẹo, nếu sẹo dày ở vùng trung tâm sẽ làm giảm thị lực.

Giác mạc mắt trái của Đăng đã hình thành sẹo, giác mạc mắt phải bị loét hình khiên, đang trong quá trình tạo sẹo – một tổn thương nặng, có nguy cơ ảnh hưởng đến thị lực nếu không xử trí kịp thời.

Ngoài sẹo, loét giác mạc, Đăng bị cận thị (mắt phải 3 độ, mắt trái 1.75 độ) gây khó khăn trong học tập, sinh hoạt khi kính gọng vướng víu và thường xuyên rơi khi vận động, chạy nhảy. Chị Thủy – mẹ bé cho biết nhiều năm qua đã đưa con đi khám nhiều nơi nhưng cứ sau 2-3 tuần ổn định lại tái phát nếu ngưng thuốc uống, nhỏ thuốc.

Hai tháng trước, bé từng được nạo loét giác mạc nhằm loại bỏ mô hoại tử, mủ, mảng bám tại một cơ sở y tế và được chỉ định nhỏ corticoid mỗi ngày 6 giọt. Sau nạo loét tầm hai tuần, thấy mắt con giảm sưng đỏ, bớt ngứa, chị Thủy tự giảm liều corticoid xuống 4 giọt/ngày vì sợ loại thuốc này nguy hiểm, lo con bị đục thủy tinh thể nếu sử dụng thuốc trong thời gian dài. Một đêm sau giảm liều, mắt Đăng sưng húp, ngứa đỏ, chảy nước mắt liên tục.

Sau khám, bác sĩ Huy kê thuốc giảm viêm, nước mắt nhân tạo, nước muối sinh lý và chỉ định người bệnh tiếp tục sử dụng đúng liều corticoid cho mắt phải trong hai tuần vì mắt đang trong thời gian hình thành sẹo. Việc sử dụng corticoid giúp kháng viêm, vết sẹo hình thành ở vùng trung tâm sẽ mỏng hơn, ngăn nguy cơ ảnh hưởng thị lực.

Tuy nhiên, loại thuốc này dùng lâu dễ gây tác dụng phụ nên cần tuân thủ tuyệt đối theo chủ định và hướng dẫn sử dụng của bác sĩ. Sau hai tuần nếu kết quả tái khám tốt, người bệnh sẽ được giảm liều corticoid, thay thế bằng thuốc khác.

Để tìm ra nguyên nhân gây dị ứng, Đăng được tư vấn khám chuyên sâu tại khoa Miễn dịch Lâm sàng, thực hiện xét nghiệm lẩy da. PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Miễn dịch Lâm sàng, cho biết kết quả cho thấy bé dị ứng với nhiều dị nguyên hô hấp và môi trường như mạt bụi nhà, gián, nấm mốc, phấn hoa. Đây là nguyên nhân khiến trẻ dị ứng toàn thân (nổi mề đay) và viêm kết mạc tái phát nhiều lần.

“Các dị nguyên này rất khó tránh do phổ biến và tồn tại nhiều trong môi trường công cộng, gia đình. Trẻ còn nhỏ, thường không kiểm soát được tiếp xúc. Vì vậy, ngoài điều trị bằng thuốc, cần làm sạch môi trường sống và hạn chế tối đa việc dụi mắt là bắt buộc để ngăn tình trạng loét giác mạc, sẹo vĩnh viễn”, PGS Lâm cho biết.

PGS Lâm khuyến cáo gia đình nên thường xuyên giặt giũ chăn màn, hút bụi các vật dụng, diệt trừ gián, đảm bảo nhà cửa thoáng mát, tránh ẩm mốc, nên mang khẩu trang khi đưa trẻ ra ngoài đường… Đặc biệt trong nhà nên có máy lọc không khí để lọc sạch tối đa những hạt bụi bay lơ lửng, có thể gây ngứa, thậm chí bùng phát tình trạng viêm kết mạc và dị ứng chung ở trẻ.

Lần đầu tiên được bác sĩ thông tin về nguyên nhân gây dị ứng của con, chị Thủy cùng chồng tổng vệ sinh, khử trùng nhà cửa, sắp xếp lại toàn bộ đồ dụng trong nhà. Ở khu vực bếp, chị sắm thêm kệ để kê cao các vật dụng, hạn chế tối đa các góc ẩm thấp và diệt gián không còn điều kiện làm ổ. Tại phòng khách, chị thay sofa vải bố đã dùng hơn 10 năm thành ghế gỗ dài, bỏ hết gối ôm bằng vải.

Đặc biệt ở phòng ngủ của Đăng, chị thay nệm mới, dọn phòng, thay tất cả mền gối, ga giường mỗi 7 ngày; bỏ rèm vải cũ ngăn cửa thay thành cửa lùa chất liệu nhựa thân thiện môi trường và bật máy lọc không khí 24/7. Hai vợ chồng chị cũng bỏ nhiều vật dụng cũ không dùng tới và trồng thêm cây xanh, không cắm hoa, nhất là các loại hoa có mùi thơm và nhiều phấn.

Thời gian này, hai vợ chồng thay nhau kèm sát hoạt động của con, dặn dò và ngăn Đăng đưa tay lên định dụi mắt. Chị cho con mang mũ có kèm tấm kính nhựa trong suốt chắn gió khi ra ngoài đường. Trở về nhà sau buổi học, chị cho con nhỏ nước muối sinh lý để rửa mắt và dùng thuốc theo lời dặn của bác sĩ.

Tuân thủ hướng dẫn chăm sóc và phác đồ kết hợp thuốc từ bác sĩ Mắt và Miễn dịch Lâm sàng, tình trạng mề đay và viêm kết mạc dị ứng của Đăng cải thiện rõ rệt. Mắt không còn sưng đỏ, giác mạc hai mắt ổn định, các cơn ngứa giảm đáng kể, trẻ có thể sinh hoạt bình thường.

Bác sĩ Huy cho biết với trẻ em, rất khó kiểm soát cơn ngứa nhưng phụ huynh có thể giúp con bằng cách chườm lạnh (lấy khăn sạch để tủ mát) giảm ngứa tức thời, tuyệt đối không được dụi mắt vì tay mang vi khuẩn có thể càng dụi càng loét nặng. Trẻ có thể sử dụng nước muối sinh lý để rửa mắt, làm sạch bụi bẩn sau khi đi bên ngoài về.

*Tên người bệnh đã được thay đổi